دیدنی های ماهیدشت

با جاهای دیدنی ماهیدشت آشنا شوید

ماهیدشت از توابع شهرستان کرمانشاه در استان کرمانشاه است. نام این منطقه به گویش کردی «مایشت یا مایدشت» و متشکل از دو واژه «ماین» (در کردی به‌معنای مادیان) و «دشت» است. این نام از آنجا بر می‌آید که منطقه ماهیدشت به‌دلیل آب و هوا و مراتع خوب، از روزگار دور خاستگاه اسب اصیل کردی بوده است و اهالی آن همچنان به پرورش اسب اشتغال دارند.

بنا بر مستندات موجود، در زمان اشکانیان ماهیدشت تحت عنوان «نیستاه» شناخته می‌شد و جنگاوران سپاه اشکانی، اسب‌های تیزپای خود را در این محل پرورش می‌دادند. در دوره صفویه نام «ماهیدشت» بر این منطقه نشست و کاروانسرای شاه عباسی در آن بنا شد؛ بنایی که امروزه از جاذبه‌های تاریخی ماهیدشت به حساب می‌آید. سراب کاشنبه، رودخانه مرگ و پل تاریخی مرگ از دیگر جاهای دیدنی ماهیدشت است که در ادامه با آن‌ها بیشتر آشنا خواهید شد.

روستای دوچقا درویش

_{جشنواره بازی‌های بومی محلی؛ منبع عکس: خبرگزاری تسنیم؛ نام عکاس: فرزاد منتی}

روستای دوچقا درویش از جمله روستاهای بکر و زیبای بخش ماهیدشت به شمار می‌رود که در فاصله ۱۰ کیلومتری ماهیدشت به‌سمت کوزران قرار دارد. فعالیت مردم این روستا بر کشاورزی و دامداری استوار است و محصولاتی چون گندم، جو، نخود، چغندر قند، ذرت و گوجه فرنگی در آن کشت می‌شود. علاوه بر پرورش گاو و گوسفند، پرورش اسب از دیگر فعالیت‌های مهم اهالی دوچقا درویش به حساب می‌آید.

عمده شهرت دوچقا درویش به واسطه مردمانی است که هیچ‌گونه مواد مخدر و دخانیاتی مصرف نمی‌کنند؛ ازاین‌رو، نام روستای دوچقا درویش به‌عنوان روستای پاک یا روستای بدون دخانیات بر سر زبان‌ها افتاده است. فضایی در روستا وجود دارد که بچه‌های روستا در آن جمع می‌شوند و به‌عنوان پارک بازی از آن استفاده می‌کنند. بازی‌های محلی چون «توپ چوب» همچنان در روستای دوچقا درویش رواج دارد و اوقات فراغت جوانان و نوجوانان روستا را به خود اختصاص می‌دهد.

توصیه می‌شود که در سفر به این روستا نان محلی «گرده» را امتحان کنید و از طعم آن لذت ببرید. این نان خوشمزه توسط زنان روستا و معمولا برای مراسم خاص پخته می‌شود.

روستای کاشنبه دودانگی

_{سراب کاشنبه؛ منبع عکس: wikiloc؛ نام عکاس: نادر منتظریانی}

در سمت غربی بخش ماهیدشت و دوراهی کوزران-چهارزبر، روستایی دیدنی وجود دارد که به «کاشنبه دودانگی» مشهور است. پیش‌تر این روستا تحت عنوان «گاومیش» شناخته می‌شد؛ زمانی که در زمین‌های حاصل‌خیز منطقه، پرورش گاومیش رواج داشت.

دامداری، کشاورزی و باغداری، عمده فعالیت مردم روستا را شامل می‌‌شود. باغ‌های انگور، زردآلو، شلیل، گردو، گل محمدی و مزارع کشاورزی فراوان با محصولاتی چون گندم، جو و عدس، علاوه بر رفع نیاز اهالی، صورت زیبایی نیز به روستای کاشنبه دودانگی بخشیده است. روغن محلی، انواع محصولات لبنی، ترخینه و نان ساجی محصولات تولیدی این روستا و قالی‌بافی و کلاه بافی صنایع دستی آن را تشکیل می‌دهد.

سراب کاشنبه از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری روستای کاشنبه دودانگی به شمار می‌رود که از قدیمی‌ترین سراب‌های منطقه است. این سراب در واقع، چشمه‌ای دائمی محسوب می‌شود که از ارتفاعات غربی دشت ماهیدشت سرچشمه می‌گیرد.

منطقه‌ای که سراب در آن قرار دارد به غیر از زمستان، در دیگر فصول سال همواره سرسبز و تماشایی است و محل مناسبی برای کمپ یا پیک‌نیک محسوب می‌شود. با این حال، برخی از گردشگران بر این عقیده‌اند که در سال‌های اخیر از عمق آب سراب کاسته شده است و متاسفانه زیبایی و پاکی روزگار گذشته را نمی‌توان در آن یافت.

روستای چقاگینو

_{منبع عکس: خبرگزاری مهر؛ نام عکاس: ناشناس}

روستای «چقاگینو» در در دهستان ماهیدشت و در مسیر جاده ماهیدشت به اسلام آباد غرب واقع شده است. این روستا در سال ۱۳۹۴ خورشیدی به‌عنوان روستای نمونه کشور به‌لحاظ پروژه‌های عمرانی و مشارکت عمومی انتخاب شد؛ این امر، به مشارکت گسترده اهالی و نقش مهم و موثر آن‌ها در ساماندهی روستا بر می‌گردد.

راه‌اندازی پروژه‌های آبیاری قطره‌ای به جهت ایجاد و حفظ كمربند سبز دور روستا، کاشت درخت در محوطه روستا، جمع‌آوری زباله‌های خانگی تفکیک شده، درآمدزایی از طریق جمع‌آوری فضولات حیوانی در منطقه‌ای دور از روستا و تبدیل آن به کود ارگانیگ، ایجاد و راه‌اندازی كتابخانه در روستا، تشكیل اتاق فكر در روستا با حضور جوانان تحصیل‌کرده و متخصصان بومی، ایجاد آشپزخانه به‌منظور جایگزینی تنقلات ناسالم با غذای خانگی برای كودكان و نوجوانان محصل، تاسیس خانه بهداشت، مجتمع ورزشی، سوله و انبار گندم، مرغداری صنعتی و مراکزی از این دست، از جمله فعالیت‌های قابل‌توجه مردم روستای چقاگینو به شمار می‌رود.

پرورش اسب اصیل کرد که ماهیدشت خاستگاه آن محسوب می‌شود نیز در دوره کنونی به همت اهالی روستای چقاگینو احیا شد و امروزه در اغلب مناطق این ناحیه انجام می‌گیرد.

روستای کلیایی

 _{منبع عکس: wikiloc؛ نام عکاس: نادر منتظریانی}

کلیایی روستایی دیدنی از توابع ماهیدشت است که کمتر از دو کیلومتر با آن فاصله دارد. گندم، جو، ذرت و چغندر عمده محصولات روستای کلیایی را تشکیل می‌دهد و چون دیگر مناطق بخش ماهیدشت، پرورش اسب اصیل کردی در این روستا نیز انجام می‌شود.

در باب وجه تسمیه کلیایی داستان تاریخی جالبی نقل می‌کنند که به جنگ جهانی اول برمی‌گردد و فارغ از صحت و سقم آن بر سر زبان‌ها افتاده است. بر اساس روایت‌های موجود، در آن زمان روس‌ها به کرمانشاه حمله کرده بودند و شخصی به نام «علی‌اکبرخان سنجابی» ملقب به «سردار مقتدر» مقابل آن‌ها ایستاد و پس از شکست، فرزندش به اسارت روس‌ها درآمد.

از سوی دیگر، «امان‌الله‌خان فرهنگ کلیایی» نیز پس از به توپ بسته شدن قلعه‌اش در منطقه سنقر کلیایی به ماهیدشت گریخته بود؛ اما پس از اینکه از گروگان‌ گیری روس‌ها مطلع شد، به کمک علی‌اکبرخان شتافت. وی شبی با حدود ۲۰۰ سوار به لشکر روس حمله کرد و دختر علی‌اکبرخان را نجات داد. علی‌اکبرخان نیز به پاس جوانمردی او و سپاهش، به عده‌ای از کلیایی‌ها زمین اهدا کرد و پس از مستقر شدن اهالی ایل کلیایی، روستای مذکور به نام کلیایی مشهور شد.

کاروانسرای شاه عباسی ماهیدشت

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ نام عکاس: ناشناس}

کاروانسرای شاه عباسی ماهیدشت که به رباط ماهیدشت نیز شهرت دارد، یکی از سه کارونسرای شاه عباسی باقی‌مانده در استان کرمانشاه به حساب می‌آید. قدمت این کاروانسرا به عهد صفوی برمی‌گردد و احتمالا در زمان شاه عباس دوم احداث شده است. گفته می‌شود که رباط ماهیدشت در سال ۱۲۷۵ هجری قمری (۱۲۳۷ خورشیدی) و زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار به فرمان صدراعظم وی «میرزا آقاخان نوری» مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.

کاروانسرا با مساحت ۴,۵۰۰ متر مربع و به‌شکل چهار ایوانی ساخته شده و حیاط مرکزی آن مربع است. در اطراف حیاط، اتاق‌های متعددی به چشم می‌خورد و اصطبل نیز پشت این اتاق‌ها قرار دارد. ورودی کاروانسرا در میان ضلع جنوبی بنا واقع شده و ۱۰ طا‌ق‌نما طرفین آن را مزین کرده است. این بخش شامل سردر، هشتی، غرفه‌ها و حجره‌ها می‌شود و بلندترین بخش ساختمان به نظر می‌رسد.

مصالح اصلی ساخت کاروانسرای شاه عباسی، آجر و سنگ است؛ اما بنا بر نظر کارشناسان، معماران برای ساخت پی، از سنگ‌های حجاری شده عصر ساسانیان استفاده کرده‌اند که احتمالا از بناهای تاریخی اطراف رباط آورده بودند.

کاروانسرای ماهیدشت در طول سال‌های گذشته فرازونشیب بسیاری را پشت سر گذاشت. این بنا سال‌ها به حال خود رها شده بود تا اینکه در سال ۱۳۹۳ خورشیدی، کانون جهانگردی و اتومبیل‌رانی کشور بانی احیای آن شد.

بنا بر تصمیمات و برنامه‌ریزی‌های انجام گرفته، کاروانسرای ماهیدشت قرار بود به بزرگ‌ترین مجتمع گردشگری و پذیرایی غرب کشور تبدیل شود. از این جهت، این بنای تاریخی پس از احیا با عنوان «مجموعه اقامتی پذیرایی شاه عباسی ماهیدشت» فعالیت‌ خود را آغاز کرد؛ اما به‌دلیل مشکلات گوناگون و در پی همه‌گیری کرونا، با وجود استقبال خوب گردشگران، تعطیل شد. گفته می‌شود که کاروانسرای ماهیدشت متاسفانه این روزها در وضعیت خوبی به سر نمی‌برد و به لانه کبوترها تبدیل شده است.

رودخانه مرگ

_{منبع عکس: photo.nagsh؛ نام عکاس: ناشناس}

رودخانه مِرگ (به کردی: مرگ Mirig یا مری Miri) یکی از رودخانه‌های زیبای استان کرمانشاه است که ۶۰ کیلومتر طول دارد. این رودخانه دائمی از سراب سر فیروز آباد کرمانشاه در جنوب غربی ماهیدشت سرچشمه می‌گیرد و بعد از عبور از ماهیدشت و آب‌گیری از سراب کاشنبه به دشت‌های کوزران وارد می‌شود. در نهایت، رودخانه مرگ پس از اتصال به رودخانه زردآب، در شمال شرقی روستای میر عزیزی و در جایی به نام کوه ویس به رودخانه قره سو می‌ریزد.

رودخانه مرگ زمانی از رودخانه‌های چهار فصل ایران بود؛ اما پس از کاهش سطح بارندگی، تنها در اواخر پاییز، فصل زمستان و اوایل بهار آب دارد؛ با این حال، این رودخانه همچنان به حیات زندگی‌بخش ادامه‌ می‌دهد و در مسیر پرپیچ‌وخم خود،‌ مناظر زیبا و چشم‌نوازی را به وجود آورده است. در ابتدای سال ۱۴۰۱ خورشیدی، برخی از مسئولان مدعی شدند که رودخانه مرگ بعد از حدود ۱۰ سال خشکسالی، لای‌روبی و احیا شده است و امید می‌رود که مشکل کم‌آبی آن حل شده باشد. 

پل تاریخی ماهیدشت (پل مرگ)

_{منبع عکس: kermanshah gasht؛ نام عکاس: ناشناس}

در راه کرمانشاه به اسلام‌آباد و روی رودخانه دائمی مرگ، پلی با قدمت ۵۰۰ سال به چشم می‌خورد. هرچند کتیبه‌ای در ارتباط با سال ساخت این پل تا به امروز کشف نشده است، پل مرگ فاصله کوتاهی تا کاروانسرای شاه عباسی دارد و از این جهت، احتمال می‌دهند، در ارتباط با کاروانسرا و هم‌ زمان با آن ساخته شده باشد.

پل تاریخی ماهیدشت حدود ۵۰ متر طول، دو پایه سنگی و سه دهانه دارد که دهانه میانی، دهانه اصلی پل به حساب می‌آید. این پل در گذشته محل تردد کاروان‌هایی بود که در کاروانسرای شاه‌عباسی ماهیدشت تردد داشتند؛ اما امروزه به محلی برای تردد اهالی شهر ماهیدشت تبدیل شده است. پل تاریخی ماهیدشت در تیرماه سال ۱۳۴۸ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

_{نویسنده: فاطمه حکمت شعار}