شناسایی علت آتش‌سوزی‌های ۲۰۱۹ آمازون با کمک اطلاعات ماهواره‌ای
در طول ماه‌های اوت و سپتامبر ۲۰۱۹، رسانه‌های سراسر دنیا گزارش‌هایی از آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌های آمازون برزیل منتشر کرده‌اند. جنگل های آمازون به‌حدی برای تنظیم آب‌وهوای دنیا مهم هستند که این آتش‌سوزی‌ها، نگرانی‌های زیادی را در پی داشته است. این جنگل‌ها سالانه دو میلیارد تن دی‌اکسید کربن جذب می‌کنند که حدود پنج درصد گازهای گلخانه‌ای دنیا را تشکیل می‌دهد. بنابراین، آتش‌سوزی در این منطقه، ظرفیت جذب کربن آن را کاهش می‌دهد و در عینِ حال به‌واسطه‌ی سوختن درخت‌ها، کربن بیشتری را هم وارد هوا می‌کند.
طبق پژوهش جدیدی از ژورنال اکوهیدرولوژی که توسط پژوهشگر دانشگاه کانزاس انجام شده است، کشاورزان و دامداران بخش اعظم آتش‌سوزی‌های فعلی آمازون را از روی عمد به پا کرده‌اند تا جنگل را به زمین مناسبی برای چرای حیوانات یا زراعت تبدیل کنند.
پژوهشگران در حال بررسی این موضوع بوده‌اند که چنین تغییراتی در پوشش گیاهی چطور می‌تواند بر تبادل آب و گرما بین سطح جنگل آمازون و اتمسفر بالای آن تاثیر بگذارد. دی الیویرا، پژوهشگر فوق‌دکتری در سازمان جغرافیا و علوم جوی در بریتانیا، می‌گوید:
این اولین پژوهشی است که تعاملات بین زیست‌کره و اتمسفر در آمازون را با تصاویر ماهواره‌ای دارای وضوح فضایی بالا مورد بررسی قرار داده است. ما سعی کرده‌ایم اثرات ناشی از تغییر سطح پوشش زمین و جنگل‌زدایی را درک کنیم. هدف ما این بوده است که بفهمیم، وقتی بخشی از جنگل را نابود و آن را به مرتع یا زمین کشاورزی تبدیل می‌کنیم یا پس از قطع درختان جنگل، بنابر دلایلی هیچ درختی به‌جای آن‌ها نمی‌کاریم و سپس نوعی پوشش گیاهی بنام «جانشینی ثانویه» (secondary succession) آن را فرامی‌گیرد، به‌طور کلی چه اثراتی روی انرژی (نظیر شار تابشی و شار آب) یا تبخیر می‌گذارد.
دی الیویرا و همکارانش در پژوهش اخیر، اطلاعات ماهواره‌ای در فضا و ایستگاه‌های آب‌وهوایی در منطقه‌ی آمازون را بررسی و تغییرات سطح انرژی و آب در انواع پوشش زمین را در شرق ایالت روندونیا در یک سال تر و یک سال خشک ارزیابی کرده‌اند. آن‌ها همچنین در چندین ارزیابی مربوط به یک سال قبل و بعد از جنگل‌زدایی، تفاوت‌های آماری درخورتوجهی پیدا کردند. دی الیویرا می‌گوید:
تصاویر ماهواره‌ای ناسا با وضوح فضایی بالا از ایالت روندونیا در جنوب‌غرب آمازون برزیل نشان می‌دهد که جنگل‌زدایی و متعاقباً تبدیل آن به مرتع یا زمین کشاورزی برای کشت سویا باعث افزایش دو تا چهار برابری دمای خاک و هوا در منطقه شده است. ما همچنین شاهد افزایش سه‌برابری تبخیر - تعریق مناطق جنگلی نسبت به مناطق غیرجنگلی بودیم.
علاوه بر این، پژوهشگران، تفاوت چشمگیری بین مناطق دو طرف رودخانه‌ی Ji-Paraná کشف کردند. در واقع، محدوده‌ی یک طرف رودخانه که در منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی ذخیره‌ی بیولوژیکی جارو (Jaru Biological Reserve) قرار دارد، نسبت به آن‌سوی رودخانه، با جنگل‌زدایی کمتری دست‌وپنجه نرم می‌کند. آن‌ها همچنین تغییرات فضایی آلبدو (درصد بازتاب نور خورشید از سطح زمین)، تابش خالص (انرژی کلی موجود در سطح زمین که از نور خورشید گرفته شده است)، شار گرمایی خاک (میزان گرمایی که از سطح خاک به اتمسفر منتقل می‌شود) و تبخیر - تعریق (فرایندی که طی آن، آب به‌شکل تبخیر از سطح زمین و تعریق از سطح گیاهان به اتمسفر منتقل می‌شود) را مورد ارزیابی قرار دادند. دی الیویرا که در برزیل بزرگ شده است، می‌گوید:
دنیا برای داشتن آب‌وهوای معتدل به منطقه‌ی آمازون وابسته است. جنگل آمازون از آن جهت حائز اهمیت است که بزرگ‌ترین جنگل بارانی دنیا به حساب می‌آید. بارش در جنگل‌های استوایی و کل شار آبی که در آن جریان دارد، بر کل جهان تاثیر می‌گذارد و آمازون نیز نقش بسیار مهمی در این موضوع ایفا می‌کند. هیچ منطقه‌ای، اکوسیستم منحصربه‌فرد آمازون را ندارد. من اهل جنوب برزیل هستم که محیطی کاملا متفاوت نسبت به آمازون دارد. زمانی که مشغول تحصیل در دوره‌ی فوق‌لیسانس بودم، استاد راهنمایم به من گفت که روی جنگل‌های آمازون کار کنم و با اینکه تا آن زمان اصلاً به این جنگل نرفته بودم، دو ماه را صرف پژوهش در آن کردم و یک دل نه صد دل عاشق آن شدم. علاقه زیادی به آمازون دارم و بارها به آن سفر کرده و تجربه‌های زیادی به دست آورده‌ام و داستان‌های بی‌شماری از وقایع این جنگل می‌دانم.
دی الیویرا می‌گوید با وجودی که آتش‌سوزی‌های آمازون به‌شدت موردتوجه رسانه‌های دنیا قرار گرفته است، اما این آتش‌سوزی‌ها سالانه در مقیاس بزرگ‌تر یا کوچک‌تر اتفاق می‌افتند. او ادامه می‌دهد:
این آتش‌سوزی‌ها هر سال در فصل خشک رخ می‌دهند. ما مناطق کشاورزی را داریم، محدوده‌هایی که در گذشته جنگل‌زدایی شده‌اند، اما برای پاک‌سازی منطقه برای سال آینده یا بهترکردن وضعیت خاک برای سال بعد، مردم آن‌ها را به آتش می‌کشند. آن‌ها ادعا می‌کنند که هدف‌شان فقط سوزاندن زمین‌های کشاورزی بوده است؛ هرچند گاهی اوقات این آتش‌سوزی‌ها از کنترل خارج شده، به جنگل می‌رسد و باعث جنگل‌زدایی بیشتر می‌شود. بدترین آتش‌سوزی‌ها در سال‌های ۲۰۰۵، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۵ به‌دلیل خشکسالی شدید اتفاق افتاده است. همه‌چیز واقعا خشک بود و آتش‌سوزی از کنترل خارج شد. آتش‌سوزی‌های آمازون هیچ‌گاه در اثر واقعه‌ی طبیعی نبوده و همگی ناشی از فعالیت‌های انسان بوده‌اند.