روزشمار: ۶ شهریور؛ انتخاب شهر «قُسطنطنيه» به عنوان پايتخت قلمروی شرقی امپراتوری روم

بنیان‌گذار قسطنطنیه کنستانتین یکم، نخستین امپراتور روم است که مسیحیت را پذیرفت و آن را دین رسمی کشور روم اعلام کرد و کلیسا را با حکومت پیوند داد. وی پس از اینکه بر دشمنانش پیروز شد، در سال ۳۳۰ میلادی پایتخت خود را به دهکده بیزانتیوم (قسطنطنیه) که در حاشیه تنگه بسفر قرار دارد انتقال داد و آن را گسترش داد. ساختمان‌های زیادی در آن ساخت و آن را پایتخت اصلی خود اعلام کرد.

حاکمان امپراتوری روم شرقی همیشه بر این مطلب تاکید داشتند که دولت بیزانس (دولت روم شرقی) دولتی شرقی است. قسطنطنیه تا سال ۱۴۵۳ پایتخت امپراتور روم شرقی محسوب می‌شود. در این سال این دولت از سپاهیان دولت عثمانی به فرماندهی سلطان محمد فاتح شکست خوردند و قسطنطنیه تصرف شد و بدین ترتیب عمر امپراتوری هزار ساله روم شرقی پایان یافت. شهر قسطنطنیه پس از تصرف توسط نیروهای عثمانی، «اسلامبول» یعنی شهر اسلام خوانده شد.

این شهر هم‌اکنون یکی از شهرهای مهم و بزرگ کشور ترکیه به شمار می‌آید که در کنار تنگه بسفر، تنگه‌ای که دریای سیاه را به دریای مرمره می‌پیوندد، قرار دارد. اسلامبول یا استانبول در بخش اروپایی ترکیه است و حلقه ارتباطی آسیای صغیر با اروپای شرقی به شمار می‌آید.

تاریخ امپراتوری بیزانس به سه بخش تقسیم می‌شود:

• عهد امپراتوری رومی عمومی که دنباله دوران روم باستان است. (۳۳۰ تا ۶۴۱ میلادی)
• عهد امپراتوری رومی و یونانی (۶۴۱ تا ۱۲۰۴ میلادی)، در این دوره یونانی و شرقی شدن امپراتوری کاملا تحقق یافت و عرب‌ها و اسلاوها کاملا مطیع آن شدند.
• عهد امپراتوری منقسم (۱۲۰۴ تا ۱۴۶۱ میلادی) که در طی آن لاتینیان، بیزانسیان و ترکان با یکدیگر مشغول نزاع بودند.

قسطنطنیه یک بار در جنگ‌های صلیبی از سوی مسیحیانی که از اروپای غربی آمده بودند و غذا و پوشاکی نداشتند تاراج شد و پس از آن امپراتوری بیزانس به امپراتوری لاتینی به قسطنطنیه و ممالک مستقل تجزیه شد. در سال ۱۲۶۱ میلادی میخائیل فرمانروای نیقیه، قسطنطنیه را تصرف کرد و امپراتوری قدیمی را تا حدودی تجدید کرد. اما سرانجام در دوره کنستانتین نهم در سال ۱۴۵۳ قسطنطنیه به تصرف سلطان محمد فاتح در آمد و بدین ترتیب امپراتوری هزار ساله بیزانس از بین رفت و دولت عثمانی جانشین آن شد.

در دنیای اسلام از قسطنطنیه به‌عنوان روم یاد می‌شود. دقیقا معلوم نیست چه زمانی امپراتوری روم شرقی شروع شد. خیلی‌ها بر این باورند که امپراتور کنستانتین اول، اولین امپراتور بوزانتین‌ها باشد. او کسی بود که پایتخت امپراتوری را از رم به بوزانتیوم یا رم جدید انتقال داد.

چند روز آغازین سلطنت تئودوسیوس اول زمانی بود که اختلاف سیاسی بین شرق و غرب بالا گرفت. بعضی‌ها آن را در اواخر سال ۴۷۶ می‌دانند. زمانی که رومیلیوس آوجیوستولوس که مطابق روایات از او به‌عنوان آخرین پادشاه نام برده می‌شود، عزل شده بود و امپراتوری را در شرق رها کرد. برخی دوباره‌سازی امپراتوری را منتسب به هیلاریوس می‌دانند زمانی که، حروف و القاب لاتین جای حروف و القاب یونانی را گرفته بود.

در هر حالتی تغییرات کلی در حدود سال ۳۳۰ بود، زمانی که قسطنطینه به‌عنوان پایتخت جدید انتخاب شده بود. روند یونانی شدن و افزایش مسیحیت از قبل در جریان بود. امپراتوری رسماً در سال ۱۴۵۳ بعد از سقوط قسطنطینه به دست ترکان عثمانی پایان یافت. با این وجود قوانین یونانی تا سال‌ها بعد از آن در سرزمین‌های تحت سلطه امپراتوری، تا سال ۱۴۶۰ در زمان سقوط موستراس و ۱۴۶۱ سقوط تربیززوند استفاده می‌شد.

در همین روز:

• مرگ «مستوفی‌الممالک» صدراعظم مشروطه و سياست‌مدار (۱۳۱۱ شمسی)
• یک هواپیمای ارتشی سقوط کرد و در نتیجه پنج افسر و درجه دار شهید شدند. (۱۳۵۲ شمسی)
• مرگ «مظفرالدين شاه قاجار» پنجمين پادشاه سلسله قاجاريه در تهران (۱۳۲۴ قمری)
• روز ملی و استقلال «مولداوی» از اتحاد جماهير شوروی سابق (۱۹۹۱ میلادی)
• حفر اولين چاه نفت دنيا در امريكا و آغاز عصر نفت (۱۸۵۹ میلادی)
• درگذشت «رينولد نيكلسون» مستشرق انگليسی و مترجم مثنوی مولوی (۱۹۴۵ میلادی)
• پرتاب اولين سفينه فضايي براي تحقيق درباره سياره زهره (۱۹۶۲ میلادی)
• مرگ «لوكور بوزيه» بزرگ‌‏ترين معمار قرن بيستم (۱۹۶۵ میلادی)