- chevron_right کجارو
- chevron_right مجله گردشگری
- chevron_right اخبار
- chevron_right جاذبهها
- chevron_right راهنمای سفر
- افزودن مکان
کاروانسرای لاسجرد اثری بهجایمانده از دوره شاه عباس اول صفوی است؛ دورهای که ایران یکی از قدرتمندترین حکومتهای خود را داشت. این کاروانسرا که از جاهای دیدنی استان سمنان به شمار میرود، در آثار ملی ایران نیز ثبت شده است. در ادامه با ما همراه باشید تا با کاروانسرای لاسجرد بیشتر آشنا شوید.
کاروانسرای لاسجرد در روستایی به همین نام در جنوب غرب شهر سمنان قرار دارد؛ روستای لاسجرد مرکز دهستان لاسجرد، از توابع بخش سرخه شهرستان سرخه است. این کاروانسرا در نزدیکی آرامگاه سید رضا و سید علی اکبر (ع)، از زیارتگاههای روستای لاسجرد قرار گرفته است. فاصله کاروانسرای صفوی لاسجرد از شهر سمنان، ۳۵ کیلومتر (نیم ساعت رانندگی) و از شهر تهران، ۲۰۰ کیلومتر (سه ساعت) است.
منبع عکس: گوگل مپ. عکاس: امیرحسین سعادتی
برای دسترسی به کاروانسرای لاسجرد از شهر سمنان باید خود را به اتوبان امام رضا برسانید و در مسیر شمال به جنوب آن برانید. پس از عبور شهر سرخه، مسیر را در همین اتوبان (جاده سرخه به اسدآباد) برای ۱۵ کیلومتر دیگر ادامه دهید تا کاروانسرای لاسجرد در روستای لاسجرد را در سمت راست خود ببینید.
اگر از تهران بهسمت کاروانسرای لاسجرد میروید، خود را از جنوب شرق تهران به اتوبان امام رضا برسانید و در مسیر غرب به شرق آن برانید. پس از عبور از شهر گرمسار، روستای دهنمک، عبدلآباد، سیدآباد و بخش آباد، به رستوران اکرم میرسید. از دوربرگردان مقابل این رستوران دور بزنید؛ حدود ۱۰۰ متر جلوتر به کاروانسرای لاسجرد در سمت راست خود میرسید.
منبع عکس: گوگل مپ. عکاس: S S
کاروانسراهای ایران در طول تاریخ همراه با آبانبارها، یخچالها، چاپارخانهها و پلها مهمترین عناصر کلیدی در راهها برای مسافرت یا تجارت به شمار رفتهاند. این بناها با توجه به دوره ساخت، نیازهای مسافران و هنر و معماری دورههای گوناگون تاریخی هرکدام بهشکل متفاوتی ساخته شدهاند؛ اما ویژگی مشترک همه آنها وجود فضاهایی برای استراحت مسافران، داشتن مکانهایی برای نگهداری حیوانات و وجود باراندازها بوده است.
کاروانسرای لاسجرد در روستای لاسجرد یا روستای لاسگرد از کاروانسراهای دوره صفوی است که در ۱۶ فروردین سال ۱۳۷۷ به شماره ثبت ۱۹۹۵ در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسید. کاربری این کاروانسرا در حال حاضر، اقامتگاه شبانهروزی، کافهرستوران و چایخانه است.
منبع عکس: ویکی پدیا. عکاس: رضا سبحانی
با توجه به در دسترس بودن کاروانسرای لاسجرد در مسیر کریدور شرق به غرب ایران، زیارتی بودن این مسیر بهواسطه وجود مشهد مقدس، حجم زیاد مسافرتهای صورت گرفته در این مسیر و ترانزیتی بودن مسیر از کشورهای شرق آسیا به غرب و بالعکس، این بنای زیبا هر ساله شاهد حضور هزاران گردشگر است؛ ضمن اینکه سازمان میراث فرهنگی استان سمنان چندین دوره تورهای رصد ستارگان را برای علاقهمندان به حوزه نجوم در این کاروانسرا برگزار کرده است. اولین جشنواره پیاز استان سمنان نیز در سال ۱۳۹۳ در همین کاروانسرا برگزار شد؛ پیاز، مهمترین محصول این منطقه است و بهدلیل کیفیت و ماندگاری بالا شهرت دارد.
با روی کار آمدن شاه عباس صفوی و بعد از حدود ۴۰ سال حکمرانی این پادشاه مقتدر و سختگیر، ایران شاهد شکوفایی اقتصادی، امنیتی، نظامی و سیاسی بود؛ کاروانسرای لاسجرد نیز محصول همین شکوفایی است؛ دورهای که در آن جادههای این سرزمین آنقدر امن بود که بتوان در آن بدون دغدغه شروع به سفر کرد، به تجارت پرداخت و در میانه راه در کاروانسراها خستگی از تن در کرد.
منبع عکس: گوگل مپ. عکاس: صدرا قادری
طراحی کاروانسرای صفوی لاسجرد با ویژگی طراحی همان دوره، یعنی مفهمومی منسجم و استفاده حداکثری از کمترین فضاها انجام شده است. معماری در دوره صفویه کمی محتاطانه است؛ به این معنی که بیشتر با حجمهای بزرگ و تودههای بزرگ کار شده است و کمتر از خطوط پیچیده و طراحیهای سردرگم استفاده کردهاند. در معماری این دوره، بیشتر، سطوح صاف و ساده به چشم میخورد. طاقبندی این دوره هم یکنواحت و تکرارشونده است و در ساخت گنبدها از دورههای تیموری و ایلخانی تبعیت کردهاند.
کاروانسرای لاسجرد بهشکل مستطیل ساخته شده و مصالح مورد استفاده درآن سنگ، ملاط گچ، آجر و ساروج است؛ برای پایههای ضلع خارجی نیز از سنگ بهره بردهاند. طول حیاط ۳۶ متر و عرض آن هم ۳۱٫۵ متر است. کاروانسرا از نوع دو ایوانی در راستای شمالی جنوبی همراه حیاطی بزرگ با ۲۴ حجره در گرداگرد حیاط است. حیاط در گذشته خاکی بود؛ اما در حال حاضر با چمن پوشانده شده و از زیبایی چشمنوازی برخوردار است. ایوانچههای رو به حیاط مرکزی و شترخانها در پشت حجرهها از دیگر بخشهای کاروانسرا هستند؛ کاروانسرایی که بهدلیل قرارگیری در کنار بقایای قلعه لاسجرد (بلاشگرد؛ یادگاری از دوره ساسانی)، از اهمیتی ویژه برخوردار است.
منبع عکس: گوگل مپ. عکاس: صدرا قادری
دو ایوان زیبای بلند و بزرگ کاروانسرای لاسجرد، در ضلع شرقی و غربی بنا قرار دارند. ایوان شرقی باسازی شده، ولی روی ایوان غربی هیچگونه بازسازی انجام نشده است. ایوانها با درگاه کوتاه و پله به دالانهای چهارگانه مرتبط میشوند و سقف ایوانها بهصورت طاق ضربی بزرگی توسعه داده شده است که نمایی بهشکل مربع دارد. ایوان شرقی کمی بلندتر از ایوان غربی است و بهوسیله دالانی به قسمت هشتی کاروانسرا مرتبط میشود. در دو طرف همین ایوان نیز ۶ غرفه برای سکونت مسافران تدارک دیده شده است.
کاروانسرا چهار ورودی در چهار طرف با طاقهای قوسدار دارد که بهوسیله حیاط به دالانها مرتبط میشوند. در روبهروی ورودیها هم مکانهایی با ۳۵ سانتیمتر ارتفاع نسبت به سطح حیاط برای تخلیه بار ساخته شده است.
امکان بازدید رایگان از کاروانسرای لاسجرد و همچنین اقامت در آن (با پرداخت هزینه) و خوردن غذاهای محلی سمنان یا نوشیدن چای در کافهرستوران و چایخانه برای گردشگران مهیا است؛ البته بهدلیل قرارگیری این بنا در جغرافیای بیابانی بهتر است در طول روز از آن دیدن کنید.
منبع عکس: گوگل مپ. عکاس: حسین محمدی
کاروانسرای صفوی لاسجرد در حال حاضر (۱۴۰۲) کاربری اقامتگاه بومگردی، کافهرستوران و چایخانه سنتی دارد. در اقامتگاه لاسجرد، امکاناتی همچون پارکینگ روباز با دوربین مداربسته، هیتر برقی، کولر آبی پرتابل، امکان سرو صبحانه با سفارش قبلی، دو حمام مشترک، ۶ سرویس بهداشتی مشترک ایرانی، دو سرویس بهداشتی مشترک فرنگی در اختیار مهمانان قرار میگیرد. ساعت ورود به اقامتگاه از ساعت ۱۴ تا ۲۴ و ساعت تحویل اتاق، ۱۲ ظهر است.
۲۵ اتاق در اقامتگاه لاسجرد پذیرای مهمانان هستند که شرایط آنها به شرح زیر است:
منبع عکس: گوگل مپ. عکاس: امیر منیری
روستای لاسجرد از روستاهای تاریخی استان سمنان است؛ روستایی که در گذشته مکانی پررفتوآمد و محلی برای عبور کاروانها بود. این روستا در شهرستان چهارفصل سرخه با آبوهوایی مطبوع قرار دارد؛ شهرستانی که با کوههایی سرخرنگ احاطه شده است. تاریخچه روستای لاسجرد به دوره سلوکی بازمیگردد. تاریخنویسان بر این باورند که ٰسلوکیان در ایالت پارت شهرهای بسیاری احداث کردند که یکی از آنها با نام «آپاما» شناخته میشد. به نقل قولی ممکن است لاسجرد همان آپامای دوره سلوکی باشد.
منبع عکس: گوگل مپ. عکاس: راحله بحرانی
لاسجرد در گذشته بهدلیل بر سر راه بودن کاروانها، مورد دستبرد راهزنان و شورشیان قرار میگرفت؛ به همین دلیل، اهالی آن ناگزیر به ساخت خندق دورتادور شهر و همچنین برجوباروها شدند؛ کماکان آثاری از دیوارهای دفاعی و برجهای نگهبانی در این روستا به چشم میخورد.
روستای لاسجرد از شرق به روستای اسدآباد و نظامین، از غرب به اراضی زراعی و روستای عبدلآباد، از سمت شمال به اراضی زراعی و روستای ایج، جوین، امامزاده عبدالله و امامزاده زید و دهستان افتر و از جنوب به محور ارتباطی سمنان و تهران و اراضی روستای بخشآباد و امیر آباد منتهی میشود. طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ شمسی، ۱۰۲۴ نفر در روستای لاسجرد زندگی میکنند. اهالی روستا به گویش لاسگردی از گروه زبانهای سمنانی سخن میگویند.
محصولات روستای لاسجرد شامل غلات، پنبه، انگور، انار، خربزه، پیاز، توت و نان شیرمال میشوند. صنایع دستی زنان روستای لاسجرد کرباسبافی است.
امامزاده سید رضا و سید علیاکبر از جاهای دیدنی روستای لاسجرد در نزدیکی کاروانسرای صفوی است؛ بقعهای که در حیاط وسیعی به نام گورستان قرار دارد. نسب دو امامزاده سید رضا و سید علیاکبر به «حسن ابن امام موسی بن جعفر (ع)» بازمیگردد. گفته میشود این دو بزرگوار در جنگی بین حکام وقت، محمد و سیاهگوش، در همین منطقه به شهادت رسیدند. «محمد حسن خان صنبع الدوله» در سفر نامه خود درباره این مقبره مینویسد:
در سمت شرقی تل بزرگ لاسجرد (که خرابههای قلعه لاسجرد بوده است) و به فاصله ۳۰۰ قدم بقعهای است که گویند سید رضا از اولاد حضرت امام موسی کاظم (ع) در اینجا مدفون است.
منبع عکس: گوگل مپ. عکاس: امیرحسین شمس
نمای امامزاده سید رضا و سید علیاکبر شامل حرم و گنبد و دو ایوان غربی و شمالی میشود و هیچ تزیینات خاصی ندارد. نمای خارجی بقعه، مکعبمستطیلی سفیدشده با گچ است و در سمت جنوب آن، راهپلههای پشتبام امامزاده به چشم میخورد. در سمت شرقی بقعه نیز درب کوچکی دیده میشود که حرم را از ضلع شرقی به حیاط مرتبط میسازد. حرم دارای پنج اتاق تودرتو است؛ یک اتاق با طول چهار متر و عرض ۳٫۲۵ متر در وسط و چهار اتاق دیگر با طول و عرض مساوی در چهار ضلع اتاق میانی. در وسط اتاق میانی و زیر گنبد، قبر متعلق به حضرت سید رضا با ضریح چوبی مشبک قرار گرفته است.
بر فراز اتاق جنوبی و بر بالای قبر سید علیاکبر نیز گنبد کوچکی بهشکل مخروطی نامنظم با ارتفاع ۲٫۵ متر قرار دارد که در تزیین قسمت پایین آن از کاشیهای فیروزهای و در قسمت بالای آن از کاشیهای فیروزهای و سرمهای بزرگ بهشکل نامنظم استفاده شده است.
چشمه آب معدنی تلخاب دو چشمه آب معدنی (به نامهای «چشمه» و «تنور سیاه» با محدودهای استخریشکل به طول تقریبی ۲۰ متر و عرض ۱۲ متر و عمق یک تا هفت متر) دارد که بهدلیل وجود گوگرد بسیار زیاد، آبی متمایل به سبزرنگ و غیرقابل شرب است و طعمی تلخ دارد؛ به همین دلیل، به تلخاب شهرت یافته است. این چشمه با دبی آب خروجی بیش از ۸۰ ليتر بر ثانیه خاصیتهای فراوان درمانی برای بیماریهایی نظیر واریس، کهیر، سردردهای مزمن، یرقان، زردی و تب دارد. چشمه تلخاب به شماره ۴۹۸ بهعنوان میراث طبیعی در فهرست آثار ملی ثبت شده است و قدمت آن به دوره کواترنری یا ترشیاری بازمیگردد.
منبع عکس: گوگل مپ. عکاس: علی ابراهیمی
برای دسترسی به چشمه تلخاب، مسیر را در اتوبان امام رضا ادامه دهید تا ۶ کیلومتر پس از کاروانسرای صفوی لاسجرد به تابلویی به رنگ سبز و با نوشتهای سفید (تلخاب) برسید. جاده دسترسی به این چشمه حدود پنج کیلومتر است که بخشی از آن آسفالت و بخشی خاکی است.
یکی از ویژگیهای منحصربهفرد چشمه تلخاب، تفاوت دمای آب در فصول مختلف است؛ بهطوری که آب چشمه در اواخر اردیبهشتماه خنک میشود و تا نیمه شهریور خنک میماند؛ دمای آب از این تاریخ تغییر میکند و گرم میشود؛ به شکلی که میشود هم در تابستان از خنکی آب و هم در زمستان از گرمی آب لذت برد. این چشمه همچنین در فصول مختلف سال محل زندگی گونههایی از پرندگان مهاجر همچون مرغ لجنخوار، شانهبهسر و مرغابی (کوچ در فصل زمستان) است. وجود انبوهی از درختچههای گز در ضلع شمال شرقی چشمه و کوههای خاکی به رنگ سرخ و لاجوردی در اطراف، از جذابیتهای گردشگری منطقه به شمار میروند.
از دیگر جاهای دیدنی لاسجرد میتوان به بقایای قلعه بلاشگرد، آبانبار و یخچال اشاره کرد.
کاروانسرای صفوی لاسجرد. منبع عکس: وبسایت نشان. عکاس: نامشخص
اگر تاکنون از کاروانسرای لاسجرد یا روستای لاسجرد دیدن کردهاید یا تجربه اقامت در این کاروانسرا را دارید، نظرات و تجربههای خود را با ما و دیگر کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.
نویسنده: بختیار ناصری / بازنویسی: نگین توکلی