قمی‌آباد باز هم خبرساز شد | جزییات تازه از کشف آثار پارینه‌سنگی در تهران
باستان‌شناسان آثاری با قدمت بیش از ۴۰ هزار سال در جنوب تهران کشف کردند.
روستای قمی‌آباد در جنوب تهران برای دومین بار در حوزه میراث فرهنگی خبرساز شد. مدتی پیش تصاویری از تخریب کامل یک تپه باستانی در نزدیکی این روستا منتشر شد؛ اما حالا کشف آثار پارینه‌سنگی این روستا را دوباره خبرساز کرده است.
یک ماه پیش (اوایل دی ۱۴۰۲) تصویری از یک تپه باستانی تسطیح شده در قمی‌آباد جنجال فراوانی را به‌همراه داشت. گزارش‌های اولیه، حاکی از تخریب یک تپه باستانی با چراغ سبز میراث فرهنگی تهران بود. قدیر افروند، مدیر پایگاه ملی ری، آن زمان در گفت‌وگو با رسانه‌ها تخریب این تپه باستانی را تایید و اعلام کرد که لودرها این محوطه را تسطیح کردند و میراث فرهنگی به‌دلیل ثبت نبودن تپه، مجوز تخریب را صادر کرده بود.
انتشار این اخبار، تکذیب خبر تخریب تپه قمی‌آباد توسط وزارت میراث فرهنگی را در پی داشت و این نهاد مدعی شد که تپه تخریب‌شده، باستانی نبوده و پس از آن اعلام کرد که تپه قمی‌آباد اساسا وجود نداشته است. این موضوع در نهایت منجر به چالشی برای اداره‌کل میراث فرهنگی تهران شد و در حالی که مسئول پایگاه ملی ری بر تخریب این تپه تاکید داشت، مدیران میراث فرهنگی استان تهران به کل، منکر وجود چنین تپه‌ای شدند.
تپه تسطیح شده در قمی‌آباد
عکس‌ها جعلی بود!
محسن سعادتی، معاون میراث فرهنگی استان تهران که از ابتدا وجود چنین تپه‌ای و تخریب آن را تکذیب کرده بود، روز گذشته در گفت‌وگویی با تلویزیون میراث، تصاویر منتشرشده از تخریب تپه قمی‌آباد را جعلی دانسته و گفته است:
اوایل امسال به‌واسطه برخی اطلاعات مبنی بر تصدیع این محوطه، به‌همراه یگان حفاظت و کارشناسان باستان‌شناس از محل بازدید به عمل آمد و مشخص شد این محل، محوطه تاریخی نبوده و محل نخاله‌های ساختمانی بوده است که در نقشه‌های هوایی نیز مشخص است.
این بار معاون میراث فرهنگی استان تهران چند عکس منتشرشده از تخریب تپه قمی‌آباد را جعلی دانسته است. این نخستین بار نیست که وزارت میراث فرهنگی اخبار منتشر شده در حوزه تخریب آثار و محوطه را جعلی می‌داند؛ هر بار اما پس از مدتی اخبار تخریب منتشرشده تایید شده است. در میان تایید و تکذیب‌‌ها هنوز وضعیت دقیق تپه قمی‌آباد مشخص نیست؛ اما این اتفاقات پای باستان‌شناسان را به قمی‌آباد باز کرد و حاصل این بررسی، موج دوم خبرسازی قمی‌آباد برای تهران است.
قمی‌آباد تاریخ دشت تهران را تکان می‌دهد
فریدون بیگلری، باستان‌شناس و رئیس بخش پارینه‌سنگی موزه ملی ایران، درباره محوطه کشف شده در قمی‌آباد به «کجارو» گفت:
محوطه تازه‌ای که کشف شده با محوطه قبلی که پیش از این خبرساز شده بود، متفاوت است. محوطه جدید، دورتر از روستای قمی‌آباد و یک تپه طبیعی وسیع و نسبتا مرتفع‌تر از دشت‌های اطراف است.
این باستان‌شناس آثار کشف‌شده از سطح تپه قمی‌آباد را نمونه‌هایی از سنگ مادر، تولیدات سنگ مادر و دیگر قطعات مرتبط با تراش و تولید ابزار سنگی مربوط به دوره میانه پارینه‌سنگی اعلام کرده است.
رئیس بخش پارینه‌سنگی موزه ملی درباره قدمت سکونت انسان در تهران افزود:
منظور ما از قدمت سکونت انسان در «دشت تهران» است و قدمت سکونت در خود «شهر تهران» نیست. چون شهر تهران ببشتر در سالیان اخیر شکل گرفته است؛ اما دشت تهران و ری در مقاطع مختلف تاریخی و پیش از تاریخ، محل سکونت انسان بوده که مثال‌های آن گورستان عصر آهن قیطریه و تدفین دوره مس و سنگ در خیابان مولوی است.
تا پیش از کشف اخیر در قمی آباد، قدیمی ترین مدارک سکونت انسان در منطقه تهران شامل دو تراشه سنگی بود که یک زمین‌شناس غربی در دهه ۱۳۲۰ در رسوبات آبرفتی تهران کشف کرد و طبق نظر وی، مربوط به دوره پارینه‌سنگی میانه است. علاوه بر این، در رسوبات آبرفتی نزدیک خیابان سی تیر هم چند ابزار پارینه‌سنگی یافت شده است. در بیرون شهر تهران هم در بررسی باستان‌شناسی دشت ورامین که توسط دکتر مرتضی حصاری انجام شده، آثاری مربوط به دوره میانه پارینه‌سنگی کشف شده است.
بیگلری در ادامه اشاره کرد:
محوطه جدید قمی آباد اخیرا در بازدیدی که دکتر حصاری در منطقه داشتند شناسایی شد و ایشان چند دست‌ساخته سنگی پارینه‌سنگی را در سطح تپه یافتند. در بازدید مشترکی که این هفته با ایشان از محوطه داشتیم، متوجه شدیم که پراکنش دست‌ساخته های سنگی بسیار وسیع است و بیشتر از چهل هکتار وسعت دارد.
فریدون بیگلری قدمت آثار کشف را تایید می‌کند و درباره شیوه تاریخ گذاری آن‌ها گفت:
در طول دوره‌های مختلف پارینه‌سنگی، انسان‌ها شیوه‌های ساخت مختلفی برای تولید ابزار سنگی به کار می‌بردند و بر اساس گونه‌شناسی و فناوری ابزارهای سنگی می‌توان قدمت نسبی آن‌ها را تعیین کرد. با توجه به مشاهدات اولیه و ویژگی‌های فنی و گونه‌شناسی مجموعه کشف شده در قمی‌آباد، این محوطه مربوط به دوره پارینه‌سنگی میانه است.
رئیس بخش پارینه‌سنگی موزه ملی درباره کاوش و بررسی بیشتر این محوطه افزود:
بررسی میدانی مقدماتی را انجام داده‌ایم و به‌زودی بررسی روشمند و دقیق‌تر محوطه را با دکتر حصاری شروع می‌کنیم و امیدوارم در آینده بتوانیم کاوش‌هایی نیز در این مکان مهم داشته باشیم.
«قمی‌آباد» حالا نام خود را در میان محوطه‌های باستانی شهر تهران ثبت کرده است، محوطه‌ای که حالا آثار کشف شده اثبات می‌کنند نیازمند رسیدگی و حفاظت است.
دیدگاه