راهنمای سفر به مشهد

شهر مشهد برای همه ما ایرانی‌ها، شهر زیارت و شهر هشتمین اختر تابناک آسمان ولایت است. این شهر زیبا در سال‌های اخیر به یک کلان‌شهر تمام‌عیار تبدیل شده است. شهر مشهد دومین شهر بزرگ ایران پس از تهران است و امروز توانسته رتبه دوم در میان پرجمعیت‌ترین شهرهای ایران را هم به دست بیاورد. با کجارو همراه باشید تا با ظرفیت‌های گردشگری مشهد آشنا می‌شوید.

اگر راهی مقصد مشهد هستید؛ یکی از بهترین راه‌های دسترسی برای یک سفر زیارتی استفاده از مسیرهای هوایی است. شما می‌توانید از هرجای ایران بلیط هواپیمای خود را به مقصد مشهد تهیه کنید. همچنین یکی از مسیرهای پر تردد برای این سفر، تهران - مشهد است. اسنپ تریپ، سامانه جامع خرید خدمات سفر بهترین قیمت را برای خرید بلیط هواپیمای تهران مشهد در دسترس مسافران قرار می‌دهد.

آنچه برای سفر به مشهد باید بدانید:

درباره مشهد

آب و هوای مشهد

جاهای دیدنی مشهد

سوغات مشهد

غذاهای محلی مشهد

اقامت در مشهد

رستوران‌ های مشهد

آداب و رسوم مشهد

راهنمای سفر مشهد

درباره مشهد

مشهد، دومین شهر بزرگ و پرجمعیت و نیز پایتخت معنوی ایران در شمال شرقی آن و در استان خراسان رضوی واقع شده است. جمعیت مشهد طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ کمی بیشتر از سه میلیون نفر است و ساکنان آن، فارسی را با لهجه مشهدی صحبت می‌کنند. این شهر در سال ۱۳۸۸ به‌عنوان «پایتخت معنوی ایران» و در سال ۱۳۹۵ به‌عنوان «پایتخت فرهنگ اسلامی» انتخاب شد. 

مشهد امروزی بخشی از دشت باستانی توس است که هزاران سال پیش، به‌خاطر آب‌وهوای مساعد و وجود مراتع و آب فراوان سکونتگاه‌ها و شهرهای بسیاری مانند نوغان و طابران در آن شکل گرفتند. با گذشت چندین قرن و پس از پیدایش مشهدالرضا و تکوین آن با محوریت مضجع شریف امام رضا (علیه السلام) به‌شکل امروزی، نوغان اکنون یکی از محلات اطراف حرم مطهر است و طابران شهری کوچک در ۲۰ کیلومتری غرب مشهد است که بقعه هارونیه و بقایای قصر نیمه ویران مامون را در دل خود جای داده است.

همه مشهد را با حرم مطهر رضوی می‌شناسند. این شهر که در گذشته به‌خاطر قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، شهری پررفت‌وآمد بود، در عصر کنونی نیز به خاطر میزبانی از امام هشتم شیعیان، امام رضا علیه السلام، هر سال پذیرای مسافران بسیاری است. همچنین، این شهر از سوی شورای جهانی صنایع دستی شهر «گوهرسنگ‌ها» نامیده شده است. ۳۹ گونه متفاوت از سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در مشهد یافت می‌شود که در میان آن‌ها، عقیق و فیروزه پرطرفدارترین سنگ‌های زینتی و قیمتی به شمار می‌آیند.

کد مشهد: ۰۵۱

آب و هوای مشهد

گل های بهاری در پارک ملت مشهد

پارک ملت مشهد در اردیبهشت؛ عکس از فرامرز عامل بردبار

مشهد به‌طور کلی آب‌وهوایی متغیر، اما معتدل و متمایل به سرد و خشک دارد. تابستان‌های مشهد گرم و خشک و زمستان‌های آن سرد و مرطوب است. شب‌های فصل بهار، شب‌هایی سرد است و در ماه اول سال، تغییرات دمایی شدیدی در وضعیت جوی شهر رخ می‌دهد؛ به‌طوری که احتمال دارد بعدازظهرها گرم و آفتابی ولی شب‌ها سرد باشد. علاوه بر شلوغی شهر در ایام نوروز، این تغییرات دمایی نیز عامل دیگری برای مناسب نبودن این روزها برای سفر به مشهد است.

اردیبهشت می‌تواند بهترین ماه سال و بهترین زمان سفر به مشهد باشد. هوای مشهد که در این ماه به ثبات می‌رسد، هنوز به گرمای خرداد نیست و بارش‌های گاه‌ و بی‌گاه و زودگذری را تجربه می‌کند. در حقیقت، از نیمه‌های دوم خردادماه باید منتظر نخستین نشانه‌های گرمای مشهد بود. گرم‌ترین ماه‌های مشهد، دو ماه اول تابستان هستند. دمای هوا در این ماه‌ها به ۴۰ درجه نیز می‌رسد. در شهریور از دمای هوا قدری کاسته می‌شود و هرچه به انتهای آن نزدیک می‌شود، هوا خنک‌تر می‌شود. برای افرادی که به‌دلایل کاری و تحصیلی در فصل بهار امکان مسافرت ندارند، شهریور نیز زمان مناسبی برای سفر به مشهد است؛ هرچند در این ماه از سال، تراکم مسافران در این شهر زیاد است و شلوغی معابر و گردشگاه‌ها آزاردهنده است.

پارک ملت مشهد در پاییز

پارک ملت مشهد در پاییز؛ عکس از محمد زائرنیا

تغییرهای اقلیمی هوای مشهد را نیز دستخوش دگرگونی‌هایی کرده است و مهر و آبان به خنکی سال‌های پیش نیستند. پاییز واقعی از میانه آبان و سرمای زمستان از اواخر آذر و ابتدای دی شروع می‌شود و تا نیمه دوم اسفند ادامه دارد.

جاهای دیدنی مشهد

مشهد فقط شهری مذهبی با زائران بسیار نیست. ییلاقات خوش آب و هوا، غذاهای خوشمزه، آثار تاریخی پرشمار، موزه‌های دیدنی، مراکز خرید مدرن، رستوران‌ها، موزه‌ها، پارک‌های آبی فراوان و سایر جاهای دیدنی مشهد نیز بخشی مهم از تجربه سفر به مشهد هستند که نباید از آن‌ها غافل شد.

جاذبه های فرهنگی و تاریخی مشهد

گنبد و گلدسته حرم امام رضا (ع) در شب

نمایی از گنبد و گلدسته حرم امام رضا (ع) در شب، عکس از وحید بیات

حرم رضوی طی صدها سال و توسط شاهان و هنرمندان مختلف ساخته شد

یکی از مهم‌ترین دیدنی‌های تاریخی مشهد که مهم‌ترین سایت مذهبی ایران نیز به شمار می‌آید، حرم امام رضا (علیه السلام) است که علاوه بر ارزش‌های مذهبی، تاریخی و فرهنگی، نمادی از پیوند هنر و مذهب در ایران محسوب می‌شود. این بنا در طول صدها سال و به دستور شاهان و به دست هنرمندان مختلف ساخته شده است و هرکدام از بخش‌های آن یادآور یک دوران خاص است.

مسجد گوهرشاد نیز به‌خاطر قرار گرفتن در محدوده حرم مطهر، یکی از پربازدیدترین مساجد ایران است. 

نگاه مجسمه فردوسی به آرامگاه خود

آرامگاه پیر پالاندوز، گنبد خشتی، آرامگاه خواجه اباصلت و خواجه مراد در جاده فریمان و آرامگاه خواجه ربیع، آرامگاه نادرشاه، آرامگاه فردوسی، گنبد هارونیه، خانه داروغه، قلعه تاریخی پاژ، بنای سنگی چهار طاقی بازه هور متعلق به دوران ساسانیان، کلیسای مسروپ، قبرستان ارامنه، سنگ‌نگاره باستانی شتر سنگ در هشت کیلومتری شمال غرب مشهد که قدمت آن را به دوران نوسنگی نسبت می‌دهند و بند ۵۰۰ ساله گلستان همگی از جمله بناهای تاریخی مشهد هستند که از اعماق تاریخ خراسان به یادگار مانده‌اند.

علاوه بر مساجد و مدارس تاریخی مختلف شهر، باید به محله‌های قدیمی مشهد نیز توجه کرد. کوچه و پس‌کوچه‌های قدیمی مانند بالا خیابان، نوغان، سرشور، عیدگاه، سراب و... نمادی از هویت شهری و راوی صفحاتی از تاریخ مشهد در دوران معاصر هستند. 

جاذبه های طبیعی مشهد

طبیعت طرقبه در فصل پاییز

مشهد صرفا یک شهر مذهبی نیست

مشهد، طبیعت زیبا و ییلاق‌های خوش آب و هوایی دارد و در ۲۰ سال گذشته، گردشگاه‌ها و مناطق تفریحی زیادی به آن اضافه شده است. طرقبه و شاندیز از ییلاقات مشهد هستند که غالبا نام آن‌ها در کنار هم برده می‌شود و به‌خاطر شهرت زیادشان نیازی به معرفی ندارند. همچنین پارک های مشهد همواره از گردشگران و مسافران زیادی میزبانی کرده‌اند و با امکانات مناسب و متنوع در گوشه‌گوشه شهر جای گرفته‌اند. 

دهانه غار مغان

دهانه غار مغان در جنوبی‌ترین منطقه از شهرستان طرقبه شاندیز؛ منبع عکس: پایگاه خبری قدس آنلاین

سایر جاذبه‌های طبیعی مشهد شامل مجموعه تفریحی گردشگری چالیدره، دره هفت حوض، روستای زشک، روستای کنگ، نغندر، اخلمد، چشمه گیلاس، آبشار قره‌سو، پارک کوهسنگی، پارک جنگلی وکیل‌آباد، جاغرق، غار مغان، پارک جنگلی طرق و سد کارده هستند. در کنار این‌ها، باید به پارک‌ های آبی مشهد نظیر سرزمین موج‌های آبی، پارک آبی ایرانیان، سرزمین موج‌های خروشان و پارک ساحلی آفتاب نیز اشاره کرد.

مراکز خرید مشهد

الماس شرق مشهد

عکس از گوگل‌مپ (عکاس: Azar I)

بخش هیجان‌انگیز سفر به مشهد خرید است. بازار رضا، مجتمع الماس شرق، مرکز خرید کاسپین مد، مرکز خرید آرمان، مرکز خرید پروما، مجتمع تجاری وصال، زیست خاور، فردوسی و برج آلتون از مراکز خرید مشهد هستند و به عرضه پوشاک، لوازم چرمی، لوازم آرایشی و بهداشتی و سوغاتی‌های مشهد می‌پردازند.

سوغات مشهد

فیروزه تراشی

فیروزه تراشی؛ عکس از محمد خوش‌نشین

صنایع دستی مشهد از جمله سوغاتی‌های ارزشمند سفر به مشهد هستند

تنوع سوغات مشهد زیاد است و هر سلیقه‌ای را با هر توان مالی پاسخگو است. علاوه بر سوغاتی‌های معنوی مانند خلعت آخرت، مهر و تسبیح و جانماز، کالاهایی مانند ادویه، زعفران، زرشک، آجیل و خشکبار، فیروزه، انواع صنایع دستی مشهد، عطر و نقل و نبات نیز به‌عنوان سوغات مشهد معروف هستند.

غذای محلی مشهد

شله مشهدی به همراه نان و سبزی و تربچه

غذاهای سنتی مشهد طعم و عطری خاطره‌انگیز دارند و تجربه آن‌ها از ارکان ضروری سفر به مشهد است. معروف ترین غذاهای مشهد عبارت هستند از شله، قیمه مشهدی، قوروت، انواع آش‌ها و پلوها، دسرها و شیرینی‌های مختلف مانند دیگچه، چنگالی و کوکو شیرین و در آخر کباب شیشلیک و چلو ماهیچه.

اقامت در مشهد

هتل تاریخی پارس مشهد

هتل تاریخی پارس مشهد، قدیمی‌ترین هتل فعال ایران؛ عکس از سبا حیرانی

هتل تاریخی پارس مشهد، قدیمی‌ترین هتل فعال ایران است

هتل تاریخی پارس مشهد نخستین هتل مشهد است که در سال ۱۳۱۶ ساخته شد و هنوز کاربری اصلی خود را از دست نداده است. این هتل در زمره هتل های نسبتا ارزان‌قیمت مشهد قرار می‌گیرد و هتل درویشی، هتل هما، هتل قصر طلایی، هتل پارک حیات و هتل الماس از جمله هتل های لوکس مشهد هستند. اما گزینه‌های پیش روی مسافران برای اقامت چند روزه محدود به هتل های مشهد نیست. بیشتر مسافرخانه‌ها، هتل آپارتمان‌ها و سوئیت‌ها در خیابان‌های منتهی حرم مطهر واقع هستند تا دسترسی زائران به حرم، مراکز خرید، پایانه اتوبوسرانی، رستوران‌ها، فرودگاه و بازارها آسان باشد. زائرسراهای آستان قدس رضوی، فضای کمپینگ در سطح شهر و خانه‌های اجاره‌ای نیز گزینه دیگری برای اقامت هستند. اقامتگاه های بومگردی مشهد که غالبا در روستاهای ییلاقی اطراف مشهد قرار دارند، در سال‌های اخیر رشد زیادی کرده‌اند و از گزینه‌های پرطرفدار در سفر چند روزه به مشهد است.

رستوران‌های مشهد

رستوران ایتالیایی میلان مشهد

منوها و خدمات رستوران های و کافه های مشهد بسیار متنوع است و همین تنوع، انتخاب را برای مسافران راحت‌تر می‌کند. رستوران شب‌های عنبران،‌ مهستان شاندیز، ارم شاندیز، ‌پدیده شاندیز و دیزی‌سرای سید، رستوران سدروس، رستوران ایتالیایی میلان، رستوران نسیم لبنان، رستوران پسران کریم، رستوران باغ زیتون، رستوران معین درباری، مجتمع گردشگری بابا قدرت، چلوکبابی امید، رستوران ایتالیایی لیو و رستوران شورورزی چند نمونه از بهترین رستوران های مشهد هستند.

آداب و رسوم مشهد

تصویر محو حرم در شیشه

عکس از امیر حسامی‌نژاد

مشهدی‌ها، سال خود را با رشته پلو و کوکو سبزی نو می‌کنند

آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم مشهد می‌تواند به کشف تجربه‌های جدیدی در سفر به این شهر منجر شود. یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین ویژگی‌های هر شهر، لهجه آنجا است. لهجه مشهدی دیگر به پررنگی سابق نیست و تا حد زیادی رنگ باخته است.

هر سال در روزهای محرم و صفر مراسم سینه‌زنی و نوحه‌خوانی با شور و هیجان خاصی در مساجد و تکیه‌های مختلف مشهد برگزار می‌شود. اما محوریت عزاداری‌ها در مشهد مربوط به حرم مطهر رضوی است که از همان ساعات ابتدایی روز، گروه‌های مختلف سینه‌زنی به‌ترتیب از یک سمت وارد حرم می‌شوند، دقایقی جلوی یکی از ایوان‌ها به عزاداری و نوحه‌خوانی می‌پردازند و پس از عرض تسلیت به امام هشتم از سمت دیگر خارج می‌شوند. کثرت جمعیت در این روزها در اطراف حرم به‌قدری زیاد است که خیابان‌های منتهی به حرم قفل می‌شوند و هیچ خودرویی اجازه ورود به آن‌ها پیدا نمی‌کند. در شب‌های قدر در ماه مبارک رمضان نیز وضعیت به همین منوال است.

نمادهای نوروزی مشهد

نمادهای شهری نوروز در مشهد؛ منبع عکس: تابناک

مشهدی‌ها نیز مانند سایر اقوام و شهرهای دیگر ایران برای برگزاری عید نوروز آداب و رسوم خاصی دارند. علاوه بر پوشیدن لباس تمیز و زدودن گرد و غبار از خانه و خرید عیدی برای کوچک‌ترها، مشهدی‌ها رسمی به نام عید مردگان دارند که طی آن، پیش از نوروز به زیارت اهل قبور می‌روند و مقداری از شیرینی و آجیلی را که برای عید تهیه کرده‌اند را به‌عنوان خیرات بر سر مزار می‌گذارند. همچنین، آن‌ها عیددیدنی را با دیدار با خانواده‌هایی شروع کنند که در سال گذشته عزیزی را از دست داده‌اند و با خواندن فاتحه‌ای، به آن‌ها تسلی خاطر می‌دهند.

از دیگر رسوم مربوط به عید نوروز آن است که مشهدی‌ها، سال خود را با رشته پلو و کوکو سبزی تحویل می‌کنند. خوردن رشته پلو باعث می‌شود که در طول سال آینده رشته امور از دست‌شان خارج نشود و کوکو سبزی هم نمادی از سرسبزی و سرزندگی است. برخی نیز پیش از تحویل سال، یک قابلمه آش رشته بار می‌گذارند و رشته آن را درست هم‌زمان با تحویل سال در قابلمه می‌ریزند تا علاوه بر دعا برای رونق زندگی، رشته زندگی هم در دستان خودشان باشد.

راهنمای سفر مشهد

فرودگاه هاشمی نژاد مشهد

فرودگاه بین‌المللی مشهد؛ منبع عکس: چمدان

مشهد، یکی از مقاصد برتر گردشگری در ایران است و هر روز تعداد زیادی از مسافران از طریق راه‌های مختلف هوایی و زمینی وارد این شهر می‌شوند. وجود فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد در جنوب شرقی مشهد و اتصال آن به خط متروی شهری، رفت‌وآمد مسافران به مشهد را آسان‌تر کرده است. بیشتر پروازها به مشهد از فرودگاه تهران انجام می‌شود. مدت زمان پرواز به مشهد از تهران حدود ۱:۲۵ دقیقه، از تبریز حدود ۱:۴۵ دقیقه، از اصفهان ۱:۱۰ دقیقه، از بندرعباس حدود ۱:۳۰ دقیقه و از کرمانشاه حدود ۱:۵۵ دقیقه است. فرودگاه مشهد بعد از فرودگاه مهرآباد پرترافیک‌ترین فرودگاه ایران است و سفر هوایی به مشهد هفت روز هفته از بسیاری از فرودگاه‌های ایران امکان‌پذیر است.  

سفر با قطار آسان‌ترین راه برای سفر زمینی به مشهد است. مشهد در شمال شرقی ایران و در نقطه‌ای تقریبا دور از دسترس همه شهرها واقع شده است. به‌خاطر همین، سفر با قطار به مشهد زمان زیادی را می‌طلبد و بیشتر قطارهایی که از شهرهای غربی، شمال غربی و شهرهای جنوب غربی مانند اهواز به‌سمت مشهد حرکت می‌کنند، ابتدا وارد تهران می‌شوند و سپس راه مشهد را در پیش می‌گیرند. فاصله تهران تا مشهد با قطار حدود ۹۲۶ کیلومتر است و با توجه به نوع قطار، پیمودن آن از هفت ساعت تا ۱۲ ساعت طول می‌کشد. قطار در مسیر خود در ایستگاه‌های سمنان، شاهرود، نقاب و نیشابور و چند ایستگاه دیگر توقف خواهد کرد. ایستگاه قطار مشهد در فاصله دو کیلومتری حرم واقع شده است و مسئولیت جابه‌جایی حدود ۳۰ درصد از مسافران مشهد را به عهده دارد.

زائران حرم امام رضا

زائران حرم امام رضا (ع)؛ عکس از مسعود حاتمی

انتخاب جاده‌های شمال، مسیر را پنج ساعت طولانی‌تر از راه سمنان می‌کند

فاصله تهران تا مشهد از مسیر سمنان حدود ۹۰۰ کیلومتر است و با اتوبوس، ۱۲ تا ۱۴ ساعت طول می‌کشد تا به مشهد برسید. دلیل این تاخیر، توقف‌های بین راهی اتوبوس‌ها برای خواندن نماز و صرف غذا است. در این مسیر باید از شهرهای ایوانکی، گرمسار، سمنان، دامغان، شاهرود، میامی، داورزن، سبزوار و نیشابور گذر کرد. بیشتر مسیری که در سفر با اتوبوس به مشهد خواهید پیمود، از دل زمین‌های کویری عبور می‌کند.

ترمینال اتوبوسرانی مشهد بزرگ‌ترین، شلوغ‌ترین و یکی از پیشرفته‌ترین پایانه‌های اتوبوسرانی ایران است و امکان سفر از آن به‌صورت مستقیم و ۲۴ ساعته به تمام شهرها مهیا است. این ترمینال در بزرگراه کلانتری قرار گرفته است و به‌راحتی با استفاده از مترو، تاکسی یا اتوبوس‌های تندرویی که از خیابان‌های طبرسی و امام‌رضا (ع) عبور می‌کنند، قابل دسترسی است. 

سفر با خودروی شخصی به مشهد یکی دیگر از راه‌های آسانی است که هزینه کمتری نسبت به سایرین می‌طلبد. اگر از شهرهای شمالی و غربی کشور به مشهد سفر می‌کنید، می‌توانید جاده‌های شمالی را برای پیمودن انتخاب کنید تا با یک تیر، هم‌زمان دو هدف را نشانه بروید. انتخاب جاده‌های شمال، مسیر را پنج ساعت طولانی‌تر از راه سمنان می‌کند. فاصله تهران تا مشهد از مسیر سمنان با خودروی شخصی همان ۹۰۰ کیلومتر است و همان راهی را باید پیمود که اتوبوس‌ها می‌روند؛ اما زمان رسیدن به مشهد بستگی به مهارت راننده و تعداد توقف‌های بین راهی دارد و شاید حدود ۱۰ ساعت طول بکشد.

اگر از شهرهای شرقی و جنوبی ایران راهی مشهد می‌شوید، می‌توانید شرقی‌ترین جاده ایران را در پیش بگیرید و با گذر از استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی، خود را به خراسان رضوی برسانید یا راهای جاده مرکزی ایران شوید و با گذر از کرمان، به خراسان جنوبی و سپس خراسان رضوی برسید.

نویسنده: زینب موحدی

عکس‌های گالری از گوگل مپ و ویکی‌مدیا؛ عکاسان: کامران، علی قاسم پور، علیرضا عطایی، سبحان باباگلی، Amir.N

از کجا شروع کنیم

چطور یک روز را در مشهد گردش کنیم؟

نقشه جاهای دیدنی، هتل‌ها و رستوران‌ها

map