یائودونگ، خانه‌ هایی کنده شده در زمین

چهار هزار سال است که مردمان شمال چین در منطقه لوئس پلاتئو در خانه‌های کنده شده در زمین که در زبان محلی با نام یائودونگ می‌شناسند، زندگی کرده‌اند. خانه‌های کنده شده همگی در یک نوع نیستند، برخی از آن‌ها به‌صورت افقی در دل تپه‌ها کنده شده‌اند و برخی دیگر برای درست کردن حیاط، محوطه عمیق را گودبرداری کرده و اتاقک‌هایی به‌صورت افقی در دیواره این محوطه کنده و داخل تپه رفته‌اند. خانه‌هایی که به‌شکل دوم توصیف شدند، کمتر در جهان دیده شده‌اند. نزدیک‌ترین آن‌ها به چین، خانه‌های گود، شهر ماتماتا در تونس است.

لوئس پلاتئو در حاشیه دره رود وی (Wei) و منطقه مابین دو استان شاآنشی و شانشی قرار دارد. این ناحیه یکی از مهم‌ترین مکان‌های تاریخی چین است که در بعضی از کتب چینی از این مکان به‌عنوان اولین گهواره تمدن چینی یاد شده است. خاک این منطقه با وجود سختی و سفت بودن به‌راحتی توسط وسایل کنده می‌شود. همچنین به‌علت قرارگیری در حاشیه رودخانه، این خاک به‌شدت بارور و مفید برای کشت و کار است. این ویژگی‌ها باعث شده است که مردم ساکن در این منطقه بتوانند زمین را به اشکال گوناگون حفر کنند و درون آن‌ها ساکن شوند. بر اساس تحقیقات زمین‌شناسی، علت به وجود آمدن این خاک‌ها، انباشت رسوبات در طی سالیان طولانی و وزش بادهای شدید طوفانی است.

اولین یائودونگ در طول سلسله حکومت شیا در چین حدود چهار هزار سال قبل به وجود آمد. خانه‌ها در زمان حکومت سلسله هان در ۲۰۶ سال قبل میلاد تا ۲۲۰ سال بعد میلاد، از محبوبیت و اعتبار بیشتری برای زندگی برخوردار شدند. در سال‌های ۱۳۶۸ میلادی تا ۱۶۴۴ میلادی، هم‌زمان با سلسله حکومتی مینگ و سال‌های ۱۶۴۴ تا ۱۹۱۲ در زمان حکومت چینگ، استفاده از خانه‌های حفاری شده به اوج خودش رسیده بود. امروزه در چین، حدود چهل میلیون نفر در خانه‌های غاری زندگی می‌کنند.

بیشتر نوع یائودونگ موجود در این منطقه، به‌صورت حفاری افقی در دامنه و شیب زمین‌ها هستند. تجمع این نوع از یائودونگ در دامنه لوئس پلاتئو بیشتر از سایر نقاط آن است. در قسمتی از زمین که هیچ شیبی وجود ندارد و امکان حفاری افقی در زمین وجود ندارد، حفاری‌ها به‌صورت عمودی انجام می‌شدند. محوطه‌هایی مربعی شکل که در اثر گودبرداری بعدا تبدیل به حیاط‌خلوت خانه‌ها می‌شود، با حفاری عمقی ایجاد می‌شوند. پس از احداث حیاط، نوبت به ساختن اتاق‌ها و دهلیزها می‌رسد. برای ادامه روند ساخت، همانند یائودونگ های موجود در دامنه‌ها حفاری صورت می‌گیرد.

اغلب ورودی یائودونگ‌ها، توسط درهای چوبی یا پرده‌های پوشالی گرفته می‌شود تا اهل خانه از شر باد در امان باشند. همچنین در بعضی از یائودونگ‌ها، اتاق‌های تودرتویی هم ساخته می‌شوند. مستحکم‌ترین یائودونگ، آن‌هایی هستند که در دل کوه‌ها کنده می‌شوند و با استفاده از سنگ، مهارهایی از داخل برایشان تعبیه می‌شود. ورودی اغلب این خانه‌ها در کنار یا بالای هم دیگر قرار گرفته است؛ به‌منظور تشکیل یک پیکر واحد در دل کوه، این خانه‌ها به‌وسیله راه‌روهایی با هم مرتبط هستند. اغلب یک خانواده یا قبیله در این نوع از یائودونگ‌ها زندگی می‌کنند.

خانه‌های کنده‌کاری شده در زمین و کوه، محیط راحتی برای زندگی دارند، معمولا در تابستان خنک و در زمستان گرم می‌شوند. اغلب این خانه‌ها با گسترش امکانات تا کوه‌پایه‌های این مناطق دارای امکانات برق و آب لوله‌کشی هستند. بعضی از این خانه‌ها قیمت‌هایی به‌اندازه یک خانه نوساز در خود شهرهای چین دارند.