بحران کمبود گردشگر، گریبان‌گیر هتل های مشهد

چرخ اقتصادی هتل‌های مشهد آن‌طور که باید و شاید نمی‌چرخد و سطح اشغال آن‌ها به‌طرز چشمگیری کاهش یافته‌ است.

در شرایطی که در ماه‌های اخیر از حجم گردشگران ورودی به کشور به‌شدت کاسته شده، شهر مشهد که به‌ تنهایی پذیرای حدود ۵۰ درصد از گردشگران ورودی به کشور است از این کاهش حجم، بیش از سایر شهرها و مناطق کشور متضرر شده است. دود این رکود گردشگری در مشهد به چشم هتلداران نیز رفته است و سطح پایین اشغال هتل‌ها باعث شده که هتلداران با شرایط نامساعد اقتصادی رو‌به‌رو شوند و برای کنترل شرایط اقتصادی موجود رو به تعدیل نیرو بیاورند.

برای بررسی بیشتر وضعیت کنونی هتل‌های مشهد و فعالان حوزه هتلداری و گردشگری این شهر، به سراغ دکتر جواد براتی، عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی رفتیم. وی ضمن تاکید بر وضعیت نامساعد هتل‌ها در مشهد ابراز امیدواری کرد که این شرایط پایدار نباشد و در نهایت صنعت هتلداری از این چالش نیز گذر کند.

مشروح گفت و گوی پایگاه خبری کجارو با دکتر جواد براتی، عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی در خصوص چالش‌های هتل‌های مشهد و راه‌حل عبور از آن‌ها در پی می‌آید.

 وضعیت امروز هتل‌های مشهد با توجه به شرایط و چالش‌های کشور در حوزه گردشگری چگونه است و میزان پذیرش گردشگر داخلی و ورودی در این شهر زیارتی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مشهد در زمینه هتلداری قطب کشوری محسوب می‌شود. به‌لحاظ گردشگر خارجی تعداد گردشگری که به مشهد می‌آید حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد حجم کل گردشگر ورودی به کشور است و ظرفیت هتل‌های مشهد نیز چیزی بین ۴۰ تا ۵۰ درصد هتل‌های کشور است که این دو با یکدیگر هم‌خوانی دارد. با این وجود به‌لحاظ سهم گردشگری داخلی میزان گردشگر ورودی به مشهد به این میزان نیست و چیزی حدود ۱۰ درصد گردشگران داخلی به مشهد سفر می‌کنند.

در سال‌های گذشته شاهد افزایش افسارگسیخته تعداد هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها و مراکز اقامتی در مشهد بوده‌ایم؛ نتایج و پیامدهای این امر چیست و این موضوع چه تاثیری بر شرایط فعلی هتل‌های این شهر داشته است؟

این تعداد بالای هتل و مرکز اقامتی که در مشهد ایجاد شده است باعث ایجاد رقابت در این شهر شده است. به نظرم یک مسئله‌ای که در صنعت هتلداری مشهد وجود دارد این است که فضای هتلداری در مشهد خیلی رقابتی است اما فضای هتلداری در خیلی از استان‌های دیگر به این شکل رقابتی نیست.

این رقابتی بودن باعث شده که قیمت‌های اعلامی از سوی هتلداران برای اجاره اتاق به‌صورت مرتب و همواره روند کاهشی داشته باشد. در نتیجه این رویکرد سودآوری هتل‌های مشهد تا حدود زیادی پایین آمده است.

در سال جاری تعداد گردشگران ورودی به کشور با کاهش چشمگیر همراه بوده‌است؛ با توجه به اینکه سهم بزرگی از گردشگرانی که به مشهد سفر می‌کنند گردشگران خارجی هستند، این مسئله چه تاثیری بر کسب و کارهای حوزه گردشگری مشهد و هتل‌های این شهر داشته است؟

در ایام خاصی از سال مشهد همواره گردشگران خارجی زیادی داشته است، خیلی از هتل‌ها با تکیه بر همین گردشگران خارجی منابع درآمدی خود را تامین می‌کرده‌اند. در سال جاری اما به‌دلیل شرایط موجود گردشگر خارجی زیادی به مشهد نیامده و همین مسئله باعث افت درآمدی شدید هتل‌های این شهر شده است.

این مسئله به نظر من البته مقطعی است؛ یعنی امسال شرایط به این شکل است اما ممکن است که سال بعد با اتخاذ یک سیاست مناسب بتوانیم جذب گردشگر خارجی زیادی داشته باشیم و بار دیگر شاهد رونق هتلداری در مشهد باشیم.

توجه داشته باشید که به طورکلی صنعت گردشگری یک صنعت فصلی است و فصلی بودن منحصر به اینکه گردشگر در یک ایام پیکی آمده و در یک ایام غیر پیکی نیاید نیست. در واقع یک دوره‌هایی به‌دلیل مسایلی نظیر همه‌گیری کرونا، مباحثی نظیر تحریم و جنگ ممکن است که گردشگری به رکود برود و در این ایام حتی ممکن است هتلداران نیز ورشکست شوند اما با گذشت یک دوره‌ای باردیگر هتل‌ها بازخواهند گشت و فعالیت خود را پی می‌گیرند.

بازار فعلی صنعت هتلداری در مشهد مساعد نیست و این مسئله خواه ناخواه برفعالان حوزه هتلداری و گردشگری نیز تاثیر گذاشته و حتی در مواردی باعث خروج فعالان صنعت هتلداری از این عرصه شده است. این مسئله را چگونه می‌بینید و فکر می‌کنید خروج فعالان صنعت هتلداری از این صنعت، چه پیامدهایی در پی خواهد داشت؟

در حال حاضر وضعیت بازار هتلداری در شرایط بسیار بدی قرار دارد اما این شرایط پایدار نخواهد بود. توجه داشته باشید که خیلی از فعالان حوزه گردشگری به‌لحاظ شغلی شغل‌شان تمام وقت نیست و به‌صورت پاره وقت در این حوزه فعالیت دارند؛ یعنی در طول سال از دو ماه تا ۶ ماه کار می‌کنند و در مابقی ایام سال فعالیت اقتصادی دیگری دارند. همچنین بسیاری از راهنمایان گردشگری، فعالان دفاتر خدمات مسافرتی و حتی برخی از واحدهای اقامتی به‌صورت فصلی کار می‌کنند و این مسئله طبیعت این صنعت گردشگری است. به نظرم هنر یک برنامه‌ریز و سیاست‌گذار این است که جلوی فصلی بودن گردشگری را بگیرد و اگر این امر تحقق یابد، پایداری در صنعت گردشگری ایجاد خواهد شد.

بنابراین برنامه‌ریزان (گردشگری کشور) باید به این سمت بروند که از فصلی بودن فعالیت‌های گردشگری بکاهد تا بتوانیم در تمام طول سال شاهد حضور گردشگران و جریان گردشگری در کشور باشیم و گردشگری کشور محدود به ایام نوروز یا تابستان نشود. به نظرم اگر بتوانیم این فصلی بودن گردشگری را بشکنیم و توزیع گردشگر در تمام طول سال را برقرار کنیم، مشکل هتلداران و فعالان حوزه گردشگری در زمینه بیکاری نیز تا حدودی برطرف می‌شود.

با توجه به مشکلات و چالش‌های موجود در عرصه صنعت هتلداری مشهد و مشکلات اقتصادی این بخش فکر می‌کنید برای عبور از شرایط فعلی چه اقدامی باید در دستور کار مسئولان امر قرار گیرد؟ رسانه کجارو آماده پذیرش و انتشار نظرات موافق و مخالف در این خصوص است.