طرز تهیه چای ماچا؛ یک لیوان چای سبز متفاوت

هوس یک نوشیدنی گوارا و مقوی به سرتان زده است؟ از چای‌های آماده و همیشگی خسته شده‌اید؟ دوست دارید برای یک مهمانی خاص، چای جدید درست کنید؟ نگران نباشید. به آشپزخانه بروید و مواد لازم برای تهیه یک چای مخصوص را فراهم کنید. لذت درست‌کردن یک چای متفاوت با دستان خودتان از آن دسته فعالیت‌هایی است که روز شما را پر از انرژی و تفریح خواهد کرد.

امروز قرار است با استفاده از پودر چای سبز ماچا، یکی از پرطرفدارترین چای‌های آسیایی را درست کنیم که نام آن چای ماچا است. نوشیدن این چای، برخلاف دیگر چای‌های معمول به‌معنای مصرف تمام برگ چای و در نتیجه استفاده از تمام مواد مغذی در چای است.

چای ماچا چیست؟

ماچا، یک نوع چای سبز با سبک برداشت، فرآوری و آماده‌سازی منحصر‌به‌فرد است که از صدها سال پیش در کشورهای آسیایی برای درمان برخی از بیماری‌ها و به‌عنوان یک نوشیدنی نیروبخش خورده می‌شود. درختچه‌های چای سبز ماچا در طول زمستان به خواب زمستانی می‌روند و با نگهداری مواد معدنی در خود و با رسیدن فصل بهار و بیدار شدن از خواب زمستانی، از طریق عمل فتوسنتز بهترین نوع چای با طعمی شیرین را به وجود می‌آورند. 

بوته گیاه ماچا (Camellia sinensis) از سه تا چهار هفته قبل از برداشت با سایبان‌های چوبی یا چهارچوب‌های آلومینیومی پوشانده می‌شود تا نور آفتاب به‌صورت مستقیم به آن نتابد و برگ‌های آن در سایه رشد کنند. پس از برداشت، برگ‌ها از ساقه‌های گیاه جدا می‌شود و سپس با فرآوری تبدیل به یک پودر نرم می‌شوند. ماچا برخلاف بیشتر چای‌ها، همیشه به‌صورت پودری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پودر چای ماچا معمولا با مایعات و غالبا با آب یا شیر مخلوط می‌شود. چای ماچا به‌خاطر نوع منحصربه‌فرد برداشت آن، دارای مقادیر بالای کافئین، کلروفیل و آمینواسید تیانین و همچنین برگ‌های سبز تیره است. 

چای ماچا یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌ها در چین و آسیا به شمار می‌آید. ماچا علاوه بر خواص چربی‌سوزی، با بو و رنگ فوق‌العاده خود شما را شگفت‌زده خواهد کرد. 

به‌صورت سنتی، دو نوع چای ماچا وجود دارد: نوع مرغوب نازک (Koicha) که به‌صورت روزمره استفاده می‌شود و نوع ضخیم (Usucha) با کیفیت پایین‌تر که قیمتی ارزان‌تر دارد و کاربرد مصرف آن، بیشتر برای شیرینی‌پزی، تولید ماکارونی و بستنی است.

نوشیدن یک لیوان چای ماچا در روز به‌طور متوسط بین چهار تا شش ساعت به بدن انرژی می‌دهد. چای سبز ماچا را می‌توان به‌صورت گرم و سرد سرو کرد و نکته جالب این است که در هر دو روش، تمام خواص این چای شگفت‌انگیز حفظ می‌شود.

خاستگاه چای ماچا

سنت آماده‌سازی و نوشیدن چای ماچا به دوران باستان و  سلسله تانگ در چین برمی‌گردد و گفته می‌شود که راهبه‌های بودایی چینی «ذن» (Zen)، اولین بار این چای را بین قرن هشتم تا دهم درست کرده‌اند. نوشیدن ماچا بخشی از مراسم مذهبی آن‌ها بود و به نظر می‌رسد که فردی به نام «ایساسی» (Eisai) از این مکتب، این چای را با ژاپنی‌ها به اشتراک گذاشت و از آن پس، این چای لذیذ و پر از خاصیت به بخش جدایی‌ناپذیری در فرهنگ ژاپن تبدیل شد. این چای کماکان به‌صورت پودری در ژاپن مصرف می‌شود.

چای ماچا در ژاپن با آسیاب‌های گرانیتی مخصوص یا هاون‌های چوبی دستی پودر می‌شود تا کلروفیل درون آن نسوزد. جالب است بدانید که بهترین چای در منطقه یوجی ژاپن پرورش داده می‌شود و کلمه ماچا در واقع منشا ژاپنی دارد و به‌معنای «چای پودری» یا «چای سابیده‌شده» است.

مواد لازم

برای ۱ نفر

• ۱ تا ۱٫۵ قاشق چای‌خوری یا ۱ گرم پودر ماچا 
• کمی آب سرد
• ۶۰ میلی‌گرم (یا یک لیوان) آب داغ

طرز تهیه

۱. پودر ماچا را داخل یک کاسه یا فنجان بریزید و کمی آب سرد به آن اضافه کنید و  با استفاده از یک چنگال یا همزن بامبو (bamboo whisk)، آن را به‌شکل M یا W هم بزنید تا زمانی که روی سطح فنجان، حباب‌های ریزی ظاهر شوند یا به اصطلاح چای ماچا کف کند.

۲. محلول به دست آمده را با آب داغ مخلوط کرده و نوش جان کنید. 

نکته مهم

• مهم‌ترین بخش درست کردن چای ماچا، مرحله ترکیب مواد با یکدیگر است. چای ماچا باید به‌صورت کامل با آب، شیر، شیر نارگیل یا هر نوشیدنی پایه دیگری ترکیب شود، در غیر این صورت ته‌نشین خواهد شد.
• پودر چای ماچا در برخی عطاری‌ها، فروشگاه‌های تخصصی فروش انواع چای و قهوه یا به‌صورت آنلاین به فروش می‌رسد.
• همزن بامبو را می‌توان از مغازه‌های مخصوص وسایل چای‌فروشی یا به‌صورت آنلاین تهیه کرد.
• اگر قصد دارید ماچا را با آب مخلوط کنید، حتما از آب ۸۰ درجه سانتی‌گراد و خنک‌تر استفاده کنید، زیرا در غیر این صورت چای ماچا تلخ خواهد شد. پس از جوشیدن آب، زیر کتری را خاموش و آن را به‌مدت دو دقیقه رها کنید تا آب به دمای مناسب برسد.
• شما می‌توانید مقدار پودر ماچا را طبق میل خود کم یا زیاد کنید. اگر می‌خواهید چای رقیق‌تری داشته باشید، پودر ماچا را به نصف قاشق چای‌خوری کاهش بدهید و آن را با ۹۰ تا ۱۲۰ میلی‌لیتر آب داغ ترکیب کنید. اگر هم دوست دارید چای شما غلیظ‌تر باشد، ۲ قاشق چای‌خوری پودر ماچا را با ۳۰ میلی‌لیتر آب ترکیب کنید.
• ماچا نیاز به دم‌کشیدن ندارد و تفاله‌ای از آن باقی نمی‌ماند. ماچای داغ را با قوری درست نمی‌کنند، زیرا ماچا در قوری ته‌نشین می‌شود و رنگ آن از سبز به زرد تغییر پیدا می‌کند.
• برای تهیه ماچای سرد، کافی است در مرحله دوم طرز تهیه از آب سرد استفاده کنید. یک قطعه یخ، عسل و وانیل به خوش‌طعم کردن چای ماچای سرد کمک می‌کنند.
• برای تهیه لاته ماچا به‌جای آب از شیر داغ استفاده کنید.

ویدیو

موارد استفاده از ماچا

• بستنی‌های خنک و متنوع تابستانی و اسموتی
• نوشیدنی‌های گرم زمستانی مانند چای ماچا و لاته ماچا
• انواع کیک، ترافل‌ها، بستنی و دسر و صبحانه‌های مقوی
• غذاهای دریایی و برنج
• ماسک‌های زیبایی

فواید استفاده از چای ماچا

• افزایش سوخت‌وساز بدن: ماچا سرشار از «کاتچین‌» (catechin) است. کاتچین، نوعی ترکیب گیاهی در چای است که به‌عنوان آنتی‌اکسیدان طبیعی عمل می‌کند. این آنتی‌اکسیدان منجر به افزایش سوخت‌و‌ساز بدن، سوزاندن چربی‌های اضافی و در نتیجه کاهش وزن می‌شود. 
• کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن: آنتی‌اکسیدان‌ها به تثبیت رادیکال‌های آزاد مضر کمک می‌کنند. این رادیکال‌ها ترکیباتی هستند که ممکن است به سلول‌ها آسیب بزنند و باعث بیماری مزمن شوند. بنابراین استفاده از چای ماچا، خطر ابتلا به چند بیماری مزمن را کاهش می‌دهد.
• محافظت از کبد: سم‌زدایی کبد، یکی از مهم‌ترین فواید استفاده از چای ماچا است.
• بهبود عملکرد مغز: برخی از ترکیبات موجود در ماچا به تقویت عملکرد مغز کمک می‌کنند. تمرکز، سرعت واکنش و حافظه از جمله عملکردهایی هستند که با نوشیدن چای ماچا بهبود پیدا می‌کنند. بنابراین نوشیدن این چای به افراد مسن توصیه می‌شود. 
• کاهش استرس و انرژی‌بخشی: ماچا حاوی ترکیبی بنام ال‌تی‌انین (L-theanine) است که تاثیر کافئین بر مغز را اصلاح می‌کند و هوشیاری را افزایش می‌دهد. ال‌تی‌انین، همچنین منجر به افزایش فعالیت موج آلفا در مغز می‌شود که به ایجاد آرامش و کاهش سطح استرس، کمک شایانی می‌کند.
• محافظت از قلب: چای سبز سطح کلسترول بد یا ال‌دی‌ال، سطح کلی کلسترول و همچنین تری‌گلیسیرید (triglycerides) را کاهش می‌دهد. بنابراین استفاده از چای ماچا، منجر به کاهش خطر ابتلا به بیماری قبلی و سکته قلبی می‌شود.
• دیگر فواید: از دیگر خواص چای ماچا می‌توان به ضد سرطان بودن، پایین نگه‌‌داشتن قند خون و آدرنالین، ضد التهاب و تقویت باکتری‌های نوع خوب در روده اشاره کرد.

مقدار مناسب چای ماچا برای استفاده در روز

میزان کافئین موجود در یک لیوان چای ماچا، نصف یک فنجان اسپرسو و حدود یک سوم یک فنجان قهوه است. حداکثر میزانی که یک انسان در روز می‌تواند کافئین مصرف کند، ۴۰۰ میلی‌گرم است. بهتر است بدانید که استفاده بیشتر از این مقدار برای بدن انسان مضر است و منجر به پرخاشگری و استرس می‌شود.

هر فنجان چای ماچا حدود ۳۵ تا ۷۰ میلی‌گرم کافئین دارد. بنابراین مصرف پنج لیوان چای ماچا در طول روز بلامانع است. توجه به این نکته ضروری است که بسته به شخص، این چای تا هشت ساعت انرژی لازم برای بدن را تامین می‌کند. بنابراین، نوشیدن دو تا سه فنجان چای ماچا توصیه می‌شود.

ماچا یا قهوه؟

میزان کافئین موجود در هر فنجان قهوه بین ۸۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم است و به‌صورت ناگهانی انرژی را افزایش می‌دهد، اما بین ۱ تا ۳ ساعت پس از مصرف قهوه، یک کاهش ناگهانی در انرژی افراد به وجود می‌آید و این مسئله به مرور زمان، باعث افزایش مصرف قهوه و اعتیاد به آن می‌شود.

میزان کافئین ماچا بسیار کمتر از قهوه است، اما این موضوع به‌معنای کم‌انرژی بودن این نوشیدنی نیست. در واقع، نحوه عملکرد کافئین در ماچا سینوسی نیست و در بازه زمانی چهار تا شش ساعت به افزایش انرژی، افزایش تمرکز و شادابی منجر می‌شود.

در ضمن باید بدانید که نوشیدن قهوه و افزایش ناگهانی کافئین در خون به استرس، تنش و در برخی افراد به دلشوره منجر می‌شود. اما کمتر بودن میزان کافئین در چای ماچا و ماندگاری طولانی‌تر آن پس از مصرف، این مشکلات را برای افراد ایجاد نمی‌کند. بنابراین استفاده از چای ماچا بیشتر از قهوه توصیه می‌شود.

اگر موفق به درست کردن نوشیدنی‌های ارائه‌شده در مجموعه نوشیدنی‌ها شدید، حتما از از نوشیدنی‌های خود عکس بگیرید و زیر همین پست یا با تگ‌کردن کجارو در اینستاگرام (mykojaro@)، تجربه و تصاویر خود را با ما به اشتراک بگذارید.