فقدان تخصص در وزارت گردشگری: سرویس بهداشتی اولویت شد

گفته‌های اخیر وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که مشکل گردشگری کشور را کمبود دستشویی دانسته و آن را «مهمترین چیز» قلمداد کرده برای بسیاری تعجب‌آور بوده و با نقدهایی روبه‌رو شده است. 

در حالی که انتظار می‌رفت وزیر میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی، مهمترین مشکلات را چالش‌های قشر متوسط و ضعیف برای سفر و گردشگری بداند یا مشکلات فعالان گردشگری کشور و وضع اقتصادی نامساعد آن‌ها را با اهمیت ارزیابی کرده و برای آن‌ها چاره‌اندیشی کند، دغدغه او کمبود سرویس بهداشتی است.از سوی دیگر نباید از نظر دور داشت که کمبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل، تنش‌های سیاسی موجود با کشورهای غربی و کمبود محتوای بین‌المللی برای معرفی ایران از جمله مهمترین چالش‌های گردشگری کشور هستند که اقدامی موثر برای حل آن‌ها صورت نگرفته است.

کم‌توجهی به چالش‌های اساسی گردشگری

در دهه گذشته اقدامات زیادی برای ایجاد سرویس‌های بهداشتی در مسیرهای جاده‌ای صورت گرفته که برخی موفقیت‌آمیز بوده و برخی خیر. نکته‌ای که وجود دارد این است که حال صنعت گردشگری کشور به میزانی ناخوش است که کمبود یا نامناسب بودن سرویس‌های بهداشتی در مسیرهای جاده‌ای به‌هیچ‌وجه در رده «مهمترین مشکلات» قرار نمی‌گیرد.

اردشیر اروجی، پژوهشگر گردشگری در خصوص اظهارات اخیر ضرغامی به خبرنگار کجارو گفت:

به نظرم در حال حاضر وضعیت سیستم ناوگان حمل و نقل یکی از معضلات مهم است. گردشگران وقتی می‌خواهند با هواپیما سفر کنند با این مسئله مواجه می‌شوند که اکثر هواپیماهای کشور فرسوده بوده و زمین‌گیر شده‌اند. این‌ها مواردی است که خود سازمان هواپیمایی اعلام کرده است. در حال حاضر تعداد محدودی هواپیما در کشور وجود دارد. کاش (وزیر گردشگری) در خصوص این موارد صحبت کند آیا وی خجالت می‌کشد که مشکلات را بگوید؟ به نظرم به‌جای آنکه به مشکلات (گردشگری) اشاره کند به موضوعات دیگر می‌پردازد. برخی فکر می‌کنند (وزیر گردشگری) قصد تمسخر دارد و برخی نیز تصور می‌کنند که ایشان فرافکنی می‌کند اما به نظرم(هرچه که هست) اصلا کار درستی نیست.

اروجی که تجربه ریاست كميته آمار بخشی ميراث فرهنگی و گردشگری كشور را در کارنامه دارد در نقد عملکرد ضرغامی گفت:

یکی دیگر از مشکلات این است که وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در حوزه‌های دیگر (حوزه‌های نامرتبط با گردشگری) دخالت می‌کند. آقای ضرغامی شما وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هستید؛ پس لطفا در خصوص مسائل مربوط به حوزه خودتان صحبت کنید. ایشان در خصوص موضوعات دیگر صحبت کرده و برای وزارتخانه خودش دردسر درست می‌کند. تاکنون چند بار هم مجلس به وی تذکر داده که در چهارچوب وزارتخانه خودش صحبت کند.

وی ادامه داد:

به نظر من مشکل اصلی این است که آقای وزیر متخصص این وزارتخانه نیست؛ اگر با میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این کشور آشنایی داشت این اتفاقات نمی‌افتاد. به نظرم باید به فکر این باشند که از میراث فرهنگی حفاظت کنند؛ توجه داشته باشید که میراث فرهنگی بسیار در دوره ایشان آسیب دیده است. در بسیاری از مناطق از آثار تاریخی سوءاستفاده کرده یا تپه‌های تاریخی را تخریب می‌کند، پس باید(وزیر) از این موارد مراقبت کنند. در چنین شرایطی که همه به سبب در معرض خطر بودن میراث فرهنگی ناراحت هستند(وزیر میراث فرهنگی) صحبت‌هایی مطرح می‌کند که همه را بدتر ناراحت می‌کند.

اروجی در خاتمه ابراز داشت:

گردشگری(کشور) دارد ورشکست می‌شود و فعالان صنایع دستی و صنوف مربوط به گردشگری و دفاتر خدمات گردشگری با مشکل مواجه‌اند. (آقای ضرغامی) به فکر این‌ها باشید. شما وزیر این گروه‌ها هستید و باید به فکر آن‌ها باشید. در چنین شرایطی مطالب این‌چنینی را مطرح می‌کنید. اگر زورتان نمی‌رسد و نمی‌توانید استعفا داده و بروید. اگر هم توان دارید، بروید و دفاع کنید. چرا فرافکنی می‌کنید؟

 ساخت سرویس بهداشتی اقدامی نامرتبط با وزارت گردشگری

یکی از نقدهایی که در خصوص اظهارات ضرغامی مطرح می‌شود این است که ساخت سرویس بهداشتی بین‌راهی وظیفه‌ای است که به وزارت گردشگری نامرتبط است و باید از طریق قانون‌گذاری صحیح و توسط بخش خصوصی صورت گیرد.

عبدالرضا مهاجری‌نژاد، عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی، در این خصوص گفت: 

اینکه وزیر میراث فرهنگی در خصوص سرویس بهداشتی صحبت می‌کند تجب‌برانگیز است. در کجای دنیا دولت دستشویی درست می‌کند؟ یا اینکه آن‌طور که(وزیر) می‌گوید با دستگاه‌ها و استانداری‌ها در این خصوص جلسه داشته است. به نظرم در خصوص سرویس‌های بهداشتی باید در گام اول کار فرهنگی انجام شود تا مردم مسائل بهداشتی را رعایت کنند و بعد هم فرآیندی طراحی شود که بخش خصوصی به موضوع ورود کند. در حال حاضر در تمام جاده‌های کشور مراکز خدمات رفاهی و پمپ بنزین وجود دارد و این مراکز از دولت تسهیلات می‌گیرند و می‌توان آن‌ها را ملزم به ارائه سرویس بهداشتی کرد.

وی ضمن اشاره به اقداماتی که سایر کشورها برای فراهم کردن سرویس‌های بهداشتی بین‌راهی انجام داده‌اند گفت:

در هند اقدامات فرهنگی در خصوص شیوه صحیح استفاده از سرویس‌های بهداشتی در قالب انیمیشن و موارد دیگر به مردم آموزش داده شد. بعد هم با کمک سنگاپوری‌ها در هند نهضتی برای ایجاد سرویس‌های بهداشتی ایجاد کردند و موفق هم شدند. متاسفانه اقدامات صورت گرفته در ایران اما مقطعی است. در زمان احمدی‌نژاد خیلی به این موضوع پرداخته شد. تجربه‌های پیشین اما نشان داده که در زمینه مکان‌یابی ایجاد سرویس‌های بهداشتی نیز انتخاب‌های درستی صورت نگرفته است.

 فراموش نکنیم که ایجاد سرویس بهداشتی یک مسئله است و نگهداری و رسیدگی به آن مسئله دیگری است. بر فرض اگر هم سرویس‌های بهداشتی در تمام جاده‌های کشور ایجاد شود، هیچ بعید نیست که در صورت نبود نگهبان و رسیدگی به سرویس بهداشتی‌های ایجاد شده، همچون دوران مسئولیت «مشایی»، تمام ابزارآلات و زیرساخت‌های این سرویس‌ها به سرقت بروند.

واگذار کردن این موضوع به بخش خصوصی، این دردسرها را برای دولت و مردم ندارد. الزام مجتمع‌های بین‌راهی به ساخت سرویس بهداشتی و خدمات‌دهی مناسب در آن در سال‌های اخیر هم مورد توجه قرار گرفته است. بی‌شک، در صورت نظارت مستمر به همین مسئله، چالش‌های موجود در این حوزه برطرف خواهد شد. 

در نهایت باید گفت که مطرح شدن بحث در خصوص سرویس‌های بهداشتی به‌جای پرداختن به مسائل و چالش‌های اساسی گردشگری نه‌تنها مفید نیست، بلکه ممکن است باعث انحراف افکار عمومی از مسائل و مشکلات اساسی حوزه گردشگری شود.