نقاشی ۴۴ هزار ساله اندونزی؛ قدیمی‌ترین داستان‌پردازی تصویری جهان

پژوهشگران استرالیایی و اندونزیایی با روش سن‌سنجی سری اورانیوم قدمت قدیمی‌ترین نقاشی آیینی جهان را مشخص کردند. این نتایج نشان می‌دهد که نقاشی‌ غار لینگ در کشور اندونزی قدمتی حداقل بین ۳۹ تا ۴۴ هزار سال دارند و تاکنون قدیمی‌ترین نقوش فیگوارتیو جهان به شمار می‌روند. این نقاشی، تصویری از صحنه‌ی شکار را نشان می‌دهد که در آن انسان‌هایی با ویژگی‌های حیوانی در حال شکار حیواناتی چون خوک و بوفالو هستند.

در دسامبر سال ۲۰۱۷ میلادی یک کاشف غار اندونزیایی هنگامی که روی سطح بتنی در جزیره سولاوزی کار می‌کرد، متوجه دهانه‌‌ی غاری شد و با برداشتن تخته سنگ جلوی آن به کشف بزرگی در دنیای باستان کمک کرد. اکنون نتایج حاصل از این کشف در دنیای علم باستان‌شناسی از اهمیت زیادی برخودار شده است؛ چراکه در دیواره‌ی این غار تصاویری از دوارن پارینه‌سنگی حک شده است که دانشمندان آن را به‌عنوان اولین داستان‌پردازی تصویری جهان معرفی کرده‌اند.

غار آهکی لینگ بولو سیپونگ ۴ (Leang Bulu’ Sipong)‌ نام مکانی است که این نقاشی در آن پیدا شد. این غار در جزیره‌ای به نام سولاوزی (Sulawesi) در کشور اندونزی قرار دارد. لینگ بخشی از مجموعه غارهای کارستی با نام ماروس پانگ کپ (Maros–Pangkep) است که پیش از این نیز نقاشی‌هایی با قدمت ۴۰ هزار سال در آن‌ها کشف شده بود. قدمت انسان در این منطقه ۴۰ تا ۵۰ هزار سال تخمین زده‌ شده است.

از دهه‌ی ۱۹۵۰ میللادی در سولاوزی، ۲۴۰ سایت غار با هنر صخره‌ای به ثبت رسیده است. ابتدا تصور می‌شد قدمت نقاشی‌های این منطقه به ۱۲ هزار سال می‌رسد؛ اما از سال ۲۰۱۴ تیمی به سرپرستی محققان دانشگاه گریفیت استرالیا، پژوهش روی این موضوع را شروع کرده‌اند. این تیم تصاویری را کشف کردند که قدمت آن‌ها به ۴۰ هزار سال می‌رسید و سن آن‌ها برابر با تصاویر غارهای اروپایی و حتی قدیمی‌تر هستند.

پژوهشگران برای تعیین قدمت این نقاشی از روش سن‌سنجی سری اورانیوم استفاده کردند. در این روش با مشخص ساختن زمان شروع رشد مواد معدنی روی نقاشی، به تعیین سن اثر می‌پردازند. نتیجه‌ی این آزمایش، تاریخی حداقل بین ۳۹ تا ۴۴ هزار سال را نشان می‌دهد؛ بنابراین این تصویر اولین و قدیمی‌ترین اثر روایی بشر در قالب هنر دوران پارینه‌سنگی محسوب می‌شود که تاکنون شناخته شده است.

این هنر صخره‌ای ۴٫۵ متر است که روی دیواره‌ی عقبی غار کشیده شده است. در این نقاشی تک رنگ هشت نقش انسانی با ترکیبی از انسان و اجزای بدن حیوانات مانند دم و پوزه‌ی شبیه به منقار و حیواناتی مثل خوک‌ها و بوفالوها (گاومیش) دیده می‌شود. این تصویر در واقع صحنه‌ی یک شکار جمعی را نشان می‌دهد که در آن انسان‌نماها با وسایلی شبیه به طناب و نیزه در حال شکار حیوانات هستند.

نقاشی غار لینگ اولین هنر صخره‌ای باقی‌مانده از دوران پارینه‌سنگی نیست. تا پیش از کشف این نقاشی در نقاط مختلفی چون فرانسه و آلمان مانند غار لاسکو و مناطقی در جنوب شرق آسیا، نقاشی‌هایی از این دوران زندگی بشر به دست آمده است؛ اما در این نقاشی‌ها تصویر انسان‌هایی که این جانوران را شکار می‌کنند به‌ندرت دیده می‌شود. محققان می‌گویند تصویر پیداشده در اندونزی صحنه شکار حیوانات را توسط انسان‌هایی با ویژگی‌های حیوانی نشانی می‌دهد. این چهره‌های ترکیبی انسان و حیوان در این هنر صخره‌ای تاکنون دیده نشده است؛ بنابراین نقاشی غار لینگ در نوع خود بی‌نظیر است.

پژوهشگران معتقدند این نقاشی‌ها با نقش ترکیبی انسان - حیوان، کهن‌ترین مدرک مشخص از باورهای آیینی تجسم یافته در هنر اولیه است. موجودات انسانی - حیوانی این صحنه نشان می‌دهد انسان‌هایی که در این دوران در سولاوزی زندگی می‌کردند به موجودات ماورایی اعتقاد داشتند. آن‌ها دارای تفکر انتزاعی و معنوی بودند و شاید این اثر تاکنون نخستین نشانه‌ی شناخته شده‌ی تفکر مذهبی و توانایی تجسم موجودات غیرواقعی در جهان باشد.

این یافته به‌همراه نقش دست انسان با قدمت ۴۰ هزار سال که قبلا در این منطقه پیدا شده و نقاشی گاو وحشی با قدمت مشابه در غار کالیمانتان در جزیره برنئو نشان می‌دهد انسان‌های مدرنِ دارای هنر فیگوراتیو، بین ۴۰ تا ۵۰ هزار سال پیش در جزایر جنوب شرق آسیا حضور داشته‌اند.

در حال حاضر این نقاشی‌ها در معرض هوازدگی و تخریب قرار دارند. فعالیت‌ کارخانه‌های اطراف غار و انفجار معادن در نزدیکی آن روند آسیب و تخریب این اثر بی‌نظیر را سرعت بخشیده است و نیازمند حفاظت و مرمت است.