آماری که ناموسی شد! | نوروز کم‌رونق گردشگری در فصل داغ آمارهای میلیونی
آمارهای وزارت گردشگری در حالی از افزایش گردشگری در نوروز حکایت دارد که اصناف این حوزه روایت دیگری دارند.
آمار در وزارتخانه میراث فرهنگی و گردشگری همواره محلی برای اعلان رشد و موفقیت بوده است. سال‌های سال است که آمارهای این وزارتخانه از رشد گردشگری در حوزه‌های مختلف خبر می‌دهد؛ در حالی که در واقعیت، ماجرا متفاوت رقم خورده است. آش آمارهای غیرقابل استناد این نهاد، به‌ویژه در زمان فعالیت به‌عنوان سازمان آن‌قدر شور بود که یکی از روسای اسبق این سازمان به‌طور رسمی اعلام کرد که از ارائه آمارهای گردشگری به‌دلیل غیرقابل استناد بودن آن خودداری می‌کند.
ماجرای آمارهای حوزه گردشگری مانند همه آمارهای اعلامی دولت روی دیگری دارد و آن اصناف هستند. در حالی که بر اساس آمار، همه حوزه‌های گردشگری رو به رشد است، این اصناف هستند که واقعیت بازار گردشگری را درک می‌کنند و به‌طور عمومی نیز از سال‌ها پیش منتقد آمارهای دولتی‌ها بودند. آمار سفرهای نوروزی سال ۱۴۰۳ توسط وزارت میراث فرهنگی و گردشگری در حوزه‌های مختلف اعلام شده است و این‌بار هم اصناف گردشگری نه به‌شدت قبل، نسبت به این آمارهای تامل‌برانگیز واکنش نشان داده‌اند؛ هرچند وزیر میراث فرهنگی معتقد است که این آمارها مثل ناموس است!
در نوروز ۱۴۰۳ چه گذشت؟
وزارت میراث فرهنگی و گردشگری در جلسه اخیر ستاد سفر، جمع‌بندی نهایی از آمار سفرهای نوروزی را اعلام کرده است. بر اساس اعلام این وزارتخانه، درمجموع آمار اقامتگاه‌های رسمی، غیررسمی و اضطراری ۶۳,۶۴۷,۰۰۰ نفر شب اقامت بود که ۱۳,۹۵۱,۰۰۰ نفر مرتبط با اقامت‌های رسمی است. بر این اساس و با ثبت حدود ۱۴ میلیون نفر شب اقامت در مراکز رسمی، اقامتگاه‌های مختلف از جمله بومگردیها و هتل‌ها رشد حدود ۲٫۵ درصدی را نسبت به سال قبل تجربه کردند. همچنین درمجموع اقامت در نوروز امسال ۵٫۱۹ درصد رشد داشته است.
امسال وزارتخانه میراث فرهنگی با توجه به اقدام شبانه و بدون اطلاع‌رسانی خود در گران کردن بلیط موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی، آمار بازدید از موزه‌ها و اماکن تاریخی و محوطه‌های باستانی تحت مدیریت خود را به‌صورت مستمر ارائه کرد تا اثباتی بر این باشد که گران کردن قیمت بلیط تاثیری روی بازدیدها نداشته است. بر اساس آمارهای نهایی این وزارتخانه در دو بازه زمانی، از ۲۴ اسفند تا ۱۲ فروردین ۵,۰۰۳,۸۴۰ بازدید و تا پایان تعطیلات عید فطر ۷,۷۶۰,۲۱۶ بازدید از موزه‌ها، اماکن تاریخی و محوطه‌های باستانی ثبت شده است. از میان این آمار، سه میلیون نفر آمار بازدید پایگاه‌های میراث ملی و جهانی است و بیش از ۶۰۰ هزار بازدید رایگان اتفاق افتاده است.
اصناف چه می‌گویند؟
دفاتر آژانس‌های مسافرتی یکی از مهم‌ترین مراکزی هستند که از وضعیت سفرها آمارهای قابل استناد صنفی دارند. آژانس‌ها به‌شکل مداوم با تورها، هتل‌ها، پروازها و انواع مرکز اقامتی و خدمت‌رسانی در ارتباط هستند و به‌راحتی وضعیت بازار را رصد می‌کنند. با وجود آمارهای وزارت میراث و گردشگری از رشد همه‌جانبه گردشگری در ایام نوروز، دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران نظر دیگری دارند.
«حرمت‌الله رفیعی»، رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران، درباره آمارهای نوروزی امسال گفت:
اخبار متفاوت و متناقضی در رسانه‌ها درباره سفرهای نوروز منتشر شده است. نسبت به سال گذشته ریزش مسافر داشتیم و تعداد مسافرها نسبت به سال گذشته کمتر شده است. سال گذشته هم نوروز خوبی برای نوروز گردشگری نبود. سال گذشته فقط هتل‌های چهار و پنج ستاره در برخی نقاط پر شد و هتل‌های سه و چهار که متعلق به طبقه متوسط بود خالی ماند. ریزش امسال نسبت به پارسال یعنی وضعیت خوبی نداشتیم. یک نابسامانی در حمل و نقل ریلی و هوایی داشتیم که هیچ‌کدام نتوانستند خوب عمل کنند. ماه رمضان هم باعث رکود گردشگری نشده است. ماه رمضان در سال‌های قبل هم بود و اتفاقا بازار گردشگری رونق داشت.
رفیعی در نهایت انتقاد خود را مستقیم به‌سمت آمارهای دولتی و نحوه مدیریت ستاد سفر متوجه کرد و گفت:
چه اتفاقی افتاده که ۱۴۰۳ و ۱۴۰۲ ریزش داشتیم؟ ما یک ستاد سفر راه انداختیم که آمارهای نادرست به رئیس‌جمهوری و مردم می‌دهد.
وضعیت هتل‌ها در نوروز ۱۴۰۳
جامعه هتل‌داران نیز از دیگر اصنافی هستند که وضعیت آمارهای اعلامی وزارتخانه را با شرایط خود سنجش کردند و منتقد آمارها هستند.
«جمشید حمزه‌زاده»، رئیس جامعه حرفه‌ای هتل‌داران ایران، با اشاره به ریزش سفرها در نوروز ۱۴۰۳، داده‌های وزارت میراث درباره شهرهای پرسفر و رشد سفر در برخی شهرها را زیر سوال برده و به ایسنا گفته است:
شمار مسافران و میزان اقامت در هتل‌های یک تا سه ستاره خیلی کمتر از سال گذشته بود و وضعیت اقامت در هتل‌های چهار و پنج ستاره به مراتب بهتر از هتل‌های یک و سه ستاره بود. ارزیابی وضعیت سفرهای نوروزی درمجموع نشان می‌دهد، اقامتگاه‌های رسمی در تمام استان‌ها با کاهش مهمان و مسافر مواجه بودند؛ به‌جز یکی دو استان که آن‌ها هم حجم مسافرانشان برابر با سال گذشته بود؛ از جمله استان فارس که تعداد مسافران را به نسبت نوروز سال گذشته حفظ کرد و رشد نداشت. بررسی‌های ما نشان می‌دهد مسافران هتل‌های یک تا سه ستاره خیلی کمتر از سال گذشته بودند و اوضاع اقامت در هتل‌های چهار و پنج ستاره به مراتب بهتر از هتل‌های یک و سه ستاره بود که این شرایط متاثر از وضعیت اقتصادی و تورم است.
وضعیت اقامتگاه‌های بومگردی در نوروز ۱۴۰۳
اقامتگاه‌های بومگردی به‌عنوان شکل تازه‌ای از اقامت در ایران، در سال‌های گذشته رونق بیشتری داشتند؛ اما به نظر می‌رسد که این امکان گردشگری ایران در حال رفتن به حاشیه است.
«یاور عبیری»، رئیس جامعه انجمن‌های حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی ایران، نیز تعطیلات نوروز سال ۱۴۰۳ را یکی از خلوت‌ترین دوره‌های کاری بومگردیها در بسیاری از نقاط کشور می‌داند و به ایسنا گفته است:
با توجه به شرایط اقتصادی، پیش‌بینی می‌شد که وضعیت سفر و اقامت در نوروز ۱۴۰۳ به نسبت خوب نباشد؛ اما فکر نمی‌کردیم تا این حد با ریزش تقاضا مواجه شویم. در برخی استان‌های پرتردد از جمله خراسان رضوی در روزهای نخست تعطیلات نوروز، تنها حدود هشت درصد ظرفیت اقامتگاه‌های بومگردی آن تکمیل شده بود. وضعیت در استان‌های همدان، چهارمحال و بختیاری و دیگر استان‌ها نیز خوب نبود. بیشترین مهمانان بومگردیها از قشر متوسط جامعه بودند؛ اما ظاهرا آن‌ها امسال کمتر مسافرت رفته‌اند. پرس‌وجوها نیز حاکی از این است که هتل‌های چهار و پنج ستاره همانند دوره‌های گذشته مهمانانشان را داشته‌اند؛ مسافران این اقامتگاه‌ها معمولا از قشر مرفه‌تر جامعه هستند که وضعیت اقتصادی روی آن‌ها تاثیری نداشته است و اگر بررسی شود، حتما هتل‌های کم‌ستاره، وضعیت مشابه بومگردیها را داشته‌اند. اقامتگاه‌های بومگردی داشته‌ایم که تا قبل از تعطیلات نوروز، ظرفیتش تکمیل می‌شد؛ اما در نوروز حتی یک تماس نداشته است. وقتی حتی روبه‌روی هتل‌ها کارتن به دست‌های خانه‌های اجاره‌ای ایستاده‌اند و کسی با آن‌ها کاری ندارد، چه انتظاری می‌توان داشت؟
ضرغامی: آمار مثل ناموس ماست!
عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی و گردشگری، به‌تازگی در جمع خبرنگاران ضمن اعلام آمار سفرهای نوروزی گفته است که «از آمار مثل ناموس دفاع می‌کنیم و حاضر نیستیم برای بالا بردن یا پایین آوردن، آمار را کلی و تقریبی بگوییم». اگرچه بررسی‌ها نشان می‌دهد که وضعیت آماری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری نسبت به سال‌های قبل بهبود قابل‌توجهی پیدا کرده است، به نظر می‌رسد این آمارهای دولتی همچنان اعتماد بخش زیادی از اصناف را جلب نمی‌کند؛ اتفاقی که البته ریشه در آمارسازی‌های دولتی دارد. با این حال بحث حساب‌های اقماری وزارت میراث فرهنگی از سال‌ها پیش مطرح بوده است؛ اتفاقی که امکان آماردهی مستندتر را ایجاد می‌کند. آمارها در حوزه گردشگری نقش قابل‌توجهی دارند و اعلام آمار رشد گردشگری تنها جنبه کلی و عمومی ماجرا است. سرمایه‌گذاران در جهان برای سرمایه‌گذاری در یک پروژه گردشگری ریزترین آمارها را لازم دارند. آن‌ها تنها به آمار ورود گردشگر اکتفا نمی‌کنند و انواع آمار از سن و علاقه و حتی نوع سلیقه غذایی نیز برای آن‌ها مهم است. اتفاقی که به نظر می‌رسد هنوز در وزارت میراث فرهنگی و گردشگری قابل احصا نیست و راه طولانی تا صحت آمارها از یک سو و پذیرش آمارها از سوی دیگر وجود دارد.
دیدگاه