روزشمار: ۱۲ آذر؛ روز جهانی لغو بردگی

محور اصلی و هدف تعیین چنین روزی به عنوان روز الغای برده‌داری، از بین بردن انواع شیوه‌های برده‌داری نوین از جمله قاچاق انسان، سوءاستفاده و بهره‌کشی جنسی، کار اجباری کودکان، ازدواج اجباری و استفاده اجباری از کودکان در مخاصمات مسلحانه عنوان شده است.

در حال حاضر بیش از ۲۱ میلیون نفر اعم از مرد، زن و کودک هر روز در نظام بردگی و در شرایط کار اجباری بسر می‌برند که هرساله ۱۵۰ میلیارد دلار سود غیرقانونی برای سودجویان فراهم می‌کند. متاسفانه بردگی آن‌ها به همه شیوه‌ها اعم از اشکال سنتی یا مدرن با توجه به تقاضای بازار رو به افزایش است.

برده‌داری از دیرباز در جوامع انسانی به چشم می‌خورد؛ تاریخ گواه آن است که همواره انسان‌های مظلوم، کم‌توان و یا ناتوان از سوی بخشی از توانمندان جامعه بشری مورد سوءاستفاده و استثمار قرار می‌گرفتند. اما زمانی رسید که دیگر بشر نتوانست این زیاده‌خواهی و استثمار را تحمل کند و بدین ترتیب خط بطلانی بر پدیده برده‌داری کشید. لغو برده‌داری تاریخ همزمانی را در کشورها تجربه نکرده است.

در تاریخ‌نگاری مدرن، سال ۹۶۰ میلادی نخستین تاریخ لغو برده‌داری است که در طی آن دوک ونیز «پیترو کاندیانو چهارم» ممنوعیت برده‌داری را اعلام کرد. از آن به بعد در سراسر جهان حکومت‌ها یکی پس از دیگری خرید و فروش برده و استثمار بردگان را ممنوع کردند.

فردریک داگلاس (١٨١٨-١٨٩۵) یکی از رهبران الغای بردگی و برده سابق در مهم‌ترین سخنرانی ضد بردگی در تاریخ آمریکا، ظلم و ستمی که بر برده‌ها روا می‌رفت را بیان کرده است. وی در این سخنرانی گفته:

آیا اجازه می‌دهید استدلال کنم که انسان مستحق آزادی است؟ که مالک محق بدن خودش است؟ شما قبلا این را اعلام کرده‌اید. آیا باید ثابت کنم که برده‌داری غلط است؟ آیا این امر برای جمهوری‌خواهان سؤال است؟ آیا باید با منطق و استدلال آن را حل کرد، آن‌هم چنین موضوع دشوار و غیر قابل‌فهمی که مستلزم اجرای مبهم عدالت است؟ امروز در حضور آمریکایی‌ها چطور می‌توانم نشان دهم که آزادی حق طبیعی انسان‌ها است، چه با نگاه نسبی، مطلق، مثبت، یا منفی. با چنین کاری خودم را مسخره کرده‌ام و به شعور شما توهین کرده‌ام. هیچ انسانی زیر خیمه آسمان نیست که نداند برده‌داری کاری غیراخلاقی است.

اگرچه برده‌داری در شکل کلاسیک و سنتی آن محو و ناپدید شد اما نفس زیاده‌خواه و استثمارگر برخی از توانمندان نمی‌توانست نبود آن را تحمل کند؛ به همین جهت شکل نوینی از برده‌داری در روابط انسان‌ها متجلی شد. ظهور و بروز دوران استعمار و غلبه کشورهای اروپایی و آمریکا بر قاره آفریقا و برخی کشورهای آسیایی فصل نوینی از برده‌داری را در تاریخ بشر به ثبت رساند.

امروزه برده‌داری، صورتی متفاوت از گذشته به خود گرفته است، برای مثال برده‌های امروزی به ویژه در مناطق فقیر جهان بسیار ارزان‌تر از گذشته هستند. لذا برده‌داران دیگر مجبور نیستند برای خرید برده هزینه‌های گزافی بپردازند و به تبع آن قربانیان امروزی برده‌فروشی نیز ارزش چندانی ندارند. علاوه بر آن دیگر مانند گذشته برای نگه داشتن برده‌ها از زنجیر استفاده نمی‌شود؛ بلکه امروزه از طریق اعمال خشونت و تهدید آن‌ها را ربوده و به کار وامی‌دارند.

امروزه قربانیان برده‌داری مدرن در زمینه‌های مختلفی نظیر خرید و فروش اعضای بدن، استخراج معدن، کار در معادن زغال سنگ، اشتغال در صنایع تولید لباس، فولاد، قهوه و شکر، کار در خانه و به ویژه در کشاورزی به کار گرفته می‌شوند. محصولاتی که به این طریق در جهان تولید می‌شود، معمولا با قیمتی ارزان در بازار کشورهای صنعتی ثروتمند عرضه می‌شوند که در این میان بیشترین سود عاید کمپانی‌های بزرگ می‌شود.

براساس گزارش سازمان ملل، بردگی در عصر جدید ناشی از فقر، طرد اجتماعی، به حاشیه راندن افراد، فقدان دسترسی به آموزش و وجود فساد در جامعه است. قربانیان این شیوه بردگی، همواره افراد بسیار ضعیف و فقیر جامعه هستند و از کارگران مهاجر که برای پرداخت بدهی‌های خود به باندهای قاچاق روی می‌آورند تا زنان و دختران مجبور شده به فحشا را در برمی‌گیرد.

امروزه استفاده برده‌وار از کودکان خردسال به عنوان نیروی کار به ویژه در برخی کشورها، امری عادی تلقی می‌شود. طبق آمار سازمان جهانی کار در سال ۲۰۱۵، هم‌اکنون در سراسر جهان ۱۶۸ میلیون کودک مشغول به کار هستند. این گونه کودکان اغلب در کشتزارها به کار گرفته شده و یا به تکدی‌گری و کار در خانه گماشته می‌شوند، این کودکان در مواردی نیز به اجبار مورد تجاوز جنسی قرار می‌گیرند.

اما شاید تاریک‌ترین فصل برده‌داری مدرن، قاچاق و تجاوز جنسی اجباری به عنوان یکی از پیامدهای تجارت انسان در دنیای کنونی باشد. دختران و زنان بسیاری توسط باندهای سازمان یافته، از کشورهای آسیایی و آفریقایی اغفال شده و در حالی که مدارک و اوراق شناسایی‌شان نیز در همان محل به زور از آن‌ها گرفته می‌شود، به اروپای غربی منتقل و پس از تجاوز اجباری در شرایط زندگی و کاری بسیار تحقیرآمیزی نگهداری شده و در مراکز خاصی با هدف بهره‌برداری جنسی به بردگی گرفته می‌شوند.

کمیسیون اروپا چندی پیش در گزارشی اعلام کرد که باندهای قاچاق انسان در جهان سالانه بیش از ۴۰ میلیارد دلار درآمد دارند.

آفریقا و مردمانش نیز همچنان مورد استثمار و بردگی قرار دارند. امروزه بسیاری از کشورهای توسعه یافته از جمله آمریکا، آزمایشات پزشکی غیرقانونی خود را بر روی سیاه‌پوستان آفریقایی انجام می‌دهند.

به گفته مقامات سازمان ملل متحد، با وجود گذشت بیش از ۲۰۰ سال از زمان لغو رسمی بردگی، هنوز این شیوه استثمار و بهره‌کشی از انسان‌ها به تاریخ نپیوسته و یک واقعیت جاری است... بردگی اکنون در نقاط مختلف دنیا به شکل‌های گوناگون و وحشیانه، در حال ظهور و گسترش است.

با این وجود، دولت‌های عضو سازمان بین‌المللی کار سال گذشته پیمانی را امضا کردند که در حقیقت پروتکلی برای کنوانسیون کار اجباری این سازمان مصوب سال ۱۹۳۰ بود. این پروتکل کشورها را ملزم می‌کند که برای شناسایی و رها ساختن قربانیان کار اجباری، تضمین این که آن‌ها غرامت دریافت کنند و مجازات مسببان این نوع کارهای اجباری، پیمان فوق را تصویب کنند. سازمان بین‌المللی کار تلاشی جدی را برای متقاعد کردن پنجاه کشور جهت تصویب این پیمان تاریخی شروع کرده است که بتواند به کار اجباری که باعث افتادن میلیون‌ها نفر به دام برده‌داری در جهان منجر شده است، پایان دهد.

• تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
• تصويب قانون حفظ آثار ملی توسط مجلس شورای ملی (۱۳۰۹ شمسی)
• بسته شدن فرودگاه‌های مشهد، اصفهان، کرمانشاه، سنندج، یزد، و همدان در اثر سرمای شدید (۱۳۵۴ شمسی)
• درگذشت «ابن اثير» مورخ، اديب و محدث شافعی (۶۳۰ قمری)
• وقوع آتش‌سوزی عظيم لندن و ويران شدن نيمی از شهر (۱۶۶۶ میلادی)
• تاج‌‌گذاری «ناپلئون بناپارت» به عنوان امپراتور فرانسه (۱۸۰۴ میلادی)
• فتح بزرگ «ناپلئون بناپارت» در نبرد تاريخی «اوسترليتز» (۱۸۰۵ میلادی)
• ساخت اولين پيل هسته‌‌ای جهان توسط «انريكو فرمی» و آغاز عصر اتم (۱۹۴۲ میلادی)
• تقسيم شبه‌‌جزيره كره به دو قسمت شمالی و جنوبی (۱۹۴۵ میلادی)
• آغاز قيام «فيدل كاسترو» انقلابی كوبایی عليه «باتيستا» ديكتاتور اين كشور (۱۹۵۶ میلادی)
• پيمان «بنه لوکس» ميان کشورهای بلژيک، هلند و لوکزامبورگ (۱۹۵۷ میلادی)
• بوئينگ ۷۴۷ (جمبوجت) که ساخته شده بود به معرض تماشا گذارده شد. (۱۹۶۹ میلادی)
• روز ملی و استقلال «امارات متحده عربی» و خروج از تحت‌الحمايگی انگلستان (۱۹۷۱ میلادی)
• درگذشت «گراردوس مركاتور» جغرافی‌دان برجسته بلژیکی (۱۵۹۴ میلادی)
• روز ملی کشور لائوس
• روز ملی کشور امارات متحده عربی
• روز ارتش در کشور کوبا
• روز جهانی لغو بردگی