خط و نشان لایحه حجاب برای گردشگران خارجی

مجلس با اجرای آزمایشی و سه ساله لایحه عفاف و حجاب موافقت کرده و در صورت تایید شورای نگهبان و طی شدن سایر مراحل قانونی این لایحه به اجرا گذاشته می‌شود. به موجب لایحه حجاب قرار است که بر نحوه پوشش گردشگران خارجی هم نظارت و در صورت تخطی، با آن‌ها برخورد قانونی شود. 

این در حالی است که گردشگران غربی در سال‌های گذشته نیز از لزوم رعایت حجاب در ایران آگاه بوده‌ و مشکلی هم با رعایت آن نداشته‌اند؛ در واقع، گردشگران خارجی مسئله حجاب در ایران را به‌عنوان یک الزام قانونی با زمینه‌های فرهنگی پذیرفته و مقاومتی در قبال رعایت آن نشان نمی‌دادند. 

مصوب شدن قانون برای برخورد با گردشگران خارجی، خواه‌ناخواه در رسانه‌های بین‌المللی بازتاب خواهد داشت و گردشگران خارجی نیز تحت‌تاثیر اخبار منفی منتشر شده قرار می‌گیرند که این مسئله به‌هیچ‌وجه برای گردشگری ایران پیامدهای خوبی نخواهد داشت.

الزامات لایحه حجاب برای گردشگران خارجی

به موجب لایحه عفاف و حجاب، وزارت میراث فرهنگی موظف به اطلاع‌رسانی به گردشگران در خصوص قوانین جمهوری اسلامی ایران و نظارت بر گروه‌های گردشگر خارجی به‌منظور رعایت شئون اسلامی است.

بر اساس ماده ۵۱ لایحه، درصورت رعایت نشدن حجاب و آنچه که «بدپوشی گردشگران خارجی اعم از مرد و زن» عنوان شده، ضابطان قانون می‌توانند اقدام به توقیف گذرنامه و اخراج گردشگر از کشور کنند.

طبق فصل پنجم این لایحه، بدپوششی در مورد زنان عبارت است از «پوشیدن لباس بدن‌نما یا تنگ یا لباسی که قسمتی از بدن پایین‌تر از گردن یا بالاتر از مچ پا یا بالاتر از ساعد دست‌ها دیده شود.» افزون بر این، گردشگران خارجی زن به موجب لایحه حجاب ملزم به پوشیدن چادر، مقنعه، روسری یا شال شده‌اند.

اگر گردشگر خارجی موارد ذکر شده را رعایت نکند، در صورت ظن قوی بر غیرایرانی بودن مرتکب هر یک از جرائم موضوع این قانون، ضابطان ابتدا در خصوص احراز هویت قطعی وی از طریق مقتضی اقدام و در صورتی که ایرانی بودن وی احراز نشود، گذرنامه یا مجوز اقامت وی توقیف می‌شود؛ پس از اعمال احکام مقرر در این قانون، وی با تشخیص قاضی به مجازات مذکور در بند خ ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی نیز محکوم می‌شود.

طبق بند «خ» ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی، دادگاه می ‌تواند فردی را که به حد، قصاص یا مجازات تعزیری محکوم است، با رعایت شرایط مقرر در این قانون، متناسب با جرم ارتکابی و خصوصیات وی، به یک یا چند مجازات اعم از اخراج از کشور محکوم کند.

برخورد دوگانه و ضد تبلیغ علیه گردشگری ایران

ایران برخلاف سایر کشورهای خاورمیانه همچنان نتوانسته از رکود گردشگری در دوران کرونا به‌شکل کامل خارج شود و تنش‌های سیاسی موجود با کشورهای غربی نیز باعث شده که رسانه‌های غربی بیش از پیش بر طبل ایران‌هراسی بکوبند.

از سوی دیگر آن‌طور که مدیر یکی از آژانس‌های فعال در زمینه تورهای ورودی به ایران به «کجارو» گفته گردشگران غربی که انتخاب می‌کنند به ایران سفر کنند چالشی برای رعایت حجاب ندارند و این مسئله را پذیرفته‌اند. در چنین شرایطی شاید منطقی‌ترین برخورد، پرهیز از تنش بیشتر و تسامح با گردشگران خارجی برای به گردش در آوردن چرخ صنعت گردشگری و عقب نماندن از رقابت منطقه‌ای باشد. 

«اردشیر اروجی»، دبيركل اسبق دفتر برنامه‌ريزی، آمار و اطلاعات سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری كشور، در خصوص قانون عفاف و حجاب و تاثیر و پیامدهای آن بر جذب گردشگر، به «کجارو» گفت:

به هر روی (قانون‌گذاران) خواسته‌اند قانونی را که برای حجاب آماده کرده‌اند برای همه توسعه دهند و گفته‌اند ایران یک کشور اسلامی است و درخواست کرده‌اند مواردی رعایت شود. گردشگران نیز خواه ناخواه موظف به رعایت ضوابط کشور مقصد یا میزبان بر اساس کد اخلاق گردشگری هستند. تا این جای بحث مسئله‌ای نیست؛ اما مشکلی که ایجاد می‌شود این است که اگر قصد دارند گردشگر جلب کنند، باید توجه داشته باشند که تعداد گردشگری که با توجه به ضوابط موجود به ایران بیاید، بسیار کم است.

یعنی وقتی چنین رویکردی دارند دیگر نباید شعارهایی نظیر اینکه گردشگری را جایگزین نفت می‌کنیم، مطرح کنند. اگر هم بر شعار جایگزینی گردشگری با نفت تاکید دارند دیگر نباید موانع ایجاد کنند.

اروجی افزود:

مسئله دوم این است که به هر روی باید پیش از جذب گردشگران خارجی ضوابط کشور را به‌صورت روشن به آن‌ها اعلام کنند.

در حال حاضر می‌گویند قصد دارند گردشگران روسی را به ایران بیاورند و تفاهم‌نامه نیز امضا کرده‌اند؛ اما پرسش اینجا است که آیا گردشگر روسی از ضوابط ایران اطلاع دارد؟ آیا پیش از جذب گردشگر ابلاغ کرده‌اید وقتی که گردشگر روس به ایران بیاید باید مشخصا یک چنین ضوابطی را رعایت کند؟

وقتی ضوابط را به‌صورت روشن اعلام نمی‌کنید گردشگر به ایران می‌آید و شما هم ناچار می‌شوید طبق قانون خودتان با او برخورد کنید و این می‌تواند تبدیل به ضد تبلیغات برای گردشگری ایران شود.

این کارشناس گردشگری خاطرنشان کرد:

به نظرم زمانی که قوانین و ضوابطی را تصویب می‌کنیم باید آن‌ها را خیلی شفاف به تمام دفاتر خدمات گردشگری (خارجی) اعلام کنیم و مشخصا حدود رعایت حجاب و سایر مسائل را مطرح و بعد اعلام کنیم که اگر با این شرایط گردشگری به ایران بیاید، پذیرای او هستیم.

ممکن است عده‌ای از گردشگران بین‌المللی نیز به این شکل گردشگری علاقه‌مند بوده و به ایران سفر کنند. به هر روی به این ترتیب، یک شیوه مشخص گردشگری ایجاد می‌شود که ممکن است تعداد (جذب گردشگر) آن کم باشد اما دیگر از این دوگانگی رها می‌شویم که با صرف تبلیغ جاذبه‌های طبیعی و تاریخی گردشگر جذب کنیم؛ ولی به‌صورت روشن قوانین و محدودیت‌های کشور را مطرح نکنیم.

توجه داشته باشید که گردشگر خارجی با شنیدن تبلیغات به ایران می‌آید و زمانی که با مسائل و مشکلات کشور مواجه می‌شود، در خصوص آن‌ها (در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها) صحبت می‌کند و این تبدیل به ضد تبلیغ علیه گردشگری ایران خواهد شد. به نظرم علت شکل‌گیری این (جریان معیوب) نیز آن بوده که عملکرد ما دوگانه بوده است.

نظر شما در خصوص تصویب لایحه عفاف و حجاب و تاثیر آن بر گردشگری ایران چیست؟ فکر می‌کنید برخورد دولت در زمینه جذب گردشگر باید مبتنی بر چه رویکردی باشد؟