گردشگری زباله: تایلند در مسیر تبدیل شدن به گورستان زباله های الکترونیکی

دو دهه است که جهانیان، چین را به عنوان نخستین محل دفع زباله‌های الکترونیکی در جهان می‌شناسد. ولی، اکنون که چین کارخانه‌های بازیافت خطرناک و آلوده کننده‌ی خود را تعطیل و واردات انواع مواد زائد به این کشور را متوقف کرده است، به نظر می‌رسد که این عنوان به تایلند و شاید سایر کشورهای جنوب و جنوب شرقی آسیا رسیده باشد.

دولت تایلند در هفته‌ی جاری عملیات به شدت آلوده کننده‌ی بازیافت زباله‌های الکترونیکی را که توسط بازرگانان چینی و با استفاده از کارگران اهل میانمار و لائوس انجام می‌شود به شدت مورد حمله قرار داد. این رویداد مهم سازمان بازرسی تجارت سمی، موسوم به شبکه‌ی BAN، را بر آن داشت که یافته‌های دیگر خود را در مورد حداقل سه سایت دیگر که به عنوان بخشی از پروژه‌ی شفافیت زباله‌های الکترونیکی و توسط خبرچین‌ها یا دستگاه‌های ردیاب GPS به دست آمده است، در اختیار مقامات قرار بدهد.

به نظر می‌رسد که اقدام سال ۲۰۱۵ چین مبنی بر تعطیلی سایت «Guiyu» که دهه‌ها، مرکز دفع زباله‌های الکترونیکی جهان بود، و نیز اتخاذ سیاست ضد قاچاق و ضد تجارت زباله موسوم به «حصار سبز» (Green Fence) و سیاست سختگیرانه‌تر «شمشیر ملی» (National Sword)، منجر به مهاجرت صنعت کثیف بازیافت زباله‌های الکترونیکی به کشورهای جنوب شرقی آسیا شده باشد. BAN هشدار می‌دهد که شاهد اولین نشانه‌ها از واقعه‌ای هستیم که می‌تواند به سونامی زباله‌های عمدتا آمریکایی تبدیل شود که از چین به مناطق جدیدی در جنوب و جنوب شرق آسیا سرازیر می‌شوند.

جیم پکت، مدیر BAN، گفت:

باید تایلند را به خاطر اقدامات کنش گرایانه‌اش مورد تقدیر و تشکر قرار داد. اگر کشورهای آسیایی به سرعت اقدامات کنترل مرزی موثری را مانند چین اتخاذ نکنند، هدف معاملات غیرقانونی و بسیار آلوده کننده‌ی ضایعات، به ویژه ضایعات الکترونیکی، قرار خواهند گرفت.

حمله به Wai Mei Dat

بر اساس گزارشی که در مطبوعات تایلند منتشر شده است، روز سه شنبه دولت ملی تایلند به کارخانه‌ی عظیم بازیافت زباله‌های الکترونیکی Wai Mei Dat در منطقه‌ی «Plaeng Yao Chachoengsao» در ۱۰۰ کیلومتری شرق بانکوک یورش برد. این شرکت، یک شرکت بزرگ چینی است که کارخانه‌هایی در چین، کالیفرنیا، تایلند و لائوس دارد و دفاتری در هنگ کنگ بر پا کرده است. «Wai Mei Dat» عضو ثبت شده‌ی موسسه صنایع بازیافت ضایعات (ISRI) است و در هنگ کنگ، دارای مجوز R2 (مسئول بازیافت) است. دستور این حمله در سطوح بالای کشوری و توسط «پراویت وانگسوان» (Prawit Wongsuwan)، معاون نخست وزیر، صادر شد و پلیس سلطنتی تایلند این دستور را به صورت عملیات مشترکی با همکاری پنج وزارتخانه انجام داد: وزارت منابع طبیعی و محیط زیست، وزارت بهداشت عمومی، وزارت صنعت، وزارت دادگستری و وزارت امور مالی. طی این حمله مشاهده شد که زباله‌ها در فضای باز به صورت پراکنده رها شده‌اند و کارگرانی که در آن‌جا مشغول به کار بودند، شهروندان غیرمجاز لائوس و میانمار بودند که در ازای هر روز کار، در حدود ۲۸۰ دلار آمریکا دریافت می‌کردند. طبق گزارشی که از این حمله منتشر شده است، آن‌ها کارگرانی غیر ماهر بودند و آمادگی لازم را برای قرار گرفتن در معرض گرد و غبار مخرب سمی و همچنین گازهای سمی ناشی از سوزاندن دستی مدارهای الکترونیکی نداشتند. این شرکت متهم به صادرات غیر قانونی زباله‌های خطرناک (بنا به ادعای گمرک) شد.

کارگران غیرمجاز کارخانه‌ی Wai Mei Dat

کشف کارخانه‌ی پنهان «دی اکسین» توسط BAN

BAN، بعد از حمله به «Wai Mei Dat» و اقدامات قهرآمیز تایلند، «BAN» تصمیم به انتشار اطلاعات بیشتری در مورد سایت‌های مورد بررسی خود که احتمالا درگیر فعالیت‌های مشابهی بودند، گرفت. با استفاده از سرنخ‌هایی که یک افشاگر به دست آورد، BAN در تاریخ ۲ فوریه‌ی ۲۰۱۸ از یک سایت روستایی در ۱۳۰ کیلومتری شمال شرقی بانکوک بازدید کرد. این سایت هم که به وسیله‌ی یک تاجر نامعلوم چینی و کارگران میانماری اداره می‌شد، کارخانه‌ای بسیار بزرگ بود که به طرزی خطرناک به شیوه‌ای ابتدایی و آلوده کننده عمل می‌کرد. این سایت مشغول جدا کردن کامپیوترها به صورت دستی، خرد کردن آن‌ها در حیاط جلوی کارخانه، ذوب مدارات و مواد دیگر مسی با استفاده از دست و انداختن اجزای آن‌ها در یک کوره‌ی ذوب در مرکز این دم و دستگاه بود. این کوره‌ی ذوب هیچ‌گونه امکاناتی برای کنترل آلودگی نداشت و به همین دلیل، دود ناشی از ذوب مواد مملو از گازهای منتشر شده همراه با فلزات سمی بسیار سنگین، دیوکسین‌ها، فوران‌ها و هیدروکربن‌های آروماتیک بود چند حلقه‌ای بود. کارگران و چند گاوی که در مزارع آن اطراف می‌چریدند از این دود خاکستر ناشی از آن تنفس می‌کردند و به احتمال زیاد، شیر و گوشت و محصولات محلی آن منطقه آلوده شده بود.

تصویری هوایی از «کارخانه دیوکسین» که در آن بوردهای مدار و سیم‌ها در یک کوره‌ی ذوب بزرگ سوزانده می‌شد. خاکسترهای ناشی از این عمل در این عکس قابل مشاهده هستند، تجهیزات الکترونیکی وارداتی نیز در پس زمینه دیده می‌شوند.

کشف ریز اقلام CRT/LCD توسط ردیاب‌های GPS

شرکت «یان های الکترونیک» (Yian Hai Electric Co. Ltd)، یکی دیگر از تاسیسات دارای مالکیت چینی در منطقه‌ی «سرریخا» (Sriracha) در نزدیکی بندر «لائیم چابانگ» (Laem Chabang)، توسط ردیاب‌های جی پی اسی که در اروپا و به عنوان بخشی از پروژه‌ی «شفافیت زباله‌های الکترونیکی» استفاده می‌شوند، کشف شد.

در این کارخانه، شهروندان میانماری در شرایطی سخت و غیر بهداشتی زندگی می‌کردند و در کلبه‌های کوچکی اقامت داشتند که از جعبه‌های مقوایی ساخته شده بودند. وظیفه‌ی کارگران، شکستن صفحه نمایش‌های ال سی دی حاوی جیوه و CRT های سربی بود تا در جای دیگری مورد پردازش بیشتر قرار بگیرند. LCD های بهتر به کارخانه‌های دیگری در بندر لائیم چابانگ فرستاده می‌شدند که شهروندان تایلندی را به کار گمارده بود. در این کارخانه، به جای لامپ‌های جیوه‌ای از رشته نوارهای LED که قابلیت استفاده‌ی مجدد داشتند استفاده می‌شد؛ با این حال، لوله‌های حاوی جیوه را به همراه زباله‌های جامد شهری دور می‌انداختند که این مسئله، خطرهای زیست محیطی با خود به همراه می‌آورد.

سایت «یان های الکتریک» در نزدیکی سیراکا، تایلند. BAN این سایت را با نصب یک ردیاب درون تجهیزات الکترونیکی و استقرار آن در اروپا کشف کرد.

BAN، مختصات سایت‌های جدید و یک کارخانه‌ی دفع زباله‌های الکترونیکی چینی دیگر در تایلند را به مقامات تایلند فرستاد تا آن‌ها بتوانند اقداماتی مشابه آن‌چه که در Wai Mei Dat انجام شد را علیه واردات غیرقانونی و فعالیت‌های آلوده کننده انجام بدهند.

BAN، علاوه بر این که از کشورهای آسیایی خواسته است که آن‌ها هم مانند چین نظارت دقیقی بر این گونه موارد داشته باشند، امروز از دولت‌های منطقه تقاضا کرد که اصلاحات قانون اساسی بازل را تصویب کنند. این موافقتنامه‌ی مهم که در سال ۱۹۹۵ تصویب شد، اما همچنان برای اجرا نیازمند تصویب کشورها است، صادرات هر گونه زباله‌ی خطرناک از کشورهای توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه را ممنوع کرده است.

کشورهای تایلند، ویتنام، فیلیپین، کامبوج، میانمار و لائوس در منطقه هنوز این اصلاحیه را تصویب نکرده‌اند. اما چین، اندونزی و مالزی آن را به تصویب رسانده‌اند.

پوکت گفت:

متأسفانه، بیشتر این زباله‌های سمی از بازیافت‌کننده‌های بی وجدانی آمریکایی می‌آیند – کشوری که حتی عضو کنوانسیون بازل هم نیست. اما با تصویب این متمم، کشورهایی مانند تایلند می‌توانند پیامی قوی به جهانیان ارسال کنند که ایالات متحده و کشورهای دیگر نمی‌توانند آن را نادیده بگیرند... پیام این است: ما را نابود نکنید!