زنگ خطر برای مجموعه آرامگاه فردوسی
بر اساس گزارش یکی از فعالان حوزه گردشگری، آرامگاه حکیم ابولقاسم فروسی وضعیت مناسبی ندارد.
یکی از فعالان میراث فرهنگی اطلاعاتی در اختیار پایگاه خبری کجارو گذاشته که حاکی از وضعیت نامناسب مجموعه آرامگاه فردوسی، خصوصا موزه آن و ارائه خدمات گردشگری به بازدیدکنندگان با استانداردهای پایین است.
همین امر، میزبانی از گردشگران را با چالش مواجه کرده و باعث شده که گردشگران نتوانند از خدمات مطلوبی در این محل، که هر روزه پذیرای خیل عظیمی از گردشگران است، بهره‌مند شوند. نبود تابلوهای راهنما در کنار آثار موزه‌ای و در محوطه، وضعیت نامناسب کفپوش مجموعه و کم‌توجهی به وضعیت سرویس‌های بهداشتی که وزیر میراث فرهنگی نیز روی آن تاکید ویژه‌ای دارد، از جمله چالش‌های امروز این مجموعه است.
این وضعیت در حالی است که آرامگاه فردوسی توس یکی از مهمترین مقاصد گردشگران در استان خراسان رضوی است و بر اساس آمار رسمی از ۲۵ اسفندماه ۱۴۰۱ تا ۱۲ فروردین‌ماه سال‌جاری (۱۴۰۲) حدود ۱۵۰,۰۰۰ بازدیدکننده داشته است. با اتکا به این آمار می‌توان گفت که مجموعه آرامگاه فردوسی بدون‌شک یکی از مهمترین مراکز فرهنگی گردشگر-محور در خراسان رضوی است و ارائه خدمات ضعیف به گردشگران در حکم آسیب‌رسانی به گردشگری این استان است.
اهمیت مجموعه آرامگاه فردوسی
در وهله نخست باید اذعان داشت که حکیم ابولقاسم فردوسی به سبب زنده نگه داشتن زبان فارسی از شان و جایگاه ویژه‌ای در میان ایرانیان برخوردار است. جدای از جایگاه رفیع فردوسی در زمینه پاسداشت زبان فارسی، آرامگاه او نیز به‌لحاظ تاریخی به سبب فرازونشیب‌هایی که پشت سر گذاشته شایان توجه است.
گفته می‌شود به‌دلیل شیعه بودن فردوسی پس از مرگش، اجازه تدفین پیکر او در گورستان داده نشد؛ ازاین‌رو، وی را در باغ خانه‌اش در توس به خاک سپردند. بنای آرامگاه چند بار به‌دلایل مختلف از جمله با حمله مغول ویران شد تا اینکه سرانجام با دستور ناصرالدین شاه قاجار، آرامگاه او با بنای یادبودی روی آن ساخته شد. بعدتر و در دوره پهلوی اول با پیگیری تیمورتاش، بودجه‌ای برای ساخت آرامگاه در نظر گرفته شد و پس از فرازونشیب‌های زیاد، آرامگاه فعلی بنا شد.
مساحت ۶ هکتاری مجموعه، بنای سنگی فاخر آرامگاه که منقش به اشعاری از فرودسی و نقش‌برجسته اهورامزدا است و نیز قرار گیری موزه تاریخ توس در این مجموعه، بر اهمیت آن افزوده است. با وجود تمام این ویژگی‌های شاخص و اهمیت بالای این شاعر برای ملت ایران، وضع رسیدگی به این مجموعه آرامگاهی چندان مطلوب نیست.
مشکلات مجموعه آرامگاهی فردوسی
اولین نقدی که به وضعیت مجموعه آرامگاهی فردوسی وارد است کفپوش‌های در نظر گرفته شده برای آن، هم در محوظه بیرونی و هم در فضای داخلی موزه است؛ ترکیبی از سنگ‌های بزرگ و سیمان که تردد را برای بازدیدکنندگان سخت می‌کند.
«غزاله توکلی‌فر»، از فعالان حوزه میراث فرهنگی که پیش از این در موزه مجموعه آرامگاهی فردوسی فعالیت داشت در خصوص وضعیت کفپوش‌های مجموعه آرامگاهی به خبرنگار کجارو گفت:
کف پوش‌های سنگی، سهولت رفت‌وآمد را برای بانوان (به‌علت داشتن پاشنه کفش) و معلولان و افراد ناتوان که از ویلچر استفاده می‌کنند بسیار سخت و طاقت‌فرسا کرده است و اکثرا پای کارکنان به سبب رفت و آمد بروی این قلوه سنگها آسیب می‌بیند.
مشکلات مجموعه آرامگاهی محدود به مسئله کفپوش نیست؛ اگر به موزه این مجموعه سر بزنید با لیستی بلند بالا از مشکلات مواجه می‌شوید.
توکلی‌فر در خصوص مشکلات موزه مجموعه آرامگاهی فردوسی گفت:
تابلوهایی که شرح تصاویر موزه را روایت می‌کنند، به‌علت تابش مستقیم خورشید کم‌رنگ و گاه ناخوانا شده‌اند. همچنین تابلوها بدون برگه یا شناسنامه و تاریخچه اثر هستند و فقط بر دیوارها میخکوب شده‌اند و هیچ توضیحی در کنار آن‌ها قرار داده نشده است.
در برخی موارد نیز شاهد شرح تابلوهای اشتباه یا نبود توضیحات به زبان انگلیسی یا عربی هستیم. توجه داشته باشید که به سبب زیارتی بودن خراسان رضوی، گردشگران و زائران عرب زبان و بین‌المللی زیادی از آرامگاه فردوسی بازدید می‌کنند و سه زبانه بودن آثار موزه‌ای به همین سبب دارای اهمیت ویژه است.
وی ادامه داد:
کفپوش‌های کهنه و شکسته که گاه منافذ و درزهایی در آن‌ها ایجاد شده نیز در موزه قابل مشاهد است. از سوی دیگر خاک گرفتگی اشیا و لوسترهای عتیقه موزه و گردگیری نشدن اشیای داخل ویترین‌ها و تمیز نبودن شیشه‌های ویترین‌ها همواره موجب گلایه بازدیدکنندگان می‌شود. افزون بر این موارد، در دسترس نبودن اینترنت برای راهنمایان موزه، در عمل باعث شده که امکان جست‌و‌جوی اطلاعات و پاسخ به پرسش‌های بازدیدکنندگان برای راهنمایان وجود نداشته باشد.
توکلی‌فر ضمن اشاره به ورود نور مستقیم به داخل موزه و تاثیر آن بر اشیای موزه‌ای به خبرنگار کجارو گفت:
آفتاب مستقیم در ساعتی از روز از پنجره بالای سقف روی تابلوهای رنگ روغن موزه می‌تابد که به مرور سبب کم‌رنگ شدن اثر و وارد آمدن آسیب به آن می‌شود.
همچنین بعضی از شرح تابلوها نیز متاسفانه غلط املایی و در مواردی اشتباه تایپی دارد یا حتی اطلاعات اشتباه در خصوص اشیا ارائه می‌دهد.
این فعال میراث فرهنگی ادامه داد:
وجود فضاهای پرت و خالی و در مواردی وجود اشیای نامتناسب با فضای ویترین‌ها و غیر استاندارد بودن ویترین‌ها، در کنار نبود روشنایی کافی در برخی گوشه‌ها و کم‌توجهی در زمینه نصب سنسورهای اعلام سرقت و سیستم اطفای حریق، موزه را آسیب‌پذیر کرده است.
وضعیت رنگ شدن دیوارهای موزه نیز مطلوب نیست و دورنگ شدن برخی دیوارها نتیجه رنگ زدن‌های آزمایشی در ایام پیش از نوروز است که همچنان به آن رسیدگی نشده است.
با توجه به اهمیت فردوسی برای ایرانیان و نیز به سبب واجد ارزش بودن بنای آرامگاه و با نظر به اینکه این مجموعه آرامگاهی هرروز پذیرای خیل عظیم گردشگران از سراسر ایران و حتی جهان است، انتظار می‌رود مسئولان مربوطه در اداره‌کل میراث فرهنگی خراسان رضوی بودجه مناسبی را برای حل مشکلات این مجموعه اختصاص دهند.
فراموش نکنیم که انبوه بازدیدکنندگان از مجموعه آرامگاهی فردوسی هزینه بلیط پرداخت می‌کنند و انتظار دریافت خدمات مناسب در حوزه گردشگری دارند و لازم است که این انتطار به حق مردم، محقق شود.
در ادامه مجموعه عکس‌هایی که غزاله توکلی‌فر از وضعیت نامناسب موزه مجموعه آرامگاهی فردوسی در اختیار کجارو قرار داده، منتشر می‌شود.
منبع عکس‌های گالری: کجارو | عکاس: غزاله توکلی‌فر
دیدگاه