بازگشایی موزه نظامی با ویترین‌های شکسته | هشت سال تعطیلی کافی نبود
موزه نظامی در حالی بازگشایی شده است که همچنان وضعیت مناسبی ندارد.
موزه نظامی مجموعه سعدآباد به‌تازگی پس از هشت سال تعطیلی بازگشایی شد. این موزه اواسط دهه ۹۰ به‌دلیل وجود مشکلات جدی در نگهداری آثار و همچنین خطر ریزش سقف، به‌منظور مرمت تعطیل شده بود. این تعطیلی هشت سال به طول انجامید تا حالا در آستانه نوروز ۱۴۰۳ درهای این موزه در کاخ سعدآباد مجدد به‌روی گردشگران باز شود. موزه نظامی پس از هشت سال تعطیلی هر چند سر و شکل تمیزتری به خود گرفته، وضعیت ویترینها و امکانات موزه‌ای آن هیچ تغییری نکرده است.
ساختمان موزه نظامی در سال ۱۳۱۴ به دستور رضاشاه برای همسر دومش، تاج الملوک، در سه طبقه به مساحت ۳,۰۰۰ متر مربع ساخته و بین سال‌های ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۲ بازسازی شد. پس از پیروزی انقلاب، موزه نظامی در این بنا در هفته دفاع مقدس سال ۱۳۶۲ افتتاح شد. این موزه در سه طبقه، شامل سلاح‌های سرد و گرم، زره، البسه، مدال‌ها، نشان‌ها و نمونه‌هایی متعلق به ۸۰۰ سال قبل از میلاد است. همچنین سالن جنگ این موزه نمادی از ایثارگری و فداکاری رزمندگان شهید ارتش جمهوری اسلامی ایران است.
وضعیت موزه نظامی باعث شد که در سال ۱۳۹۵ روابط عمومی مجموعه سعدآباد از تعطیلی ۶ ماهه این موزه خبر بدهد. در اطلاعیه آن زمان آمد:
در هماهنگی های انجام شده بین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و سازمان حفظ ارزش های دفاع مقدس ارتش، موزه نظامی به‌علت انبارگردانی و تغییر مسئول و امین اموال این موزه به‌مدت ۶ ماه تعطیل خواهد بود.
این تعطیلی اما به‌جای شش ماه حدود هشت سال به طول انجامید تا موزه بازسازی و مرمت اساسی شود. موزه‌ای که حالا پس از مدت زیادی تعطیلی افتتاح شده اما هنوز کم و کسری‌های زیادی دارد.
وضعیت عجیب ویترینها
موزه نظامی در حالی بازگشایی شد که ویترین‌های این موزه همچنان همان ویترین‌های سابق است. در طول هشت سال بازسازی، تغییری در ویترینها صورت نگرفته و تعدادی از آن‌ها وضعیت مناسبی ندارند. مهمترین نکته‌ای که در بدو ورود به چشم می‌آید کیفیت بسیار پایین شیشه‌های ویترین‌هاست که وضعیت بسیار نامناسبی دارند و تماشای برخی اشیا به‌سختی ممکن است؛ انعکاس زیاد، خط و خش و نامناسب بودن وضعیت شیشه به‌دلیل کهنگی برخی از مشکلات آن‌ها است.
این موزه هم مانند اکثر موزه‌های کشور فاقد شیشه‌های ضد انعکاس است که عکاسی از آن‌ها به‌راحتی ممکن نیست؛ اما مسئولان موزه با ممنوع کردن هرگونه عکاسی و فیلم‌برداری از داخل بنا، گویا بخشی از این مشکل را حل کرده‌اند. ممنوعیت عکاسی از این موزه شاید به‌دلیل موضوع نظامی آن باشد؛ اما در تضاد با ماهیت موزه‌ای است.
مشکل اساسی‌تر ویترین‌های موزه، شکستگی تعدادی از آن‌ها است؛ یک ویترین به‌شکل ناخوشایندی دارای شیشه دو تکه است؛ شیشه تعدادی از ویترینها ترک خورده و برخی نیز به‌طور جدی شکسته و با چسب نگه داشته شده است.
برخی از ویترینها نیز به نظر می‌رسد با عجله چیده شدند و این باعث شده آثار پس از چیده شدن از جای خود خارج شوند و حالا وضعیت مناسبی ندارند.
در بخش‌های دیگر، هرچند ویترینها به تجهیزات ایمنی مجهز شده‌اند؛ اما پارچه‌های جداره ویترینها همان پارچه‌های قبلی است که بسیاری از آن‌ها رنگ خود را از دست داده یا کثیف هستند و این اتفاق در نمایش مطلوب آثار تاثیر گذار است.
وضعیت ویترین‌های موزه اما از نگاه تیزبین امیردریادار سیاری، معاون هماهنگ کننده ارتش نیز دور نماند و او در مراسم بازگشایی این موزه از مسئولان درخواست کرد که وضعیت ارائه آثار موزه به شرایط مطلوبی برسد و گفت:
بر اساس اطلاعی که دادند این موزه با استاندارهای مناسب بازگشایی شده؛ امیدواریم محیط ارائه اشیای ارزشمند این موزه در ویترینها نیز به استانداردهای بالاتری برسد.
امیر سیاری همچنین منتقد وضعیت فعلی سالن مربوط به شهدای ارتش نیز بود؛ آن را در شان شهدا ندانست و خواستار رسیدگی فوری به وضعیت آن شد. یکی از مهمترین دغدغه‌های منجر به تعطیلی موزه نظامی، وضعیت نگهداری آثار و نفوذ رطوبت به ویترینها بود. هر چند به نظر می‌رسد برخی از آثار در این سال‌ها مرمت شده‌اند، اما وضعیت ویترینها و محل قرارگیری این موزه باعث شده که همچنان نگرانی از وضعیت آثار ارزشمند این موزه برطرف نشود.
همان توضیحات هشت سال پیش!
موزه نظامی دارای اشیای ارزشمندی از دوره‌های مختلف تاریخی است و تاریخچه فعالیت نظامی در ایران را به نمایش می‌گذارد؛ با این حال موزه فاقد هرگونه توضیحات بیشتر، بروشور یا استفاده از امکانات صوتی و تصویری برای ارائه داشته‌های خود است. تنها توضیحات موزه منحصر به اعلان‌های کوتاه معرفی هر اثر در ویترین است که پس از بازگشایی، همان اعلان‌های هشت سال پیش مورد استفاده قرار گرفته و در برخی از ویترینها نیز توضیحاتی وجود دارد که شی مربوط به آن در داخل ویترین نیست.
وضعیت بد یک نقشه تاریخی
ورودی طبقه دوم موزه دارای یک ویترین اختصاصی برای نقشه‌ای خاص است. نقشه تاریخی شهر هرات مربوط به دوره ناصرالدین شاه قاجار در حالی در این ویترین قرار گرفته که وضعیت بسیار نامناسبی دارد. با اینکه شیشه این ویترین دو تکه است، مشکل اصلی اما وضعیت خود نقشه است که نیازمند مرمت و رسیدگی جدی بوده و به‌صورت نامناسبی نیز در ویترین قرار دارد. ویترین این نقشه تاریخی پر از گردوخاک و اثرات آسیب‌ها به نقشه نمایان است. به نظر می‌رسد بر اساس توضیحات ویترین، این نقشه تاریخی و ارزشمند آخرین بار در سال ۱۳۶۱ مرمت شده و از آن زمان به وضعیت آن رسیدگی نشده است.
سردرگمی در پیرامون موزه
آثار پیرامونی ساختمان موزه هم وضعیت مناسبی ندارد. تنها بخش هواپیماهای موزه دارای تابلوی توضیحات است و بخش‌های دیگر هنوز هیچ توضیحی ندارند. همچنین بخش خودرویی پشت موزه نیز مسیر دسترسی مناسب ندارد و این بخش نیز فاقد توضیحات است.
تنها شناور موجود در موزه که در میانه استخر بنا نصب شده نیز نیازمند رسیدگی و مرمت است. اتفاقی که از نظر معاون هماهنگ کننده ارتش نیز دور نماند و او از مسئولان نیروی دریایی خواستار رسیدگی به وضعیت آن شد.
وضعیت کلی آثار پیرامون موزه سردرگم‌کننده است، مسیر مشخصی برای بازدید در نظر گرفته نشده و چیدمان آثار نیز مناسب نیست؛ اما مشکل اصلی همچنان بدون نام و توضیحات بودن آن‌ها است. گفتنی است که خودروی تاریخی ورودی موزه نیز همچنان به وضع سابق است و به نظر می‌رسد در هشت سال گذشته کوچکترین رسیدگی به آن نشده و حتی ویترین آن نیز مورد نظافت قرار نگرفته است.
بازگشایی موزه نظامی پس از هشت سال را باید اتفاق مثبتی قلمداد کرد؛ همان طور که امیردریادار سیاری نیز در مراسم بازگشایی گفت، این اتفاق به رسیدگی بهتر به موزه کمک خواهد کرد. ارتش اما به‌عنوان یک نیروی نظامی، مالکیت چند موزه دیگر را نیز بر عهده دارد که به‌طور طبیعی و ذاتی در حوزه نگهداری از این موزه‌ها نیازمند متخصصان است.
موزه نظامی در مجموعه سعدآباد در حالی بازگشایی شد که وزارت میراث فرهنگی نیز در اتفاقات آن سهیم است. مدیر مجموعه فرهنگی کاخ سعدآباد که از ابتدای فعالیت خود با حواشی بسیاری روبه‌رو بوده و اقداماتش در این کاخ محل سوال است، در حالی مراسم بازگشایی، موزه نظامی را جزو مفاخر موزه‌های سعدآباد نامید که این موزه به‌رغم بازگشایی وضعیت مناسبی ندارد و به نظر می‌رسد مجموعه سعدآباد به‌عنوان مجموعه تخصصی در حوزه میراث فرهنگی و موزه‌ای از امکان همکاری در بازگشایی این موزه استفاده نکرده است؛ بسیاری از ضعف‌ها برطرف نشده و این موزه عجولانه بازگشایی شده است.
بازگشایی این‌چنینی موزه‌ها در وزارت میراث فرهنگی سابقه طولانی دارد؛ چند سال پیش که ساختمان دوران اسلامی موزه ملی به‌طور عجولانه با ویترین‌های غیر استاندارد بازگشایی شد، کارشناسان هشدارهای فراوانی نسبت به وضعیت این موزه دادند، هشدارهایی که گوشی برای شنیدن آن‌ها نبود و سر آخر شیشه یکی از همان ویترین‌های غیر استاندارد روی دو اثر تاریخی سقوط کرد و به آن‌ها آسیب‌های فراوانی وارد شد.
دیدگاه