استان یزد، زیارتگاه پیروان زرتشت

اکرم زمانی نوری جمعه، ۲۰ دی ۱۳۹۸ ساعت ۲۱:۰۰

آتشکده‌ها، زیارتگاه‌ها و روستاهای زرتشتیان استان یزد از اماکن مقدس پیروان این دین است که در سفر به این استان می‌توانید از آن‌ها دیدن کنید.

مقاله‌های مرتبط:

در سفر به استان یزد برای آشنا شدن با فرهنگ و آداب و رسوم پیروان دین زرتشت از مکان‌های متعلق به آن‌ها مثل آتشکده‌ها، زیارتگاه‌ها، محله‌های زرتشتی نشین دیدن کنید. همچنین پیشنهاد می‌دهیم دیدن از روستاهای زرتشتی‌ استان یزد را در برنامه سفر خود قرار دهید. با کجارو در این زرتشتی‌گردی در یزد همراه باشید.

جشن‌های زرتشتیان

زرتشتیان مراسم، آیین‌ها و جشن‌های مختلفی دارند. جشن های سده، گاهنبارها، آیین پنجه، از مراسم و آیین‌هایی است که پیروان دین زرتشت همه ساله در آتشکده‌ها و زیارتگاه‌های خود برگزار می‌کنند. در این جشن‌ها علاوه بر زرتشتیان ایران، هم‌کیشان آن‌ها از سایر کشورهای جهان از جمله هند نیز شرکت می‌کنند. در این مراسم با خوراکی‌هایی مثل نان روغنی، لُرک (مخلوطی از خرما، کشمش، گردو، بادام، سنجد و برگه‌ی انجیر و هلو) از زیارت‌کنندگان پذیرایی می‌شود.

زیارتگاه‌ها

در استان یزد زیارتگاه‌ها و اماکن مقدسی برای زرتشتیان وجود دارد که بر اساس روایات موجود شکل‌گیری این زیارتگاه‌ها به زمان حمله‌ی اعراب برمی‌گردد. یزدگرد سوم، آخرین پادشاه ساسانی بود که هنگام حمله‌ی اعراب به‌همراه خانواده‌ی خود به‌سمت شرق ایران فرار کرد. هر یک از اعضای خانواد یزدگرد از هم جدا می‌شوند و به سمتی می‌روند که بنا بر روایات، هر یک از زیارتگاه‌های منتسب به زرتشتیان استان یزد به نام یکی از فرزندان یزدگرد نام‌‌گذاری شده است. دختر و پسر بزرگ وی به نام‌های هرمزان و شهربانو اسیر اعراب می‌شوند. از دختران دیگر یزدگرد، مهربانو در عقدا فوت می‌شود و پارس بانو در کوهی غیب می‌شود که اکنون این مکان به نام وی به زیارتگاه تبدیل شده است. مکان‌های ناپدید شدن نیک بانو و کنیزش مروارید نیز به زیارتگاه چک چک و هریشت معروف شده است. مکانهای مخفی شدن نازبانو، کتایون، همسر یزدگرد و اردشیر پسرش به‌ترتیب به نارکی، ستی پیر و نارسون نام گرفتهاند.

ستی پیر یا قلعه اسدان

_{منبع عکس: berasad}

ستی پیر از قلعه‌های به یادگار مانده از دوره‌ی قاجار است که زیارتگاه پیروان زرتشتی به شمار می‌رود. در روز اُشتاد از ماه خورداد (۲۴ خردادماه)، زرتشتیان در این مکان جمع می‌شوند. گاهنبار خوانی نیز از مراسم‌هایی است که در اسدان برگزار می‌شود. این مکان از آثار ملی شهر یزد به شمار می‌رود.

آدرس

ستی پیر در مریم آباد شهر یزد، خیابان امام خمینی و در بلوار دهه‌ی فجر قرار دارد.

پیر نارسون، نارسونه

پیر نارسون که به نارسونه و نورسته نیز شهرت دارد، یکی دیگر از اماکن مقدس و مورد احترام زرتشتیان است که در روز سپندارمزد تا روز آذر از ماه تیر (دو تا شش تیرماه) در این مکان گرد هم می‌آیند. پیر نارسون در زمان مظفرالدین شاه قاجار ساخته شده است. این مکان در کنار حوضی بنا شده و شامل یک تالار و صفه بزرگ برای بازدیدکنندگان است.

آدرس

زیارتگاه پیرنارسون در اردکان، جاده قدیم یزد - مشهد قرار دارد و در یکی از دره‌های جنوب شرقی کوه‌های میان یزد و خرانق واقع است.

پیر نارکی

_{منبع عکس: isna}

برخی معتقدند زر بانو عروس پادشاه پارس با حمله‌ی مسلمانان به فارس به یزد می‌آید و در این کوه غیب می‌شود. بنابراین این مکان یکی از زیارتگاه‌های زرتشتیان در استان یزد است. روز مهر تا روز وَرَهرام از ماه امرداد (دوازده تا شانزده امِرداد) از زمان‌های جمع شدن زرنشتیان در این مکان است.

آدرس

برای دیدن پیر نارکی باید به کوهی به همین نام در شهر مهریز بروید.

پارس بانو، بونو پرس

از روز مهر تا روز ورهرام از ماه تیر، یعنی ۱۳ تا ۱۷ تیرماه، زرتشتیان در پارس بانو یا پیر بانو برای اجرای آیین خود جمع می‌شوند. قدمت این مکان بر اساس سنگ ورودی این بنا به دوران صفویه می‌رسد. مری بویس، استاد پژوهشگر در زمینه‎ی دین زرتشت، معتقد است پارس بانو و چند زیارتگاه دیگر از معابد آناهیتا به شمار می‌رود.

آدرس

در روستای زرجوع در دره‌ای به فاصله‌ی ۲۴ کیلومتری از جنوب شمس آباد در عقدا و بر دامن کوه‌های میل نیزار و لای چقک واقع شده است.

چک چک یا پیر سبز

چک چک یا چکچکو که زرتشتیان به آن پیر سبز نیز می‌گویند از نام‌های مختلف زیارتگاهی در شهر اردکان است که به‌دلیل صدای قطره‌های آبی که از صخره‌ای می‌چکد به این نام معروف شده است. روز اُشتاد تا روزاَنارام از ماه خورداد، (از ۲۴ خرداد) به‌مدت چهار روز پیروان این آیین در این مکان به عبادت و نیایش می‌پردازند و در مناسبت‌های جشن نوروز، تولد زرتشت و جشن مهرگان زرتشتیان در پیر سبز جمع می‌شوند. در این زیارتگاه مکان‌هایی به نام خیله برای اقامت و استراحت پیروان این دین در زمان‌ها اجرای مراسم وجود دارد. از دیگر دیدنی‌های این محل، آب‌انبارها و بناهای متعلق به دوران قاجار و عهد ناصری است.

آدرس

چک چک در ۷۲ کیلومتری یزد و در شهرستان اردکان نزدیک روستای شریف آباد واقع است. در دل کوه‌های بین اردکان و انجیره می‌توان این زیارتگاه را دید.

پیر هریشت

زیارتگاه پیر هریشت شامل یک اتاق و یک پستو است. در این مکان آتشی نگهداری می‌شود که همیشه روشن است. آیین نیایشگاه پیر هریشت روز امرداد تا روز خورداد از ماه فروردین، (هفت تا یازده فروردین‌ماه) برگزار می‌شود.

آدرس

هریشت در ۱۵ کیلومتری روستای شریف آباد اردکان قرار دارد و با شهر یزد ۸۰ تا ۹۰ کیلومتر فاصله دارد.

آتشکده بهرام یا وَرَهرام

ورهرام به‌معنای پیروزی است و نام یکی از خدایان پیروزی و یکی از آتشکده‌های دیدنی‌ شهر یزد است. این آتشکده‌ به بهرام نیز معروف است. در سال ۱۳۱۲ خورشیدی عده‌ای از زرتشتیان یزد و پارسیان هندوستان این مکان را در میان باغی مشجر بنا کردند. گفته می‌شود آتشی در این مکان نگهداری می‌شود که ۱۵۰۰ سال از فروزان بودن آن می‌گذرد. این آتش در داخل محفظه‌ای نگه داشته می‌شود تا بنا بر اعتقاد پیروان این دین، آلوده نشود و پیرامون آن اتاق‌هایی برای نیایش وجود دارد. این بنا به ثبت ملی رسیده است.

آدرس

برای بازدید از این مکان می‌توانید همه‌روزه غیر از روزهای تعطیل، از ساعت ۷:۳۰ تا ۲۱ به میدان مارکار، خیابان آیت‌ الله کاشانی مراجعه کنید.

برج خاموشان، دخمه زرتشتیان

_{عکاس:Diego Delso}

برج خاموشان دو دخمه‌ی قدیمی به نام‌های هانجکی هاتریا و دخمه‌ی جدید به نام گلستان دارد که از دوران قاجار به یادگار مانده است. این مکان که تا ۴۰ سال پیش استفاده می‌شد، گورستان زرتشتیان بود. برج خاموشان روی تپه‌ای به نسبت بلند در جنوب شهر یزد قرار دارد. در اطراف این برج خیله‌هایی برای اقامت زرتشتیان در گذشته دیده می‌شود.

آدرس

برای دیدن برج خاموشان به صفائیه‌ی یزد، انتهای خیابان تیمسار فلاحی، انتهای بلوار شهیدان اشرف مراجعه کنید.

روستاهای زرتشتیان

در سفرتان به استان یزد و در ادمه بازدید از آتشکده‌ها و زیارتگاه‌های زرتشتیان این استان می‌توانید سری هم به روستاهای زرتشتی‌ نشین این استان بزنید.

مزرعه کلانتر

_{عکاس:Erik Albers}

مزرعه کلانتر از روستاهای زرتشتی‌‌نشین میبد است. هر ساله زرتشتیان برای برگزاری آیین پنجه در آخر تیرماه به‌مدت پنج روز در زیارتگاه و آتشکده‌ی این روستا جمع می‌شوند. از دیدنی‌های دیگری که در این روستا می‌توانید ببینید آب‌انبارها، قلعه و آسیاب‌ها است.

اقامت

در این روستا اقامتگاه‌های بوم‌گردی وجود دارد که می‌توانید شبی به‌یادماندنی در آن‌ها سپری کنید.

آدرس

مزرعه در ۱۱ کیلومتری شهر میبد قرار دارد و با شهر یزد ۳۶ کیلومتر فاصله دارد.

چم

_{منبع عکس:Brnard Gagnon}

در روستای چم زرتشتیان در کنار مسلمانان زندگی می‌کنند. جشن سده از جشن‌هایی است که در ۱۰ بهمن‌ماه در این روستا برپا می‌شود. آتشکده‌ای متعلق به اوایل اسلام و درخت سرو سه هزار ساله که جزو میراث ملی و طبیعی کشور محسوب می‌شود، از دیدنی‌های این روستا است که در حیاط آتشکده چم قرار دارد.

اقامت

از اقامتگاه‌های نزدیک این روستا که می‌توانید شبی را در آن سپری کنید، اقامتگاه نارتی تی است.

آدرس

در پنج کیلومتری تفت در دهستان پیشکوه قرار دارد.

_{منبع گالری:Perri.G،Brnard Gagnon،Christiane}

مبارکه

_{منبع عکس:yazdnews}

مبارکه یکی از روستاهای دیدنی و متعلق به زرتشتیان در تفت است. مردمان این روستا به زبان فارسی دری نیز صحبت می‌کنند. از مراسم‌ها و آیین‌هایی که در مبارکه برگزار می‌شود جشن‌های گاهنبارها و سده را می‌توان نام برد. در مبارکه می‌توانید سروهایی با قدمت بیشتر از ۵۰۰ سال ببینید که زرتشتیان روستا به آن سرو دوتا می‌گویند. این سروهای دو قلو جزو میراث طبیعی هستند و در فهرست میراث طبیعی کشور به ثبت رسیده‌اند. آتشکده، دخمه و مدرسه از دیگر دیدنی‌های این روستا است.

اقامت

این روستا اقامتگاهی بوم‌گردی به نام ناردونه جهت اقامت مسافران دارد.

آدرس

روستای مبارکه در پیشکوه و پنج کیلومتری شهر تفت و ۱۲ کیلومتری یزد قرار دارد.

سایر اماکن

در استان یزد مکان‌های متعددی وجود دارد که متعلق به زرتشتیان است. محله‌های زرتشتی‌نشین در یزد مثل کسنویّه، خرمشاه، تل، موبدان، خلف خانعلی، اهرستان و مریم آباد، موزه مارکار یزد، دخمه‌ چم، شریف آباد اردکان، دخمه ترک آباد، روستای زرتشتی نشین زین آباد در تفت،گاهنبارخانه‌ها یا گنبارخانه‌ها از جمله این مکان‌ها هستند.

شرایط ورود به اماکن زرتشتیان

زرتشتیان برای وارد شدن به آتشکده‌ها و زیارتگاه‌های خود آداب مخصوص خود را نیز دارند و برای غیر زرتشتیان نیز صدق می‌کند. آن‌ها معتقدند فردی که وارد عبادتگاه‌شان می‌شود باید کاملا پاک باشد و بدون کفش و با سر پوشیده وارد شود.