گنبد کاووس یا گنبد قابوس، مرکز شهرستان گنبد کاووس در استان گلستان است که جمعیت آن بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ حدود ۱۵۲,۰۰۰ نفر بوده است و تعداد مسلمانان شیعه ساکن در این منطقه، از اهل تسنن کمتر است. این شهر را به‌خاطر بلندترین برج آجری دنیا به نام برج قابوس می‌شناسند و اهالی به اختصار این شهر را «گنبد» می‌نامند.
در محل فعلی شهر گنبد کاووس، در دوران کهن، شهری به نام هیرکان و سپس گرگان (جرجان) وجود داشت که به‌دلیل قرار داشتن در جاده ابریشم از اهمیت بسیاری در بازرگانی برخوردار بود. در دوران رضاشاه پهلوی در کنار خرابه‌های گرگان باستان، شهری جدید با قواعد مدرن شهرسازی بنا شد که گنبد کاووس نام گرفت.
عکس از: یزدنگار (عکاس: نامشخص)
اين سرزمين باستانى که در منطقه‌ى جنوب شرقى درياى مازندران قرار دارد، مركز تركمن صحرا نيز محسوب می‌شود و اهالى بومى آن را اغلب تركمن‌هاى ايرانى تشكيل می‌دهند. بیشتر آذری‌هایی که به استان گلستان می‌روند، در گنبد کاووس ساکن می‌شوند. علاوه بر این مردمانی از اقوام کتولی، مازندرانی، سمنانی، سیستانی، خراسانی، بلوچ و استرآبادی نیز در گنبد زندگی می‌کنند.
كد گنبد كاووس: ٠١٧
هر آنچه می‌خواهید درباره گنبد کاووس بدانید:
نکات راهنمای سفر به گنبد کاووس
آب و هوای گنبد کاووس
گنبد کاووس در دامنه ارتفاعات شمالی رشته کوه البرز قرار دارد و به‌خاطر جلگه‌اى بودن منطقه، آب‌وهوايى معتدل و مرطوب دارد؛ به‌طوری که ميانگين دماى سردترين و گرم‌ترین ماه سال به‌ترتیب به هشت درجه و ٢٩ درجه سانتی‌گراد می‌رسد.با وجود اینکه گنبد کاووس شهری چهار فصل است، گردشگران اغلب بهار و پاییز را به عنوان بهترین زمان سفر به گنبد کاووس انتخاب می‌کنند. زمانی‌که طبیعت و جنگل‌های این منطقه به شدت دلربایی می‌کنند. قرارگیری در مرکز ترکمن صحرا و هم‌جواری با رودخانه گرگان باعث شده است که این شهر همیشه آب‌وهوای بسیار مناسبی داشته باشد و به‌دلیل طبيعت زيبا و خاص این خطه سبز و آثار باستانى بسيار، گردشگران داخلى و خارجی بسیاری در تمامى فصل‌هاى سال، گنبد کاووس را به‌عنوان مقصد سفر خود انتخاب می‌کنند.
عکس از: traverse (عکاس: نامشخص)
دیدنی های گنبد کاووس
جاهای دیدنی گنبد کاووس؛ از سد گلستان تا تالاب آجی گل همواره گردشگرانی را از داخل و خارج از کشور به سمت خود جلب می‌کند. کسانی که قصد سفر به گنبد کاووس را دارند، می‌توانند بازدید از جاهای دیدنی متعدد این شهر زیبا را در برنامه‌ی خود بگنجانند و خاطره‌ای به‌یادماندنی برای خود بسازند. برخی حقایق جالب درباره گنبدکاووس نیز وجود دارد که دانستن آنها، رنگ و بوی متفاوتی به سفر شما خواهد بخشید.
عکس از: شهرداری گنبدکاووس (عکاس: نامشخص)
جاذبه های فرهنگی و تاریخی گنبد کاووس
مطمئنا شاخص‌ترین جاذبه این شهر را می‌توان گنبد قابوس، مقبره‌ی قابوس پسر وشمگیر شمس‌المعالی، دانست. میل گنبد، بلندترین برج تمام آجری جهان است که در فهرست آثار یونسکو قرار دارد و ثبت جهانی شده است. مجتمع سواركاری گنبد کاووس، مجموعه‌ی زیارتگاه و گورستان خالد نبی در روستای گچی سو، دیوار بزرگ گرگان، شهر باستانی جرجان، آق تپه گنبد کاووس، بازار روس‌ها و... دیگر دیدنی های گنبد کاووس را تشکیل می‌دهند که برای هر گردشگری جذاب خواهند بود. گردشگران برای خرید خوراکی و مواد غذایی تازه و خوشمزه می‌توانند به بازار روز گنبد نیز سری بزنند.
عکس از: علیرضا کیخا
جاذبه‌های طبیعی گنبد کاووس
علاوه بر آثار باستانی به جا مانده از تاریخ کهن منطقه که در هر گوشه از شهر به چشم می‌خورد، گنبد کاووس شهری رنگارنگ با توع اقلیمی گوناگون است و جاذبه‌های طبیعی بسیار باارزشی را در دل خود جای داده است و بهتر است در سفر به گنبد کاووس از تماشای آنها غافل نشوید. شما با پیمودن مسیری از گنبد کاووس به طرف شمال و مرز ترکمنستان، شاهد طیف وسیع تنوع اقلیمی، از کوهستان های سرسبز و مرطوب تا رمل‌های شنی و شترهای ترکمن صحرا خواهید بود. همچنین زیبایی‌های روستای هیوه چی بالا، رودخانه آق بند و سد گلستان، حیرت و تحسین هر گردشگری را به همراه خواهد داشت. ضمن اینکه بازدید از دریاچه مصنوعی گنبدکاووس نیز خالی از لطف نیست.
عکس از: استانداری گلستان (عکاس: نامشخص)
تالاب‌های آلما گل، آجی گل، و آلا گل نیز همگی کنار هم و در نزدیکی مرز ترکمنستان قرار گرفته‌اند و رفتن به آنها، سفری هیجان‌انگیز را برای هر گردشگری رقم خواهد زد؛ به‌خصوص که می‌توانند ضمن صید ماهی از تالاب‌ها (در صورت عدم ممنوعیت فصلی)، از بازارچه نزدیک آنها خریدی داشته باشند و از هتل و رستوران مستقر در آنجا نیز استفاده کنند.
عکس از: هیرکانیاتوریسم (عکاس: نامشخص)
بازارها و مراکز خرید گنبد کاووس
خرید کردن، یکی از لذت‌بخش‌ترین قسمت‌های هر سفر است. گنبد کاووس مهد صنایع دستی است و در این سفر، زیباترین صنایع دستی خاص منطقه را شاهد خواهید بود؛ که ممکن است به‌ندرت در شهرهای دیگر دیده باشید.
بازار بزرگ روس‌ها، در ورودی شهر قرار گرفته و راسته‌ی بازاری بسیار طولانی و بزرگ است. این بازار یکی از مهم‌ترین مراکز اقتصادی شهر بوده و ارزان‌ترین اجناس را دارد. بازارچه مرزی اینچه برون، علاوه بر جاذبه‌ای دیدنی، نمونه‌ای از همکاری تجاری بین دو کشور ایران و ترکمنستان است که بیشترین میزان بازدید و رفت و آمد را داراست.
عکس از: میراث فرهنگی (عکاس: نامشخص)
برای خرید خوراکی و مواد غذایی تازه و خوشمزه، به بازار روز گنبد سر بزنید.
سوغات گنبد کاووس
با توجه به شرایط محیطی، محصولات کشاورزی خاص و آیین و رسوم فرهنگی اقوام بومی، گنبد کاووس سوغاتی‌های بسیار متنوع و خاصی دارد که می‌تواند یادگاری‌های جذابی برای گردشگران باشد و در عین حال به اقتصاد مردم محلی نیز کمک کند.
عکس از: شازده مسافر (عکاس: نامشخص)
پشتی‌های ترکمنی، جاجیم، ابریشم، قالی ترکمنی، سوزن‌دوزی و زیورآلات بسیار خاص و زیبای زنان ترکمن، نمونه‌هایی از صنایع‌دستی این شهر هستند. از خوراکی‌های بسیار خوشمزه برای سوغاتی می‌توان به حلوای آماج، سرغربیلی، نان پادرازی، جزحلوا، خاویار و عسل اشاره کرد.
غذای محلی گنبد کاووس
گردشگران در طول سفر به گنبد کاووس نباید چشیدن طعم لذیذ خوراکی‌های محلی این خطه از ایران را از دست بدهند؛ بی‌شک غذاهای محلی بخشی از فرهنگ مردم هر گوشه از ایران به حساب می‌آیند. بولامه، قاوور تماچلی چوروک، کلچه چوروک، چکدرمه، شیرینی بیشمه، انواع آش محلی و... جزو خوراکی‌های محلی گنبد کاووس هستند.
عکس از shomanews.com (عکاس: نامشخص)
اقامت در گنبد کاووس
گزینه‌های اقامتی نظیر هتل قابوس، هتل مجتمع فرهنگیان، هتل آپارتمان فردوسی و مهمان‌سرای خیام پیش روی گردشگرانی است که به گنبد کاووس سفر می‌کنند. در کنار هتل های گنبد کاووس، اقامتگاه بوم‌گردی اوغوز خان واقع در روستای ساری که تا مرکز شهر گنبد کاووس، ۱۵ کیلومتر فاصله دارد نیز می‌تواند در برنامه‌ی اقامت گردشگران علاقه‌مند قرار بگیرد.
عکس از shab.ir (عکاس: نامشخص)
رستوران های گنبد کاووس
رستوران ها و کافه های گنبد کاووس بسیار متعدد هستند و این فراوانی، انتخاب از میان آن همه را بسیار سخت کرده است. در بهترین رستوران های گنبد کاووس؛ از کباب بناب تا غذای ترکمنی را می‌توانید نوش‌جان کنید. برخی از رستوران‌ها و فست‌فودی‌هایی که در شهر گنبد کاووس فعالیت می‌کنند، عبارت‌اند از رستوران گندم، رستوران سنتی غذای ترکمنی، رستوران برتر جوجه، رستوران کباب ساطوری تک بناب، کافه رستوران سرآشپز، رستوران و فست‌فود هاوش، کباب سرا و فست‌فود خوشمزه و فست‌فود میکسی.
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: پرنیان کریمی)
کافه شف در خیابان رودکی و کافه کادر در خیابان هلال احمر، برای صرف قهوه، بستنی یا میان‌وعده انتخاب‌های خوبی هستند.
آداب و رسوم مردم گنبد کاووس
اعیاد مذهبی و مراسم دینی، ارزش زیادی در میان مردم ترکمن دارند همانند قربان بایرام (عید قربان)، آراز بایرام (عید فطر)، مولودی (در زمان ولادت پیامبر)، مراسم دعای باران، نماز تراویح (در ماه مبارک رمضان) و مراسم اعتکاف.
علاوه بر این، قوم ترکمن احترام و ارزش بسیار زیادی برای ماه محرم و مراسم و دعا در روز عاشورا قائل هستند به حدی که متولدین این ماه‌ها، نام‌هایی همچون عاشورقلی یا عاشورتاج دارند. یکی از مراسم‌های جالب که قوم ترکمن اعتقاد به برگزاری آن دارند، جشن ۶۳ سالگی است که برای بزرگداشت ۶۳ سالگی پیامبر اسلام (ص) برای هر مردی که به این سن می‌رسد، برگزار می‌شود.
حمل و نقل عمومی در گنبد کاووس
حمل و نقل عمومی در گنبد کاووس توسط تاکسی‌های خطی، گردشی، آژانس و اتوبوس‌های خط واحد انجام می‌شود. این شهر فاقد مترو است.
عکس از: میراث فرهنگی (عکاس: نامشخص)
نکات راهنمای سفر به گنبد کاووس
گردشگرانی که مایل به سفر به گنبد کاووس هستند، می‌توانند از طریق هواپیما، خودروی شخصی، قطار و اتوبوس خود را به این منطقه‌ی سرسبز برسانند.
سفر جاده‌ای از تهران به گنبد کاووس از دو راه صورت می‌گیرد. مسیر کوتاه‌تر که حدود ۵۰۰ کیلومتر است از جاده فیروزکوه می‌گذرد و شامل شهرهای فیروزکوه، گرگان، علی‌آباد کتول و سپس گنبد کاووس می‌شود. مسیر دوم با مسافت حدود ۵۵۵ کیلومتر، به‌سمت شرق تهران و از راه شهرهای ورامین، دامغان، شاهرود و سپس گنبد کاووس است که شهرهای کمتری در مسیر دارد و نیم ساعت بیشتر از مسیر اول طول می‌کشد.
آن دسته از گردشگرانی که از غرب ایران مانند شهر سنندج راهی گنبد کاووس می‌شوند، می‌توانند مسیر همدان، اسلامشهر، ورامین، سمنان، دامغان و شاهرود را انتخاب کنند و در نهایت به شهر زیبای گنبد برسند. ضمن اینکه مسیر سنندج، بیجار، زنجان، لاهیجان، آمل، ساری، گرگان و گنبد کاووس نیز می‌تواند گزینه‌ی خوبی برای سفر باشد.
برای سفر از جنوب کشور و شهری مثل بندرعباس می‌توان مسیر بندرعباس – سیرجان را در پیش گرفت و سپس با عبور از یزد، اصفهان، سمنان و شاهرود، به مقصد رسید. اگر هم از اهالی شرق ایران و بیرجند هستید، راهی شهرهای سرایان، فردوس، کندر، بردسکن و سبزوار شوید و در نهایت به‌سمت گنبد کاووس حرکت کنید.
گردشگران تهرانی که سفر با اتوبوس را به خودروی شخصی ترجیح می‌دهند، در جریان باشند که همه روزه اتوبوس‌هایی از مقصد پایانه‌های بیهقی و پایانه شرق تهران، به‌سمت گنبد کاووس حرکت می‌کنند. شهروندان سایر شهرها نیز می‌توانند ضمن تماس با پایانه‌های مسافربری شهر خود، از وجود اتوبوس به مقصد گنبد کاووس یا گرگان مطلع شوند. به طور کلی حمل و نقل عمومی در گنبد کاووس از وضعیت مناسبی برخوردار است که تردد را برای آن دسته از گردشگرانی که با وسیله شخصی سفر نمی‌کنند، آسان کرده است.
شهر گنبد کاووس ایستگاه قطار ندارد و گردشگرانی که قصد سفر با قطار را دارند، باید به گرگان بروند و سپس با اتوبوس یا سواری خود را به گنبد برسانند. سفر ریلی از تهران تا گرگان تقریبا ۱۱ ساعت طول می‌کشد.
شهر گنبد کاووس فرودگاه ندارد؛ اگر تحمل مسیر طولانی را ندارید و سفر هوایی را ترجیح می‌دهید، باید با هواپیما از تهران به گرگان و سپس از راه زمینی به گنبدکاووس بروید. سفر زمینی از گرگان به گنبد کاووس اصلا طولانی و خسته‌کننده نیست و یک ساعت و ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. گردشگران سایر شهرها نیز می‌توانند از فرودگاه محل سکونت‌شان به فرودگاه گرگان بروند و سپس با خودرو راهی گنبد کاووس شوند.
نویسنده: غزل اميرى
عکس‌های گالری از ویکی‌مدیا و گوگل مپ؛ عکاسان: حامد یونسی، همرا نقدی، مصطفی معراجی
