کفپوش بلبلی: سیستم ضد سرقت در ژاپن قدیم

جیر جیر کفپوش‌ها آزاردهنده است؛ به همین دلیل هم است که وقتی آن را در گوگل جستجو می‌کنید، صدها مقاله درباره‌اش می‌آورد که در آنها نکته‌ها و پیشنهادهایی برای خاموش کردن صدا ارائه داده است. اما در جوامع ژاپنی قدیم، به ويژه میان خاندان‌های سلطنتی، کفپوش‌های صدادار نه تنها ناخوشایند نبوده بلکه مطلوب هم بوده است؛ زیرا کفپوشی که با هر قدم صدا می‌داد خود به عنوان سیستم ضد سرقت مؤثری عمل می‌کرد.

بعضی قلعه‌های ژاپنی که در عصر ادو (۱۶۰۳ – ۱۸۶۸ میلادی) ساخته شدند در راهروهایشان از این کفپوش‌ها داشتند. به آنها اوگویسو-باری (uguisu-bari) می‌گفتند؛ اوگویسو به سسک بیشه‌ی ژاپنی یا بلبل ژاپنی اشاره دارد. سسک بیشه‌ی ژاپنی پرنده‌ی خجالتی‌ای است که ترجیح می‌دهد خود را میان شاخ و برگ‌ها پنهان کند. صدای ویژه‌ای که این پرنده از خود در می‌آورد را می‌توان از ابتدای بهار در اکثر مناطق ژاپن شنید.

داخل کاخ نینمارو (Ninomaru) از قلعه‌ی نیجو، جایی که کفپوش‌های بلبلی نصب شده‌اند

گفته می‌شود که صدای این کفپوش‌ها بیشتر شبیه آواز بلبل ژاپنی است. در زبان انگلیسی آنها را با نام کفپوش‌های بلبلی می‌شناسند.

کفپوش‌های بلبلی در دوره‌ی ادو، یعنی زمانی که ژاپن تحت حاکمیت استبدادی تکوگاوا (Tokugawa) قرار داشت، خیلی رایج بود. دوره‌ی ادو عصری آرام با جنگ‌ها و رقابت‌های به مراتب کمتری بود اما تهدید شوگون‌های (shogun) زمین‌دار و دیگر دشمنان همیشه وجود داشت.

وقتی تکوگاوا لیاسو، بنیانگذار دیکتاتوری تکوگاوا، قلعه‌ی نیجو (Nijō) در کیوتو را برای اقامت خود ساخت، به نجارهایش دستور داد تا کفپوش‌های بلبلی در راهروهایش کار بگذارند تا بتواند هر آدمکشی که پنهانی به قصر می‌آمد را بلافاصله گیر بیندازد.

البته تخته‌های خشک به طور طبیعی تحت فشار صدا می‌دهند اما کفپوش‌های بلبلی گیره‌های فلزی اضافه‌ای دارند که میان تیغه‌ها قرار می‌گیرند. هر گیره دو حفره دارد که میخ آهنی از میانشان عبور می‌کند. وقتی کسی بر تخته‌ها قدم می‌زند، گیره بالا و پایین می‌شود که موجب می‌شود میخ‌ها بر گیره ساییده شوند و صدای جیغ‌مانندی تولید شود.

دانلود ویدیو

هر کس که در این راهروها راه می‌رفت حضورش اعلام می‌شد؛ بنابراین نگهبانان آهنگ خاصی برای قدم زدن داشتند که بدین‌گونه اعلام می‌کردند عضوی از محافظان هستند. هر گاه نگهبانان صدایی غیر از صدای معمول می‌شنیدند، درمی‌یافتند که مهمان‌ ناخوانده‌ای در قصر است و زنگ خطر را به صدا درمی‌آوردند.

دو تا از بهترین جاهایی که می‌توان کفپوش‌های بلبلی را تجربه کرد یکی قصر نیجو در کیوتو و دیگری معبد چیئون (Chion-in) است که خاندان تکوگاوا در آن سکونت داشتند.

کاخ نینمارو