نکاتی درباره واکسیناسیون که قبل از سفر باید رعایت کنید (قسمت دوم)

مطالعه قسمت وال

آنچه که همیشه گفته‌ایم و می‌گوییم، اهمیت سلامتی در سفر است. برخی بیماری‌ها هنوز در بعضی کشورها ریشه‌کن نشده‌اند؛ بنابراین برای سفر به این کشورها باید کامل محتاط عمل کرد.

در مقاله قبل، به طور خلاصه با واکسن، تاثیر و کارکرد آن آشنا شدیم. در این قسمت با انواع بیماری‌ها (تب زرد، حصبه، دیفتری، کزاز، فلج اطفال، هپاتیت‌ها، مننژیت، آنسفالیت ژاپنی و آنسفالیت کنه) و واکسن‌های آن‌ها به طور خلاصه آشنا می‌شویم.

تب زرد

تب زرد یک بیماری حاد ویروسی است که با نیش یک پشه آلوده سرایت می‌کند. این بیماری در مناطق گرمسیری آفریقا و آمریکای جنوبی شایع است. در مراکز مشخصی که گواهی بین‌المللی واکسینانسیون صادر می‌کنند، واکسن زنده با دوز تک تزریق می‌شود. ایمنی از ۱۰ روز پس از تزریق آغاز می‌شود و تا ۱۰ سال ادامه دارد. پس از ۱۰ سال یک دوز یادآور لازم است تا بلافاصله اثر کند و ۱۰ سال دیگر باقی بماند. گواهی واکسیناسیون برای ورود به برخی کشورها در شرق آسیا اجباری است. بنابراین توصیه می‌شود گردشگران گواهی خود را همراه پاسپورتشان همیشه همراه داشته باشند.

حصبه

حصبه در اثر عدم رعایت بهداشت بوجود می‌آید و از طریق غذا و نوشیدنی آلوده سرایت می‌کند. برای این بیماری یک واکسن آنتی‌ژن غیرفعال با دوز تک تزریق می‌شود که پس از دو تا سه هفته فعال می شود، و تا سه سال بدن را ایمن نگه می‌دارد. پس از سه سال یک دوز یادآور لازم است تا بدن را تا سه سال بعد ایمن نگه دارد. گاهی این واکسن  شکل معتدلی از بیماری را القا می‌کند که در برخی افراد می‌تواند ناخوشایند باشد. شکل دیگر این واکسن به صورت کپسول (خوراکی) است.

هپاتیت A

علت این بیماری عدم رعایت بهداشت است، و از طریق غذا و نوشیدنی آلوده منتقل می‌شوند. واکسن هپاتیت A یک واکسن غیرفعال است که از ویروس هپاتیت A و ویروس آنتی‌ژن ساخته می‌شود.

• واکسن Havrix Monodose, Avaxim را به صورت درون عضله‌ای تزریق می‌کنند که اثر خود را بین دو تا چهار هفته نشان می‌دهد. ایمنی این واکسن تا یک سال است. پس از شش تا دوازده ماه بعد از تزریق اصلی، دوز یادآور تزریق می‌شود که باعث تمدید ایمنی تا ده سال می‌شود.
• برای نوجوانان زیر ۱۶ سال از واکسن Havrix Junior Monodose استفاده می‌کنند که همان کارایی و تاثیر واکسن قبل را دارد. این واکسن برای کودکان زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شود.
• واکسن Epaxal نیز با دوز ۰.۵ میلی‌لیتر مانند واکسن قبل باید تزریق شود. ایمنی آن بعد از دو تا چهار هفته آغاز می‌شود و تا دوازده سال ادامه دارد. دوز یادآور پس از شش تا دوازده ماه پس از تزریق اصلی زده می‌شود.
• واکسن Vaqta Paed را با دوز ۰.۵ میلی‌لیتر برای کودکان بین ۲ تا ۱۷ سال تزریق می کنند. این دوز ایمنی را تا هجده ماه تامین می‌کند. پس از شش تا هجده ماه ۰.۵ میلی‌لیتر دیگر زده می‌شود تا ایمنی را به نه سال برساند.

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد واکسینه شدن حتی پس از قرار گرفتن در معرض این بیماری همچنان موثر است. بنابراین اگر زمان کوتاه بود، باز هم واکسن را تزریق کنید.

دیفتری یا حناق/ کزاز/ فلج اطفال

دیفتری از طریق تنفس ذرات معلق در هوا، تماس فیزیکی مستقیم، و لباس و لحاف آلوده منتقل می‌شود. ‌در تمام دنیا هاگ کزاز در خاک وجود دارد و از طریق زخم و جراحات آلوده منتقل می‌شود. فلج اطفال از طریق دهانی- دهانی و دهانی- مدفوعی منتقل می‌شود.

واکسن اولیه هر سه در کودکی تزریق می‌شود. با این حال توصیه می‌شود که دوز یادآور را پیش از رفتن به مناطق پرخطر تزریق شود.

دیفتری

تا قبل از دهه ۱۹۴۰، دفیتری یک بیماری شایع بود اما با معرفی برنامه ایمنی‌سازی، تعداد بیماران به طرز قابل توجهی کاهش یافت. تا پایان دهه ۱۹۵۰ این بیماری ریشه‌کن شد. با این حال، این بیماری همچنان در شبه قاره هند، جنوی‌شرق آسیا، آفریقا، و آمریکای جنوبی وجود دارد. همچنین در دهه‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۰ در شوروی سابق شایع شد. بنابراین به گردشگرانی که قصد سفر به این مناطق را دارند توصیه می شود که حتما دوز یادآور را تزریق کنند.

کزاز

وزارت سلامت قبلا اعلام کرده بود که مدت زمان هر واکسن کزاز ده سال است، با این شرط که در زمان جراحت دوز بیشتری تزریق شود. زخم‌های کثیف، در هرجای دنیا، در اثر هاگ کزاز آلوده می‌شوند. بنابراین هر گردشگر باید به طور کامل در برابر کزاز ایمن باشد. هرگونه جراحتی، از یک زخم کوچک گرفته تا زخم‌های جدی‌تر، می‌تواند خطرناک باشد. وزارت سلامت در سال ۲۰۰۲ توصیه کرد که واکسن ترکیبی کزاز/ دیفتری با دوز پایین برای بزرگسالان به منظور تزریق روزانه یا واکسیناسیون برای سفر، باید جایگزین واکسن کزاز شود. تولید واکسن کزاز تک متوقف شده است و کارخانه‌ها دیگر تولید نمی‌کنند.

فلج اطفال

افرادی که واکسن فلج اطفال زده‌اند، اگر قصد سفر دارند، لازم است هر ده سال یک دوز یادآور تزریق کنند. افرادی که قصد سفر به بخش هایی از آفریقا، افغانستان و شبه جزیره هند را دارند، و از لحاظ ایمنی مطمئن نیستند، در خطر هستند و برای ایمنی و واکسیناسیون باید به دکتر مراجعه کنند. واکسن خوراکی فلج اطفال دیگر برای مصرف عادی در دسترس نیست و تنها برای جلوگیری از شیوع استفاده می‌شود.

مننژیت

مننژیت از طریق تنفس ذرات آلوده و تماس فیزیکی منتقل می‌شود. واکسن مننژیت برای مسافرانی که به مناطق خطرناک مانند آفریقای سیاه سفر می‌کنند حتما باید تزریق شود.

عربستان سعودی از زائران می‌خواهد تا برای سفر حج واکسینه شده باشند.

واکسن مننژیت برای بزرگسالان و کودکان بالای ۵ سال، باید پس از ۵ سال با یک دوز یادآور تمدید شوند. دوز یادآور در کودکان زیر ۵ سال باید هر سه سال تزریق شود.

هاری

گردشگران به همان نسبتی که با حیوان‌های بیمار سروکار داشته باشند، به همان اندازه در معرض هاری قرار دارند. گردشگرانی که در اقامتگاه‌های گردشگری ساکن هستند در معرض خطر کمتری قرار دارند. افرادی که قرار است به مدت طولانی در مکان‌هایی باشند که این بیماری شایع است، بخصوص اگر از کمک‌های فوری پزشکی دور هستند، توصیه می شود ایمنی‌سازی را حتما انجام دهند. گاز یا خراش‌های مشکوک حتما باید پیگیری پزشکی شوند. حتی کسانی که واکسینه شده باشند نباید احمال کنند.

هپاتیت B

هپاتیت B از طریق خون آلوده، سوزن آلوده و غیره منتقل می‌شود.  ویروس هپاتیت B باعث ایجاد یرقان، آسیب طولانی‌مدت به کبد و گاها سرطان کبد می‌شود. این بیماری را می‌توان از طریق واکسیناسیون مهار کرد، بخصوص پیش از ابتلا به آن. گردشگرانی که برای مدت کوتاه به مناطقی که بیماری در آن جا شایع باشد سفر می‌کنند، نیازمند واکسن نیستند اما باز هم توصیه می‌شود برای احتیاط واکسن مربوطه را تزریق کنند. اما افرادی که برای مدت طولانی سفر می‌کنند (مانند مددکاران) یا احتمال جراحی یا مراجعه به دندانپزشکی را می‌دهند، حتما باید واکسن بزنند. مکان‌هایی که هپاتیت ‌‌B در آن‌ها شایع است عبارتند از: آفریقای سیاه، جنوب شرق آسیا (شامل چین، اندونزی، کره و فیلیپین)، شرق مدیترانه، جنوب و غرب جزایر اقیانوس آرام، حوضه آمازون، بخش‌هایی از کارائیب مانند جمهوری دومینیکن و هائیتی.

آنسفالیت ژاپنی

این بیماری با اینکه نادر است، اما از طریق پشه‌ها منتقل می‌شوند و بیشتر در شرق دور و جنوب شرق آسیا وجود دارد. واکسن‌ این بیماری برای اقامت‌های طولانی‌مدت توصیه می‌شود. البته برای اقامت در مناطقی که مستعد هستند نیز توصیه می‌شود.

آنسفالیت کنه

این بیماری عفونی از طریق ساس و کنه آلوده و گاهی (به ندرت) از طریق شیر غیر پاستوریزه منتقل می‌شود. به گردشگرانی که به جنگل و چمنزارهای کشورهای اروپایی، مناطق جنگلی و کوهستانی اتریش، جمهوری استونی، لتونی، جمهوری چک، اسلواکی، آلمان، مجارستان، لهستان، سوییس، روسیه، اوکراین، بلاروس، بلغارستان، رومانی، شمال یوگوسلاوی، و ایران سفر می‌کنند توصیه می‌شود حتما واکسن بزنند. در دانمارک، فرانسه، و ساحل شمالی سودان نیز این بیماری گاهی دیده می‌شود.

• خطر ابتلا در فصل‌های بهار و تابستان بیشتر است.