مرودشت از شهرهای استان فارس است که در ۴۰ کیلومتری شمال شیراز وقع شده است و دومین شهر بزرگ استان فارس پس از شیراز محسوب میشود. پتانسیل بالای گردشگری از خصوصیات این شهر است. بناهایی تاریخی همچون تخت جمشید و نقش رستم عتباری خاص به آن بخشیده است.
نام مرودشت ریشه در دشتها و مرغزارهای سرسبز دارد، ابن بلخی برای اولین بار در فارسنامه، «مرو» را بهعنوان یکی از محلات شهر باستانی استخر نامگذاری میکند که با گذشت زمان به بوستان تخت جمشید تبدیل شده است. در قدیم علفزارها را مرغزار مینامید و به نظر میرسد که مرودشت نیز در آن زمان، جایی پوشیده از مرتع و چمن بوده است.
درباره مرودشت بیشتر بخوانید:
درباره مرودشت
عکس از ویکیمدیا (عکاس: Yare zaman2000)
مرودشت با مساحت ۴۶۴۹ کیلومتر مربع، ۸/۳٪ کل مساحت استان فارس را در بر میگیرد. همسایگان این شهر از شمال شهرستانهای خرمبید و اقلید، از غرب شهرستان سپیدان، از جنوب شیراز و از شرق شهرستانهای ارسنجان و بوانات است. بهطور تقریبی میتوان گفت که مرودشت در مرکز استان فارس قرار گرفته است. ارتفاع این شهر ۱۵۹۵ متری از سطح دریا است. قسمت شمالی از سرچشمه رود کر تا محل سد درودزن کاملا کوهستانی و قسمت جنوبی و جنوب شرقی از سد درودزن تا دریاچه بختگان دشتهای تخت را در بر میگیرد.
کوه حسین و کوه بید سندل، کوه قلعه و کوه قلعه شکسته از مهمترین کوههای منطقه است. رودخانه سیوند و رودخانه کر هم از رودخانههای مهم مرودشت است. جنگلهای بلوط، بنه، بادام کوهی، ارژن، زالزالک، انجیر کوهی، آلوچه وحشی و نیز گیاهان دارویی از جمله آویشن، جاشیر، ریواس، کما، گون، موسیر، بلهر، لپو، لاله واژگون، بومادران و گونههای دیگر از جمله کنگر، خارشتر، خار زرد، اسپند از پوشش گیاهی مرودشت محسوب میشود.
بنا به سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ جمعیت مرودشت برابر ۱۵۰۹۷۰ نفر بوده که از این تعداد ۷۶۵۲۴ نفر مرد و ۷۴۴۴۶ نفر زن بوده است. ساکنان این شهر زبان فارسی صحبت میکنند، اما گویشهای محلی، شیرازی، و ترکی قشقایی، لری در همه جای آن وجود دارد.
آب و هوای مرودشت
عکس از گوگلمپ (عکاس: pars mobile)
این شهر در نواحی کوهستانی، آب و هوایی سردسیر و در دیگر نواحی آب و هوای کوهستانی دارد. میانگین بارش سالانه در مرودشت ۳۶۵ میلیمتر است. حداکثر دما نیز ۴۱ درجه سانتیگراد و حداقل آن ۹ درجه سانتیگراد است.
تاریخچه مرودشت
عکس از ویکیمدیا (عکاس: امین فائضی)
این شهر پیشینهای برابر با هزاره پنجم پیش از میلاد دارد. بنا به گفته پژوهشگران مسکونی بودن این منطقه از پیش از تاریخ تاکنون است. دشت وسیع مرودشت قدمتی برابر با طول تاریخ ایران داشته و بارها دچار دگرگونی و تحولات بسیاری شده است.
نطفه آغازین مرودشت به شروع ساخت کارخانه قند در سال ۱۳۱۲، برمیگردد، با تاسیس کارخانه قند مرودشت در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی شهر مرودشت ایجاد شده و کمکم بر جمعیت و آبادانی آن اضافه شد. تنها کارکنان کارخانه قند در منازل سازمانی و تعدادی از فروشندگان تجهیزات مورد نیاز کشاورزی تا سال ۱۳۲۹ ساکن بودند. در فاصله ۵/۱ کیلومتری غرب کارخانه قند خیابانی ساخته شد که انتهایش به روستای امیرآباد میرفت. در سال ۱۳۳۲ توسط انجمن شهر، شهرداری خودگردان تاسیس شد. با افزایش خیابانهای کوچک اطراف، شهرداری رسمی در سال ۱۳۵۲ ایجاد شد. هدف از ایجاد این شهرداری رسیدگی به وضعیت تخت جمشید تا پل خان جهت اجرای جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی بود. بخشدار زرقان بهعنوان اولین شهردار رسمی مرودشت آغاز به کار کرد. بهدنبال آن کشاورزان مهاجر و عشایر بهطور سریع در مرودشت ساکن شدند و به این ترتیب مرودشت توسعه یافت و وسعت گرفت.
عکس از ویکیمدیا (عکاس: Sasha India)
احداث سد درودزن در فاصله ۴۵ کیلومتری جنوب غرب و کارخانه پتروشیمی در فاصله ۵ کیلومتری جنوب غرب کارخانه (مرودشت) همچنین آثار میراث جهانی تخت جمشید، همه و همه باعث ایجاد رفاه و آسایش برای مردم شهر شد. سرانجام در سال ۱۳۵۷ و همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی مساحت چشمگیر و پتانسیلهای بالقوه و بالفعل ویژه منطقه، باعث تثبیت مرودشت بهعنوان شهرستان مستقل در تقسیمات کشوری شد.
لباس محلی مردم مرودشت
لباس عشایر از لباسهای محلی و سنتی مردم استان فارس است. لباس زنان عشایر از کلاهک، آرخالق، تنبان، پاپوش، روسری، پیراهن و دامن (قر) تشکیل میشود که معمولا در رنگهای بسیار شاد و متنوع و الهام گرفته از طبیعت تهیه میشود. لباس مردان عشایر نیز شامل کلاه، پیراهن، آرخالق، شال کمر، چقه و کپنک است.
صنایع دستی و سوغات مرودشت
عکس از وبسایت herang.co (عکاس: نامشخص)
قالی، گبه و گلیم، جاجیم، حصیربافی و گیوه دوزی از صنایع دستی این شهر زیبا است. كلوچه و مسقطی، ترشی کازرون، حلوای ارده و نان كنجدی، حلوای مسقطی لار، حاج بادام و نان كماج نیريز و پرتقال داراب که سوغاتیهای سایر شهرستانهای استان فارس بوده که در این شهر به فروش میرسد و اما سوغات خود شهر مرودشت قند و انار فاروق شهر فاروق از توابع شهرستان مرودشت استان فارس است که محصول انار این شهر، بهعنوان یکی از مراکز اصلی تولید انار در استان فارس و جنوب کشور شناخته میشود.
جاهای دیدنی مرودشت
مجموعه تخت جمشید، تنگ بلاغی، کاخ تچر، سنگ نبشتههای پهلوی، نقش رستم، نقش رجب، آرامگاه اردشیر دوم (هخامنشی) و اردشیر سوم (هخامنشی)، شهر قدیمی استخر، معدنهای سنگ تخت جمشید، امامزاده ایوب نبی، کوه قلعه، غار اشکفت گاوی، برج زندان سلیمان، پل بند امیر، قلعه استخر و قصر قلات و باغ بدره از جاذبههای تاریخی و جاهای دیدنی مرودشت است.
مناطق تفریحی مرودشت به تنگ بستانک، آبشار دشتک ابرج، سد درودزن، تیر باغ و تنگ خشک اشاره کرد.
نویسنده: فرناز رهبران رنجبر
عکسهای گالری از ویکیمدیا، گوگل مپ و Unsplash؛ عکاسان: مصطفی معراجی، Laurens R. Krol، jun rong loo، حمزه کرمی، امیر حسینی