مقاله‌های مرتبط:
ایران مهد قدیمی‌ترین تمدن زمین است. گنبد‌های فیروزه‌ای، کاخ‌های پرزرق‌وبرق و مقبره شاعرانی که قرن‌ها است مرده‌اند، اسرار و رازهای مردم کهن را فاش می‌کند. اما زیر این آثار انسانی، چهره‌‌ای دست‌نخورده و سرکش از طبیعت ایران خفته است؛ طبیعتی سرشار از ساختارهای منحصربه‌فرد زمین‌شناسی، جنگل‌های کهنسال و آثار باستانی که گویی طبیعت قصد تصرف‌شان را دارد و گل‌ها و علف‌های بسیار بر بنای هرکدام رویانده است.
باداب سورت
در شمال استان مازندران، باداب سورت با پلکان‌های آهکی با آبی به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای که از میان کوه‌ها عبور می‌کند، نمایی چشم‌گیر را خلق کرده است. این ساختار آهکی پلکانی، در طول هزاران سال و بر اثر جاری شدن و کاهش دمای آبی که از دو چشمه معدنی آبگرم نشات می‌گیرد، شکل گرفته است. پلکان‌های آهکی در برخی نقاط دیگر دنیا مانند چشمه‌های آبگرم ماموث در یلو استون و پاموکاله ترکیه، دیده می‌شود؛ اما وجه تمایز باداب سورت با موارد دیگر، رنگ قرمز آب آن محسوب می‌شود. دلیل این رنگ، وجود غلظت بالای اکسید آهن در رسوبات آب است. علاوه بر نمای رویایی، به نظر می‌رسد که یکی از چشمه‌ها به‌دلیل بالا بودن میزان نمک و مواد معدنی، دارای خاصیت‌های درمانی نیز است.
کوه دماوند
در فاصله ۶۶ کیلومتری از تهران، کوه دماوند، با قله‌ای سفید و برف‌پوش در دل ابرها، عنوان بلندترین قله آسیا را به خود اختصاص داده است. کوه دماوند، این آتشفشان خاموش، با ارتفاع ۵,۶۷۱ کیلومتر، در میان رشته‌کوه البرز قرار گرفته و با ۱٫۸ میلیون سال عمر، در ادبیات کهن و فرهنگ قدیمی مردم ایران، به نمادی جاودانه بدل شده است. کوهنوردان برای صعود دماوند، می‌توانند از ۱۶ مسیر اصلی استفاده کنند. این مسیرها از زمین‌هایی پر صخره، چشمه‌های معدنی آبگرم و دشت‌های غنی از پوشش گیاهی و جانوری عبور می‌کند. کوه دماوند در سال ۲۰۰۸، برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو نامزد شد و همچنان در فهرست احتمالی یونسکو از کشور ایران باقی است.
دشت لوت
در جنوب‌شرقی ایران، شن‌های روان دشت لوت، اثر هنری زنده‌ای را شکل می‌دهند. بین ماه‌های ژوئن تا اکتبر، طوفان‌های نیمه‌حاره‌ای در این مناطق وزیدن می‌گیرند و فرسایش باد شکل‌هایی تیغه‌ای و موج‌دار به شن‌ها می‌دهد. در سیارات دیگر نیز پدیده‌ای مشابه وجود دارد؛ به‌عنوان مثال در مریخ بادهای سهمگین، شکلی جهنمی و عجیب به این سیاره داده‌اند. در سال ۲۰۱۶، دشت لوت به‌عنوان اولین و تنها جاذبه طبیعی در فهرست میراث یونسکو به ثبت رسید. یونسکو، دشت لوت را به‌عنوان «نمونه‌ای بی‌نظیر از فرآیندهای مداوم زمین‌شناسی» معرفی کرده است. همچنین این منطقه، بر اساس گزارش‌های ناسا، یکی از داغ‌ترین نقاط زمین است. در سال ۲۰۰۵، دمای هوای دشت لوت تا ۷۰٫۷ درجه سانتی‌گراد رسید و رکورد قبلی بیشترین دما را که متعلق به صحرای عزیزیه در کشور لیبی بود، شکست.
دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه بین استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی قرار گرفته است و روزگاری بزرگترین دریاچه نمک در جهان به شمار می‌رفت. در طول ۴۵ سال اخیر، این دریاچه زیبا بر اثر کاهش باران، روش‌های غلط کشاورزی و فعالیت‌های محیط زیستی غیرمسئولانه با سرعتی نگران‌کننده، آب خود را از دست داد و میزان آب آن، اکنون تنها ۱۰٪ گنجایش اصلی‌اش برآورد شده است. این موضوع که موجب نگرانی بسیاری از مردم شده، اعتراضات گسترده‌ای را به‌همراه داشته است. با تبخیر روزافزون آب، سواحل این دریاچه به کیک‌هایی از نمک تبدیل شده‌اند و زمینه‌ای مناسب برای رشد جلبک خاصی ایجاد کرده‌اند که رنگ فیروزه‌ای دریاچه ارومیه را به رنگ قرمز تغییر داده است.
ترکمن صحرا
در نزدیکی مرز ترکمنستان و در استان گلستان، موجی از تپه‌های سبز ترکمن صحرا را تشکیل می‌دهند و ساکنان‌اش را کوچ‌نشینان ترکمن صحرا می‌نامند. یکی از جاذبه‌های این منطقه، گورستان خالد نبی است، گورستانی روی تپه‌ای سبز با سنگ مزارهایی عجیب و اسرارآمیز. برج گنبد قابوس، واقع در شهر گنبد کابوس نیز از دیگر دیدنی‌های ترکمن صحرا به شمار می‌رود. زمان ساخت این بنای تاریخی، به قرن ۱۱ میلادی بازمی‌گردد و در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. برج گنبد قابوس، گواهی از تغییرات بین‌فرهنگی است و « نمونه‌ای برجسته از خلاقیت معماری نوظهور اسلامی در بکارگیری ویژگی‌های زمین‌شناسی به شمار می‌رود». از آن زمان به بعد، این بنا به مدلی اولیه برای ساخت برج‌های مقبره در سراسر ایران، آناتولی و آسیای مرکزی تبدیل شد.
قشم
در قسمت‌های جنوبی ایران در تنگه هرمز، جزیره قشم با سواحل صخره‌ای، قلعه‌های جاودانه و مقبره‌های کهن، از تاریخی طولانی حکایت دارد. اهمیت جزیره قشم، که بزرگترین جزیره در خلیج فارس به شمار می‌رود، به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد، زمانی که قشم گذرگاهی استراتژیک و مرکز رفت و آمد کشتی‌ها به شمار می‌رفت و در نتیجه مورد هجوم پی در پی متجاوزان قرار داشت. امروزه ساکنان این جزیره را غالبا ماهیگیران، استخراج‌کنندگان نمک و کشاورزان مزارع طالبی و خرما تشکیل می‌دهند. گوناگونی زیست این جزیره که شامل غارهای نمک، درخت‌های مانگرو، صخره‌های مرجانی، مناطق مخصوص تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها و جنگل‌های حرا می‌شود، قشم را به اولین ژئوپارک ایران در فهرست یونسکو تبدیل کرده است.
آبشار مارگون
تنها در فاصله یک ساعتی از شیراز که محل تولد و مدفن شاعر بلندآوازه و محبوب ایرانی حافظ است، آبشار مارگون با ارتفاع ۶۰ متر، در شمال‌غربی استان فارس قرار گرفته است. همان طور که از اسم این آبشار مشخص می‌شود، آب مانند مار از روی صخره‌ها به‌سمت پایین می‌خزد. این منطقه همچنین سکونتگاه برخی جانوران مانند عقاب، خرس، کفتار و گراز‌های وحشی است. دانشمندان و فعالان محیط زیست، از خطر نابودی اکوسیستم این منطقه بر اثر وضعیت نامناسب گردشگری خبر داده‌اند و افزایش محافظت و پاسداری از محیط زیست منطقه را الزامی دانسته‌اند.
دیدگاه