روزشمار: ۱۸ خرداد؛ درگذشت ابو علی سینا، امیر پزشکان

محبوبه پوریوسفی سه شنبه، ۱۸ خرداد ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۰۰

روزشمار: ۱۸ خرداد؛ درگذشت ابو علی سینا، امیر پزشکان

ابوعلی سینا شاعر ایرانی و از مشهورترین و تاثیرگذارترین فیلسوفان و دانشمندان ایران‌زمین است که در ۱۷ خرداد سال ۴۲۸ قمری دار فانی را وداع گفت.

«ابوعلی حسین بن عبدالله‌بن حسن‌بن علی‌بن سینا»، ملقب به شَرفُ المُلک و معروف به شیخ‌الرئیس که در غرب به او اَوی سِنا نیز گفته می‌شود، از بزرگ‏ترين اطبای نامی و اعاظم فلاسفه و حكمای اسلامی اوايل قرن پنجم هجری است که به‌ویژه به‌دلیل آثارش در زمینه‌ی فلسفه‌ی ارسطویی و پزشکی اهمیت دارد. وی نویسنده کتاب شفا یک دانشنامه علمی و فلسفی جامع است و «القانون فی‌الطب» یکی از معروف‌ترین آثار تاریخ پزشکی است.

ابن سینا در سوم صفر سال ۳۷۰ قمری در بلخ به دنيا آمد. زبان مادری‌اش فارسی بود. پدرش که از صاحب‌منصبان در حکومت سامانی بود وی را به مدرسه بخارا فرستاد تا در آنجا به‌خوبی تحصیل کند. پدر و برادر ابن سینا مجذوب تبلیغات اسماعیلیه شده بودند، اما ابن سینا از آن دو تبعیت نکرد. قبل از ده سالگي قرآن را حفظ كرد و در اندک زمانی، ادبيات، علوم ديني، حساب، هندسه، منطق، جبر، هيئت و علوم عقلی و نقلی را فرا گرفت. وی حافظه و هوشی خارق‌العاده داشت به‌طوری که در ۱۴ سالگی از معلمان خود پیشی گرفت.

مهارت فوق‌العاده‌ی ابن سينا در طب و معالجات شگفت‏‌آوری كه از او ذكر شده، بسيار تعجب‌آور است. ابن سينا، علی‌رغم زندگانی ناآرام و پرحادثه‏‌ی خود، انديشمند و نويسنده‌‏ای پركار بوده است. آنچه از نوشته‌‏های او بر جا مانده است، نماينده‏‌ی ذهنی فعال و پوياست كه گويى در هر شرايطی، حتی در سخت‏‌ترين آن‌ها، از فعاليت و خلاقيت باز نمی‌‏ايستاده است.

او علم منطق را از استادش «ابوعبدالله ناتلی» آموخت. او کسی را نداشت که از وی علوم طبیعی یا داروسازی را فرا بگیرد و پزشکان مشهور از دستورالعمل‌های او تبعیت می‌کردند. البته وی در فراگیری علم ماوراءالطبیعه ارسطو دچار مشکل شد که تنها به کمک اغراض مابعدالطبیعه فارابی توانست آن را بفهمد. او امیر خراسان را از یک بیماری سخت نجات داد. امیر خراسان درازای این کار اجازه داد که ابن سینا از کتابخانه باشکوه مخصوص شاهزادگان سامانی استفاده کند. در سن ۱۸ سالگی، ابن سینا بر بسیاری از علومی که بعدها شناخته شدند، تسلط یافت. پیشرفت‌های بعدی وی، مرهون استدلال‌های شخصی وی بود.

وی ۴۵۰ کتاب در زمینه‌های گوناگون نوشته است که شمار زیادی از آن‌ها در مورد پزشکی و فلسفه است. «جرج سارتن» در کتاب تاریخ علم وی را یکی از بزرگ‌ترین اندیشمندان و دانشمندان پزشکی می‌داند. همچنین وی او را مشهورترین دانشمند دیار ایران می‌داند که یکی از معروف‌ترین‌ها در همه‌ی زمان‌ها و مکان‌ها و نژادها است. کتاب قانون ابن سینا در پزشکی به سال ۱۹۷۳ در شهر نیویورک ایالات‌متحده آمریکا تجدید چاپ گردیده است.

در اکثر نظرسنجی‌های برجسته‌ترین فیلسوفان تمام تاریخ، ابن سینا در جمع ده فیلسوف بزرگ همه‌ی ادوار جهان قرار دارد.

از ابن‏ سينا بيش از یک‌صد و سی اثر علمی در موضوعات مختلف از قبيل فلسفه، عرفان، الهيات، منطق، طب، ادبيات و... بر جا مانده است كه اشارات، قانون، الحاصِلُ و المَحصول، شِفا، عُيونُ الحِكمه، و ده‏‌ها كتاب ديگر از آن جمله است. به‌دلیل آنکه در آن عصر، عربی زبان رایج آثار علمی بود، ابن سینا و سایر دانشمندان ایران‌زمین که در آن روزگار می‌زیستند کتاب‌های خود را به زبان عربی نوشتند. بعدها بعضی از این آثار به زبان‌های دیگر از جمله فارسی ترجمه شد. از جمله اثر قانون در طب که توسط «عبدالرحمن شرفکندی» به زبان فارسی ترجمه شده‌ است.

ابن سينا در اواخر عمر به سبب اختلافی كه با سلطان وقت پيدا كرد، مدتی فراری بود، هرچند قبل از آن روزگاری به وزارت نيز رسيده بود. او در ۵۸ سالگی در سال ۴۲۸ قمری در اثر بيماری قولنج كه خود در معالجه‏‌ی آن مهارت فراوان داشته، درگذشت. آرامگاه او در میدان بوعلی سینا در مرکز شهر همدان واقع شده‌ است.