مزارع مرجانی، راهکاری برای نجات مرجان‌ها هستند؟

تلاش‌ها برای نجات متنوع‌ترین اکوسیستم‌های دنیا وارد مرحله‌ی مهمی شده است. زیستگاه‌های دریایی و جنگل‌های ما در خط مقدم بزرگ‌ترین مشکل کره‌ی زمین، تغییرات اقلیمی، قرار دارند که تهدیدی برای گونه‌های زیادی از حیوانات و سلامتی نسل‌های آینده به‌حساب می‌آید و باید با آن مبارزه کرد.

دنیا بیش از نیمی از صخره‌های مرجانی خود را به‌واسطه‌ی تغییرات اقلیمی،‌ ماهیگیری بیش‌ازحد و آلودگی، در ۳۰ سال گذشته از دست داده است. سفیدشدگی مرجان‌ها که دراثر افزایش دمای اقیانوس‌ها به‌وجود آمده،‌ تاکنون نیمی از دیواره‌ی بزرگ مرجانی استرالیا را نابود کرده است و طبق اعلام اداره‌ی ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده آمریکا، تا سال ۲۰۵۰ تقریباً کل مرجان‌های دنیا درمعرض خطر نابودی خواهند بود.

بیابان زیرآب

دو کارآفرین محیط‌زیست آمریکایی در تلاش برای جلوگیری از این چشم‌انداز هشداردهنده، اولین مزرعه‌ی تجاری مرجانی را روی خشکی در منطقه‌ی کارائیب افتتاح کردند. سم تایکر (Sam Teicher) و گاتور هالپرن (Gator Halpern)، هر دو ۲۹ ساله هستند و در نزدیکی اقیانوس در آمریکا بزرگ شده‌اند و به‌دلیل علاقه‌ی مشترک‌شان به صخره‌های مرجانی در دانشکده‌ی مطالعات محیط‌زیست و جنگلداری ییل، به یکدیگر نزدیک شدند. آن‌ها هنگام کار در موریتیوس (Mauritius) از نزدیک شاهد مشکل گسترده‌ی تخریب مرجان‌ها بودند و سپس با مشارکت یکدیگر، استارتاپ «Coral Vita» را راه‌اندازی کردند که هدف آن احیای مرجان‌های سراسر دنیا و کمک به آن‌ها برای سازگاری درمقابل تأثیرات تغییرات اقلیمی است. سم تایکر می‌گوید:

ازدست‌دادن مرجان‌های کل دنیا، ‌یک تراژدی اکولوژیکی و اقتصادی - اجتماعی است. یک‌چهارم از زندگی دریایی و همین طور معاش میلیاردها نفر در سراسر دنیا به صخره‌های مرجانی وابسته‌ است.

آن‌ها پس از تأمین دو میلیون دلار برای استارتاپ خود، اولین مزرعه‌ی مرجانی دنیا را ماه گذشته در گرند باهاما، شمالی‌ترین جزیره‌ی باهاما،‌ افتتاح کردند، جایی که طبق گفته‌ی ماهیگیران،‌ صخره‌های مرجانی محلی که در گذشته به‌شکل جنگل‌های زیرآب بودند، اکنون به‌صورت زمین‌های پاره‌سنگی تبدیل شده‌اند. تایکر می‌گوید:

ماهیگیران طوری این منطقه را توصیف می‌کنند که انگار برای ماهیگیری به بیابانی در زیرآب می‌روند.

احیای مرجان‌های دنیا

استارتاپ کورال ویتا از تکنیک موسوم به «تکه‌تکه‌شدن خرد» (micro-fragmentation) استفاده می‌کند که شامل برداشتن تکه‌های مرجان از اقیانوس و خردکردن آن به قطعات بسیار ریز می‌شود.

این تکنیک، رشد بافت را تحریک می‌کند و باعث می‌شود که تکه‌های ریز مرجانی با رشدی ۵۰ برابر حدنرمال به کلون‌هایی در مزارع روی خشکی تبدیل و سپس مجدداً در اقیانوس کاشته شوند. تایکر و هالپرن معتقدند، با این روش جدید که بیشتر روی احیای کلونی‌های مرجانی زیرآب متمرکز است، می‌توانند تلاش‌ها‌ برای احیای مرجان‌ها را افزایش دهند. تایکر می‌گوید:

مزارع مرجانی سنتی نه‌تنها سرعت بسیار کمی دارند، بلکه محدودکننده نیز هستند و فقط احیای مرجان‌هایی با رشد سریع را امکان‌پذیر می‌کنند. گلخانه‌های مرجانی زیرآب تلاش می‌کنند خود را نسبت به تخریب جهانی سازگار کنند، هرچند که رویدادهایی نظیر طوفان‌ها، حوادث ماهیگیری و سفیدشدگی آن‌ها را تهدید می‌کند.

کورال ویتا، یک کسب‌وکار تجاری است که خدمات احیای مرجا‌ن‌ها را به مشتریانی می‌فروشد که صنعت گردشگری‌، شیلات و منفعت حفاظت ساحلی آن‌ها به مرجان‌ها وابسته است؛ نظیر دولت‌ها، گروه‌های حفاظت از محیط‌زیست و شرکت‌های بیمه. این دو کارآفرین قصد دارند در طرح آزمایشی خود در باهاما، ۱۰ هزار تکه‌ی مرجانی از ۱۰ گونه‌ی محلی را پرورش دهند، بااین‌حال امیدوارند که در آینده مزارع احیای بیشتری راه بیندازند و میلیون‌ها نوع مختلف مرجان‌ از همه‌ی کشورهای دارای مرجان را پرورش داده و کلیه‌ی گونه‌های درحال نابودی را نجات دهند. تایکر می‌گوید:

مرجان‌ها و مردمی که زندگی‌شان به آن‌ها وابسته است،‌ به کمک نیاز دارند. مرجان‌ها علاوه‌بر تأمین امنیت غذایی، مانند یک مانع طبیعی در برابر طوفان‌ها عمل کرده و از وقوع سیل در مناطق ساحلی جلوگیری می‌کنند.

طبق پژوهشی که اخیراً انجام شده است، صخره‌های مرجانی سالانه از بیش از ۱۸ هزار نفر مردم آمریکا دربرابر خطر سیل محافظت کرده و سودی به ارزش ۱٫۸ میلیارد دلار را نصیب زیرساخت‌های این کشور می‌کنند.

انعطاف‌پذیری اقلیمی

به‌گفته‌ی تایکر، تغییرات اقلیمی، بزرگ‌ترین خطری است که مرجان‌ها را تهدید می‌کند. پژوهشی سال گذشته منتشر شد که نشان می‌داد سفیدشدگی توده‌های مرجانی نسبت به ۴۰ سال گذشته، پنج‌برابر بیشتر شده است.

علاوه‌براین، سطح بالاتر دی‌اکسید کربن در اتمسفر نیز اقیانوس‌ها را اسیدی‌تر کرده و شرایطی را به‌وجود آورده که امکان رشد را از اکثر مرجان‌ها گرفته است. این دو نفر با ایجاد شرایط گرم‌تر و اسیدی‌تر در مزارع خود قصد دارد انعطاف‌پذیری مرجان‌ها را تقویت کنند و به آن‌ها یاد دهند که دربرابر تأثیرات گرمایش جهانی سازگار شوند. گویهم بنس پراندی، یک زیست‌شناس دریایی است که می‌گوید:

شواهد حاکی از آن است که مرجان‌ها در دمای گرم‌تر، بهتر دچار تکه‌تکه‌شدن خرد می‌شوند. زمانی‌که این مرجان‌ها را درمعرض دمای گرم قرار می‌دهیم، عملکرد تکه‌تکه‌شدن آن‌ها بهتر از قبل می‌شود. بااین‌حال، کشت مرجان‌ها در خشکی با محدودیت‌هایی همراه است، به‌عنوان مثال بسیار گران تمام می‌شود و نیاز به مراقبت زیادی دارد تا مرجان‌های کشت‌شده دراثر اتفاقات طبیعی ازبین نروند. احیای مرجان‌ها باید به‌موازات محافظت از آن‌ها انجام شود. نه‌تنها باید مرجان‌ها را به دریاها برگردانیم، ‌بلکه باید کل اکوسیستم صخره‌های مرجانی را بازسازی کنیم.

تایکر هشدار می‌دهد:

بااینکه احیای مرجان‌ها، از آینده‌ای امیدوارکننده برای مرجان‌ها حکایت دارد، اما راهکاری جادویی برای مشکل آن‌ها نیست. درواقع مهم‌ترین هدف ما باید حذف آلودگی، ماهیگیری بیش‌ازحد و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای باشد که از عوامل اصلی نابودی مرجان‌ها هستند. ما می‌توانیم جنگل‌ها را دوباره پرورش دهیم، اما چه بهتر که از ابتدا درختان آن‌ها را قطع نکنیم. درواقع پیشگیری بهتر از درمان است.

نقش انسان‌ها در تخریب مرجان‌ها

صخره‌های مرجانی را به‌عنوان «جنگل‌های دریا» نیز می‌شناسند که علاوه‌بر زیبایی فوق‌العاده‌شان، حامی حیات‌وحش هستند و باعث تأمین غذا، شغل و حفاظت از مناطق ساحلی برای حدود ۵۰۰ میلیون انسان می‌شوند. اما فعالیت‌های انسانی، بقای آن‌ها را به‌خطر انداخته است.

افزایش دما

انتشار گازهای گلخانه‌ای تولید انسان، هوای اقیانوس‌ها را گرم‌تر کرده است. مرجان‌ها در آب‌های گرم‌تر پوشش جلبکی خود را از دست می‌دهند و به‌اصلاح سفید می‌شوند. مرجان سفیدشده هنوز نمرده است،‌ اما بدون جلبک در نهایت ازبین خواهد رفت.

ماهیگیری بیش‌ازحد

ساکنان موجود در صخره‌های مرجانی، اولین خط دفاعی این صخره‌ها هستند. ماهی‌ها از موجوداتی تغذیه می‌کنند که مرجان‌ها را می‌خورند، خرچنگ‌ها و میگوها نیز از عضو گازانبری خود برای دفاع از خانه‌ی مرجانی خود استفاده می‌کنند. علاوه‌براین، ماهی‌ها با خوردن جلبک‌ها و علف‌های دریایی مانع از رشد بیش‌ازحد آن‌ها می‌شوند. ماهیگیری‌ بیش‌ازاندازه می‌تواند این اکوسیستم را مختل کرده و مرجان‌ها را نسبت به شکارچیان آسیب‌پذیر کند. لنگرانداختن قایق‌ها نیز می‌تواند به آن‌ها آسیب بزند.

گونه‌های تهاجمی

طی ۲۵ سال گذشته، خروس ماهی (معروف به شیرماهی) که بومی منطقه‌ی هند - آرام بود، در مناطق ساحلی اقیانوس اطلس تشکیل کلونی داده‌ است. گفته می‌شود، افرادی که این ماهی‌ها را دیگر در آکواریوم‌های خود نمی‌خواستند، در اقیانوس اطلس رها کرده‌اند. ازآنجاکه تعداد شکارچیان این ماهی‌ها در اقیانوس اطلس کمتر است، جمعیت این گونه‌ها به‌سرعت روبه افزایش است. آن‌ها می‌توانند جانوران بومی صخره‌های مرجانی را بخورند و گوی سبقت را از سایر شکارچیان بربایند. ماهی‌های آکواریومی که در دریا ریخته می‌شوند، کشتاب‌ورزی (آبزی‌پروری) و قایق‌های ماهیگیری می‌توانند به‌صورت ناخواسته باعث هجوم گونه‌های تهاجمی به محیط مرجان‌ها شوند.

اسیدی‌شدن اقیانوس‌ها

آب دریاها با جذب دی‌اکسید کربن،‌ اسیدی‌تر می‌شود. مرجان‌ها نیز مشابه سایر گونه‌های دریایی با اسکلت خود که از کربنات کلسیم تشکیل شده است،‌ از خود محافظت می‌کنند. هرچه آب اسیدی‌تر باشد، ساخت اسکلت جدید برای مرجان‌ها دشوارتر می‌شود و حتی می‌تواند به نابودی اسکلت‌های موجود نیز بی‌انجامد.

آلودگی

آلودگی نفتی، فاضلاب‌ها و آفت‌کش‌ها می‌توانند نظم اکوسیستم صخره‌های مرجانی را به‌هم بزنند. پژوهشگران دانشگاه کوئینزلند استرالیا دریافته‌اند که وقتی مرجان‌ها به‌مدت طولانی درمعرض آلودگی‌های شیمیایی قرار می‌گیرند، انعطاف‌پذیری‌شان نسبت به تنش‌های دیگری نظیر دمای بالاتر آب واسیدی‌شدن اقیانوس احتمالاً کاهش می‌یابد.