سس تند از ترکیب انواع فلفلهای تند تهیه میشود. این فلفلها مانند اکثر غذاهای گیاهی شامل موادی هستند که میتواند برای سلامتی مفید باشد. یک ترکیب شیمیایی فعال به نام کاپسایسین در فلفل وجود دارد که آن را تند میکند و برای سلامتی مفید است. تحقیقات نشان داده که کاپسایسین اثر آنتی اکسیدانی دارد، متابولیسم را افزایش میدهد و در پیشگیری از بیماریها موثر است.
برای همین برخلاف تصور عموم به جز حس کمی ناخوشایند در مزههای تند، تندی نه تنها ضرری برای سلامتی ندارد بلکه برای آن مفید است. استفاده از سس تند یکی از بهترین روشها برای کاهش وزن است. سس تند متابولیسم بدن را ساعتها پس از خوردن غذا افزایش میدهد که این امر میتواند وزن را کنترل کرده و از چاقی جلوگیری کند. فلفل از مقادیر بسیار زیاد ویتامین C تشکیل شده است. ویتامین C با متابولیسم سریع، بهبود بافتهای بدن، تکامل انتقال دهندههای عصبی، عملکرد ایمنی، بهبود زخمها و جذب آهن مرتبط است. ویتامین C یک آنتی اکسیدان است که رادیکالهای آزادی را که میتوانند وارد سلول شده و به آن آسیب برسانند، نابود میکند. این ویتامین برای سلامت پوست، دندان و استخوان مفید بوده و به پاکسازی پوست کمک میکند. برای همین خوردن سس تند میتوان تا حد زیادی ویتامین C بدن را تامین کند. سس تند منبعی برای تولید کلاژن که نوعی پروتئینی برای بهبود زخم و رشد مو است، به حساب میآید. همچنین سس تند فولات، منیزیم و پتاسیم هم دارد.
فلفلها و سسهای تند حاوی کارتنوئید (ویتامین A)، فلاونولها، آنتی اکسیدانها، ویتامینها و مواد معدنیاند که همگی برای سلامتی مفید هستند. از مزیتهایی خوردن مزهی تند میتوان به مواردی مثل ضد پیری، ضد التهاب و کاهش فشار خون اشاره کرد. همچنین فلفلهای تند خواص ضد درد دارند، برای همین در ترکیب پمادهای ضد درد از آنها استفاده میشود. سسهای تند زیادی در دنیا وجود دارند، اما برای پیدا کردن بهترین نوع آن باید سفر کرد.
بعضی از افراد در سفر خرید میکنند، برخی مدام عکس میگیرند. اما عدهای هم به چیزی اعتیاد دارند و در سفر فقط به دنبال خریدن آن هستند تا بهعنوان یادگاری سفر به خانه خود بیاورند. یکی از انواع این اعتیادها، اعتیاد به سس تند است. افرادی هستند که هیچ وقت بدون خرید یک سس تند از شهر یا کشوری که به آن سفر کردهاند، به خانه برنمیگردند. خیلیها دنبال جاهای دیدنی و توریستی نیستند، بلکه به دنبال دستور پخت یک غذای محلی خوشمزه یا یک سس عالی هستند. یکی از محبوبترین سسها در دنیا سس تند است. در بسیاری از کشورها که غذا نقش مهمی در فرهنگ آن دارد، با کمی گشتن در بازارهای محلی یا جایی که پر از اقلام آشپزی حرفهای باشد، میتوان یک دوجین از انواع سس تند را پیدا کرد و به خانه برد.
خیلیها در ابتدای کار طرفدار سس تند نیستند، ولی بعد از اولین تجربه چشیدن سسهای تند عادی مثل سس تاباسکو (Tabasco) که تقریبا در هر کشوری یافت میشود، به راحتی طرفدار این سسها میشوند. نوع پیشرفتهتری از عاشقان مزهی تند، فلفلهای تندی مثل هالوپیونو را درست مثل سیب زمینی در کنار غذای خود میخورند. البته در هر فرهنگ غذایی، دستور پختهای زیادی هم وجود دارد که مربوط به یک غذای تند میشود. در صورتی که کسی عاشق مزه تند باشد و به کشور یا شهر جدیدی سفر کند، حتما این غذاها را در منوی روزانه خود قرار خواهد داد. وقتی از کسی که علاقه زیادی به غذاهای تند دارد، دلیل این علاقهاش را بپرسید در بیشتر موارد به شما خواهد گفت که به دنبال یک حس غیرمنتظره هستند. حسی که خیلی زود میپرد، ولی در همان زمان کوتاه اثرگذاری خود یک مزهی قوی، فراموشنشدنی و اعتیادآور را در دهان آنها شکل میدهد؛ درست مثل حسی که قبل از آن وجود نداشته است. بسیاری از کسانی که به غذای تند علاقه دارند، یکی از مشتریها پرطرفدار سسهای تند هم هستند.
سسهایی قوی و در بیشتر موارد ساخته شده از فلفلهای مکزیکی. البته فقط سسهای تند محبوبیت ندارد و خیلیها عاشق این فلفلها هم هستند و آن را بهصورت خام میخورند، درست مثل یکی از تندترین فلفلهای جهان یعنی فلفل قرمز کبابی که در اصل متعلق به کشور مکزیک است. البته آسیا هم یکی از قارههای با سابقه در پرورش فلفل و سسهای تند است. بهطور مثال در توکیو سس تند «واسابی» (wasabi) شهرتی کمتر از سوشی ندارد. در مثالی دیگر زنان خانهدار هنگکنگی تکههای زنجبیل تند را در روغن سرخ میکنند و از عصاره آن یک سس تند خوشمزه به دست میآورند. در اروپا هم سس های تند محبوبی پیدا میشوند، مثلا در مادرید یا منطقه روستایی «مرکادو دسان میگل» نوعی فلفل شیرین به نام «دپاردون» وجود دارد که با دستورالعمل خاصی یکی از تندترین و البته گرانترین سسهای تند جهان را از آن تولید میکنند.
ولی چه چیزی یک سس تند عالی میسازد؟ اگر از کشاورزانی که فلفل میکارند سوال کنید، به شما خواهند گفت که فلفل خوب در جایی که تابستانهایی مرطوب و گرمسیری و خاک غنی دارد، به بهترین شکل ممکن بار میآید. البته طرفداران پروپا قرص سسهای تندی میدانند که سسهای منحصر به فرد و معروف جهان برای اینکه از بقیه رقبای خود جلوتر باشند باید هر ماه، از فلفلهای تازه در دستور تهیه خود استفاده کنند. برای تهیه یک سس تند واقعی، فلفل تند تازه باید اولین ماده سازنده آن باشد و تا ۸۰ درصد سس را شامل شود. در غیر این صورت، تنها یک سس ساده به دست میآید که فقط مزهای تند دارد. یک سس تند واقعی دارای طعمهای لایهای با تفاوتهای ریزی است که اغلب به خاطر فلفلهای مختلفی که با ترکیب شدهاند، به دست میآید. از محبوبترین فلفلهای دنیا برای تهیه سس تند میتوان به «هابانراها» و «ونت های اسکاتلندی» اشاره کرد. فلفلهایی که را به دلیل کیفیت مرکباتیشان بسیار محبوب هستند. همچنین فلفل «آجی دولس» که یک فلفل بومی آمریکای لاتین است، یکی از فلفلهای محبوب برای تولید سسهای تند به حساب میآید. جالب است بدانید که خود این فلفل اگر بهصورت خام خرده شود اصلا تند نیست، ولی با روش خاصی میتوان یکی از تندترین سسهای جهان را از آن تولید کرد.
در ادامه شما میتوانید با چندین مورد از بهترین و پرطرفدارترین سسهای تند جهان آشنا شوید. سسهایی که تقریبا در همه دنیا شناخته شدهاند، ولی برای تهیه بهترین و با کیفیتترین نوع آن باید به شهر یا کشور خاصی سفر کرد.
سس Three Mountains Original Yellow Hot Chili Sriracha
سطح تندی: در دو نوع متوسط و تند
بسیاری از افراد فکر میکنند نام «سیرارچا» فقط نام یک محصول از شرکت «هوی فونگ» با یک آرم خروس در جلویش است. اما در اصل سیرارچا سسی است که اصلیت نام خود را از اسم شهر «سی راچا» در تایلند، در ۱۳۵ کیلومتری جنوب شرقی بانکوک گرفته است. اگر شما سسهای هوی فونگ را دوست دارید، حتما این سس زرد بسیار محبوب که از فلفلهای «بوراپا» درست میشود را به خوبی میشناسید. سسی که که دارای تندی زیاد و خاصی است و در آن تکههایی از فلفل هم وجود دارد. در طب باستانی تایلند این فلفل بهعنوان دارویی آرامشبخش شناخته میشود. این سس سه درجه مختلف دارند که یکی از دیگر تندتر است. این سه درجه با اسمهای شکری، نمکی و سرکهای شناخته میشوند. در کشور تایلند این سس بیشتر با نوع خاصی از املت یا غذایی تایلندی به نام «مایو» به همراه کمی خامهی ترش آسیایی سرو میشود.
سس Hank Sauce Cilanktro
سطح تندی: ملایم
اگر از طرفداران سسهای «هانک» سوال کنید چه زمانی با این سس آشنا شدهاند؟ در پاسخ به شما خواهند گفت که اولین باری این سس را با تاکوهای مکزیکی امتحان کردهاند؛ هر چند این سس اصالتی آمریکایی دارد. شرکت تولیدکننده این سسها توسط سه دوست در کارگاهی کوچک در فلوریدا ساخته شده بود، ولی الان یکی از بزرگترین خط تولید سسهای تند در جهان را به خود اختصاص داده است. محبوبترین سس در بین سسهای این کارخانه، «کیلانکترو» نام دارد که از فلفلهای تازهای با همین اسم ولی با یک دستورالعمل مخفی به همراه کمی کره و شیر درست میشود. البته مزه این سس برای عاشقان مزه تند خیلی نرم است و زیاد سنگین نیست. بهترین طریقه مصرف آن، خوردن با تاکوهای مکزیکی مخصوصا تاکوهای ماهی است.
سس Chruk Cambodian-American Hot Sauce
سطح تندی: تند
به گفتهی آلن پرام، سرآشپز ارشد در رستوران ییک و البته رئیس کارخانه تولیدکننده سس کامبوجی-آمریکایی چراک:
این سس بر پایهی دستورالعمل تهیه یک سس تند است که مادرم آن را به من یاد داده است
تقریبا در هر فروشگاهی به ویژه فروشگاههای آسیایی و کامبوجی در منطقه هیتونیست بروکلین در شهر لسآنجلس و دنور میتوان این سس را پیدا کرد. این سس ترکیبی از فلفلهای سبز و قرمز با سیر سرخشده با آتش است. شکر خرما به آن یک شیرینی متمایزکننده میدهد. بهترین طریقه مصرف آن با اردک یا مرغ بریان شده است. مطمئن باشید ترکیب این سس با این غذاها، جز مزهای خواهد بود که هرگز فراموش نخواهید کرد.
سس Lizano Tabasco
سطح تندی: خیلی تند
این بطریهای سس دلانگیز و وصفناپذیر در تمامی مغازههای کاستاریکا وجود دارند. ولی محبوبیت این چاشنیهای آتشین به قدری زیاد است که تقریبا در همه جای دنیا میتوان آن را پیدا کرد. سسهایی با تندی بسیار زیاد که تقریبا با هر غذایی خورده میشوند و مزهای به جز تندی را به یادها نمیگذارند. شیشهی این سسها با شکل زمخت و چسبناکش برای بسیاری آشنا است. مزه آن دارای سوزش طولانی ولی قدرتمند با طعم گوجه و لیموترش در پایان چشیدن، است. این سس را تقریبا با هر غذایی میتوان خورد، ولی خوردن آن با انواع غذاهای کباب (گریل) شده به شدت توصیه میشود.
سس Benny T’s Vesta Dry Hot Sauce
سطح تندی: خیلی تند
این سس در توسط شرکت رالیج در شمال کالیفرنیا تولید میشود. این شرکت مدعی است که «اولین سس تند خشک» در جهان را ساخته است. هر چند شاید نتوان به معنی واقعی این شعار پی برد، ولی در هر صورت این شرکت یکی از بهترین سسهای تند جهان را تولید میکند. سسهای این شرکت با استفاده از فلفلهای «هابانرو»، «ونت اسکاتلندی»، «بوت جولوکیا»، «دروگر کارولینا» و فلفلهای «عقربی مورگا ترینیداد» تولید شدهاند. اگر برای بار اول این سس را امتحان میکنید، باید حواستان باشد که بسیار تند است. به محض چشیدن این سس در دهانتان یک انفجار را احساس خواهید کرد، پس حواستان باشد.
سس Bushwick Kitchen Weak Knees Gochujang Sriracha
سطح تندی: متوسط
«گوچوجانگ» یک سس کرهای است. این سس از ترکیب برنج گلوتینی (که آن هم فقط برای تهیه شیرینی خاصی تولید میشود) و سویاهای مخمر شده به دست میآید. این سس ترکیبی به نسبت ترش و مثل سس ماهی دارد. هر چند در تولید صنعتی این سس از ترکیب فلفل «بوشویک بروکلین سیرارکا» و «گوچوجانگ» هم استفاده میشود که نام این سس از همین فلفلها گرفته شده است. این سس دارای تهمزهای سبک و ترش است. از بهترین غذاها برای ترکیب با این سس میتوان به بیکن، تخم مرغ و انواع پنیر اشاره کرد.
سس BLiS Blast Hot Pepper Sauce
سطح تندی: عادی
این سس توسط کارخانهی «گراند رپیدز» در ایالت میشیگان و از ترکیب فلفلهای «چیپوتل»، «آربول» و فلفل قرمز مکزیکی تولید میشود. روند تولید این سس طولانی است و باید در بشکههای مخصوصی به مدت یک سال مانده باشند. در مراحل تهیه این سس به آن کمی شربت افرا میزنند تا مزه و ماندگاری بهتری داشته باشد. تعجبی ندارد که به خاطر استفاده از شربت افرا و البته مدت زمان طولانی تولید، این سس یکی از گرانترین سسهای تند در دنیا باشد.
سس Adoboloco Pineapple Habanero
سطح تندی: ملایم
این سس دستور تهیه جالبی دارد و با «آناناسهای هاوایی» رسیده درست میشود. البته این آناناسها باید تنها یک روز قبل از تهیه سس، چیده شده باشد. شرکت تولید کننده این سس تازه کار است و در ۲۰۱۱ توسط خانواده مایوی در هاوایی تاسیس شده است. ولی در همین مدت کوتاه توانسته به یکی از محبوبترین سسهای تند دنیا تبدیل شود و امروزه این شرکت دارای چندین مزرعه تولید آناناس و رستوران محلی است. از این سس بیشتر برای خوردن انواع پیتزا، سالاد کلم یا ساندویچهای گوشتی استفاده میشود.
سس NW Elixirs No. 5 Hott Jolokia
سطح تندی: در حد بسیار زیادی تند
فلفل «بوت جولوکیا» فقط در شمال غربی هند رشد میکند. نام مستعار این فلفل، فلفل روح و بدون شک جز تندترین گونههای فلفل در جهان است. برای همین آشپز این سسها باید مهارت زیادی داشته باشد تا این فلفلهای وحشتناک را به یک سس با قابلیت خوردن تبدیل کند. تنها کارخانهای که به شکل صنعتی این کار را انجام میدهد، «اِن.دبلیو الریکس» است. علاوه بر طعم خود سس، فرایند تولید آن هم جالب است. در تهیه این سس حتما باید از بشکههایی استفاده کرد که قبلا در آنها نیشکر نگهداری میشده است. با استفاده از این تکنیک تا حدی طعم شیرین و البته دودی به سس داده میشود تا از میزان آتشین بودن مزه اصلی فلفل روح کم شود. مهارت اصلی مدت زمان نگه داشتن سسها در این بشکهها است تا در نهایت سس تولید شده خیلی شیرین یا خیلی تند نباشد.