نبش خیابانی که دنیا را متحول کرد

عدم محبوبیت فرانس فردیناند منجر به مرگش شد؛ زیرا وی بعد از به‌دست‌گیری تخت پادشاهی، سیاست‌های غلطی را پیش رو گرفته‌ بود. فردیناند پیشنهاد داد تا دوگانگی اتریشی-مجاری را با یک سه‌گانگی عوض کنند؛ به این ترتیب که یک سلطنت سه‌گانه با زمین‌های اسلاوی در درون امپراطوری اتریشی-مجاری ترکیب شده و با عنوان سلطنت سوم شناخته شود. فردیناند همچین خواهان و طرفدار تفکر حکومت فدرال (اصل‌ خودمختارى ايالت‌ها در زير چتر یک دولت‌ مركزى) بود. این‌گونه تفکرها در میان نخبگان و روشنفکران جامعه مورد قبول نبود. یک گروه ترورسیتی صرب به نام بلک هند (سیاه‌دستان)، تصمیم به ترور فرانس فردیناند در روز سفرش به سارایوو در ۲۸ ژوئن سال ۱۹۱۴ گرفتند.

در آن روز سرنوشت‌ساز، ۷ نفر از تروریست‌ها در مسیر شاهزاده به مرکز شهر قرار داشتند. بیشتر آنها نتوانستند کاری از پیش ببرند تا اینکه خودروی شاهزاده نزدیک یکی از تروریست‌ها به‌نام ندجکو کابرینویک شد. کابرینویک بمبی را به سمت خودروی شاهزاده پرتاب کرد ولی بمب به پشت آن اصابت کرد و سمت خیابان برگشت و به زیر خودروی پشت سر آن رفت. انفجار ناشی از بمب، حفره‌ای ۳۰ سانتی‌متری در خیابان به‌وجود آورد و چندین نفر را زخمی کرد. در این میان، کابرینویک یک قرص سیانور خورد سپس به رودخانه‌ی میلجاکا پرید. در آن زمان، عمق این رودخانه فقط ۱۵ سانتی‌متر و ۴.۵ متر پایین تر از سطح جاده بود. قوزک پای کابرینویک پیچ خورده بود و نمی‌توانست تکان بخورد. قرص سیانوری هم که خورده بود به درستی عمل نکرد و فقط باعث حالت تهوعش شد. جمعیت او رو از آب بیرون کشیده و چندین بار کتکش زدند.

فرانس فردیناند و همسرش سوفی، در حال ترکِ سالن گردهمایی سارایوو بعد از سخنرانی در ۲۸ ژوئن سال ۱۹۱۴. آنها چند دقیقه بعد ترور شدند

فردیناند که از اولین تلاش برای ترور گریخته بود، به مرکز شهر رسید و بر سر فرماندار فریاد کشید: من برای ملاقات شما به سارایوو آمده‌ام ولی به طرف من بمب پرتاب می‌کنند؛ این وحشتناک است!

بعد از آن شاهزاده تصمیم گرفت تا از افرادی که در بمب‌گذاری صدمه دیده بودند، در بیمارستان ملاقات کند. البته هیچ‌کس به او نگفت که مسیر سفر عوض شده بود. خودروی شاهزاده قرار بود مستقیم برود اما در نبش خیابان دور زد. وقتی که نقص فنی خودرو مشخص شد، راننده ترمز کرده و خودرو را نگه داشت. پرنسیپ که فرصت اول خود را از دست داده بود در آن طرف خیابان در کافه‌ای نشسته بود، قهوه می‌خورد و درمورد حمله‌ی بعدی فکر می‌کرد. به‌محض دیدن خودروی شاهزاده، پرنسیپ سریعا به آن‌سوی خیابان دوید و دو گلوله به سمت زوج جوان شلیک کرد. گلوله‌ی اول به سوفی و گلوله‌ی دوم به فردیناند اصابت کرد. هر دوی آن‌ها داخل خودرو در حال مرگ بودند که فرانس فردیناند با فریاد، به همسرش می‌گفت: طاقت بیار سوفی، بخاطر بچه‌هامون!

گاوریلو پرنسیپ، مردی که آغازگر جنگ‌جهانی اول بود

در نهایت همه‌ی تروریست‌ها دستگیر و به مرگ یا زندان طولانی‌مدت محکوم شدند. گاوریلو پرنسیپ به ۲۰ سال زندان محکوم شد ولی ۳ سال بعد به مرض سل مبتلا شده و جان باخت. جنگ‌جهانی اول شروع شده بود.

یک سال بعد امپراطوری اتریشی-مجاری سقوط و جمهوری یوگسلاوی متولد شد. پرینسیپ نیز تبدیل به یک قهرمان ملی شد. نام پل لاتین قدیمی نیز بعد از حوادث تروریستی، به یاد او عوض شد و نام پرنسیپ با بتون در پیاده‌رو نوشته شد. همچنین تابلوی سیاه کوچکی با نوشته‌ی «آغازگر آزادی» نیز از آنجا آویخته شد. همچنین نشان یادبود دیگری در مکانی که گاوریلو پرینسیپ گلوله‌های خود را شلیک کرد نصب شد. وقتی نازی‌ها در بهار سال ۱۹۴۱ وارد ساریوو شدند، تابلوی پرنسیپ را برداشتند و آن را به‌عنوان تحفه‌ای از یک شهر فتح‌شده، به آدولف هیتلر دادند. نام او که با بتن در پیاده‌رو نوشته شده بود، طی جنگ هایی که در سال‌های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵ به طول انجامید، تخریب شد. ساختمانی که در نبش مکان ترور قرار داشت و نیز محوطه‌ای که بنر افتخارآمیز آزادی از آن آویخته شده بود، تبدیل به موزه شد. نشان یادبود، کماکان در سر جایش قرار دارد.

 برخی می‌گویند این عکس، نشان‌دهنده‌ی دستگیری گاوریلو پرنسیپ است؛ اما برخی دیگر بر این باورند که این عکس نشان‌دهنده‌ی دستگیری فردیناند بر، رهگذری که در ابتدا مظنون اصلی عملیات تروریستی بود

این بیلبورد، اخیرا و در سال ۲۰۱۴ نصب شده است

پل لاتین و رودخانه‌ی میلجاکا و آب‌ کم‌عمقی که یکی از تروریست ها داخل آن پرید

نمای دیگری از پل لاتین

نشان یادبود در نبش خیابان

خودرویی که فرانس فردیناند و همسرش سوار بر آن بودند که اکنون در موزه نگهداری می‌شود