با ۱۰ پایتخت ادبی اروپا آشنا شوید
اروپا خاستگاه بسیاری از مشهورترین کتابخانه‌ها، خانه‌های نویسندگان، موزه‌های ادبی و فستیوال‌های شعر محسوب می‌شود. این قاره کوچک، پیشینه‌ای بی‌نظیر از فرهنگ و تاریخ را در خود گنجانده است؛ به‌خصوص در پایتخت‌های آن که قرن‌ها است بستری برای پرورش و پیشرفت ادبیات محسوب می‌شوند. در این مقاله به معرفی و بررسی ده شهر اروپایی می‌پردازیم که به نقش تاثیرگذار خود در تاریخ ادبیات اروپا شهرت دارند و همچنان به‌عنوان منبعی موثر و الهام‌بخش بر جریان ادبیات امروز شناخته می‌شوند. اگر به گردشگری ادبی علاقه دارید، در این مقاله همراه ما باشید.
آمستردام، هلند
آمستردام از قرن هفدهم میلادی و دوران طلایی جمهوری هلند، به‌عنوان پایتخت کتاب جهان شناخته می‌شد. درهای این شهر همیشه به روی نویسندگانی که برای فرار از ظلم و ستم، وطن خود را ترک می‌کردند، باز بوده و بازار کتاب آن که محلی به دور از تعصب برای عرضه کتاب محسوب می‌شود، موفقیت این شهر را به‌عنوان یک قطب مهم ادبی تضمین کرده است. از آنجا که آمستردام زادگاه بسیاری از نقاشان و محل تجمع تعداد زیادی از کتابفروشی‌ها، انتشاراتی‌ها و فروشندگان کتاب‌های عتیقه به شمار می‌رود، یونسکو در سال ۲۰۰۸، این شهر را به‌عنوان پایتخت کتاب جهان معرفی کرد.
تعدادی از شگفت‌انگیزترین کتابفروشی‌های در ناین استریت در منطقه نزدیک کانال، جمع شده‌اند. همچنین «کتابفروشی بوکی ووکی» (Gallery Boekie Woekie) مجموعه‌ای بی‌نظیر از آثار انتشاراتی‌های کوچک و نشریه‌های هلندی را که شامل کتاب‌های هنرمندان و بسیاری از آثار آنها می‌شود، عرضه می‌کند.
پراگ، جمهوری چک
از بزرگ‌ترین نویسندگان متولد پراگ می‌توان فرانتس کافکا، راینر ماریا ریلکه و میلان کوندرا را نام برد. فرانتس کافکا در سال ۱۸۸۳، در تقاطع خیابان‌های کاپروا و مایزلووا که در محله یهودی‌های پراگ واقع شده است، به دنیا آمد. هر چند که خانه زادگاه او از بین رفته است؛ اما «موزه کافکا» (Kafka Museum) یکی از جاذبه‌هایی است که بازدید از آن را نباید از دست داد. این موزه با نگاهی کنجکاوانه به زندگی این نویسنده افسانه‌ای ادبیات، نه تنها محلی برای مرور دست‌نوشته‌ها و تغییرات آنها در گذر زمان است، بلکه این موزه با عرضه ماهرانه فاکتورهای محیطی، شما را به اعماق شخصیت کافکا و کاراکترهای آن سوق می‌دهد.
یکی دیگر از جاذبههای ادبی پراگ، کافه‌ای است که راینر ماریا ریلکه اوقاتش را در آن سپری می‌کرد. «کافه ساویا» (Cafe Slavia) در مرکز شهر و روبری تئاتر ملی قرار گرفته و ریلکه صحنه رستوران را در کتاب «دو داستان پراگی» در همین کافه نوشته است. کافه ساویا امروزه محل تجمع بسیاری از نویسندگان و روشنفکران پراگی به‌شمار می‌رود.
بروکسل، بلژیک
بروکسل آغازگر سنتی بدیع در زمینه ادبیات و کتابخوانی است؛ شب ادبیات اروپایی
پایتخت بلژیک، آغازگر سنتی بدیع در زمینه ادبیات و کتابخوانی است؛ شب ادبیات اروپایی. بر اساس این سنت سالانه، در برخی کافه‌ها و کتابفروشی‌های بروکسل، شبی را به خوانش ۱۷ اثر از نویسندگان اروپایی می‌پردازند. این ایده به دیگران این شانس را می‌دهد تا همزمان با گشت و گذار در شهر، بتوانند در خوانش آثار اروپایی نیز شرکت کنند.
همچنین می‌توانید برای چشیدن طعم ادبیات بلژیک به «موزه و آرشیو‌های ادبیات» (Archives and Museum of Literature) سر بزنید. این موزه در سال ۱۹۸۵ تاسیس شد و مرکز اسناد و تحقیقات آثار نمایشی و ادبی فرانسوی‌زبان بلژیک به شمار می‌رود. موزه ادبیات، در همکاری نزدیک با «کتابخانه سلطنتی بلژیک» (Royal Library of Belgium)، به جمع‌آوری، مرتب‌سازی، فهرست کردن و حفظ اسناد مرتبط با نویسندگان معتبر بلژیکی مانند میشل دو گلدرود، موریس مترلینک و بسیاری دیگر پرداخته است. مجموعه‌های ویژه این موزه شامل آثار برجسته‌ای از نویسندگان شهیر آوانگارد از جمله امیل وراران و آندره بایلون می‌شود.
بخارست، رومانی
«موزه ملی ادبیات رومانی» (National Museum of the Romanian Literature)، در سال ۱۹۵۷ با هدف مرور تاریخ ادبیات رومانی و درک بیشتر فرم‌های ادبیات رومانیایی و جلوه‌های ظهور آنها در آثار گوناگون، در بخارست بنیان گذاشته شد. ایده اولیه این موزه با ماموریت جمع‌آوری، تحقیق و نمایش گنجینه‌ای از دست‌نوشته‌ها به عموم مردم، به شاعر رومانیایی، دومیترو پانائیسکو پرپسچیس تعلق دارد. این میراث شامل ۳۰۰ هزار اثر از دست‌نوشته و کتاب‌های قدیمی گرفته تا فصل‌نامه و مجله می‌شود.
ریکیاویک، ایسلند
ریکیاویک در سال ۲۰۱۱ برای اولین بار عنوان شهر ادبیات یونسکو را از آن شهری غیرانگلیسی‌زبان کرد
در سال ۲۰۱۱، ریکیاویک، پایتخت ایسلند به‌عنوان پنجمین شهر ادبیات یونسکو معرفی شد و برای اولین بار این مقام را از آن شهری غیرانگلیسی‌زبان کرد. ریکیاویک، خاستگاه ادبیات قرون وسطایی از جمله «ساگاهای ایسلندی» و «ادای شاعرانه» است؛ آثاری که هنوز به طور گسترده‌ای مورد مطالعه قرار می‌گیرند و به زبان‌های زیادی نیز ترجمه شده‌اند. موسسه مطالعات ایسلندی آرنی مگنسون در این شهر، مرکز میراث ادبی ایسلند محسوب می‌شود و به هویت ملی ادبیات این کشور می‌پردازد. ماموریت این موسسه، حفظ و نگهداری دست‌نوشته‌ها، پیشبرد تحقیقات بر روی نسخ و انتشار مقالات تحقیقی برای عموم است و همچنین با ارائه تسهیلات مطالعاتی، به روند پروژه‌های محققان و دانشجویان کمک می‌کند.
از دیگر افتخارات ادبی این سرزمین، ثبت «مجموعه نسخ خطی آرناماگنان» در حافظه جهانی یونسکو، در سال ۲۰۰۹ به شمار می‌رود. علاوه بر این، فستیوال بین‌المللی ادبیات ریکیاویک از سال ۱۹۸۵، هر شش ماه یک بار در این شهر برگزار می‌شود.
سن پترزبورگ، روسیه
سن پترزبورگ، شهر زنده و پر جوش و خروش روسیه، پس‌زمینه بسیاری از آثار مدرن و کلاسیک بوده است. حدود دو سوم ماجراهای نقل شده در آثار داستایفسکی در خیابان‌های این شهر شکل گرفته و برای دوستداران این نویسنده بزرگ، سن پترزبورگ مملو از جاذبههای خاطره‌انگیز است. از آنجا که دغدغه اصلی داستایفسکی بیشتر مردمان طبقات پایین جامعه بود؛ از تورهای داستایفسکی انتظار گشت و گذار در برخی از مناطق محبوب توریستی را مانند خیابان نوسکی نباید داشت.
همچنین سن پترزبورگ الهام‌بخش نویسندگان و شاعران معروف دیگری از جمله آنا آخماتوا، الکساندر پوشکین، الکساندر بلوک و نیکولای گوگول بوده است. گردشگران در سفر به سن پترزبورگ، می‌توانند از زندانی که زادگاه شعر آنا آخماتوا بود و از تندیس سوارکار برنزی که در شعر پوشکین جان گرفت، دیدن کنند.
پاریس، فرانسه
پاریس ادبی‌ترین شهر دنیا بین قرون ۱۵ تا ۲۰ میلادی به شمار می‌رود
هیچ شهری در جهان به اندازه پاریس نتوانسته است استعدادهای ادبی را به خود جذب کند، آغازگر سبک‌هایی چنین درخشان باشد و خاستگاه بی‌شمار آثار ادبی جاودان محسوب شود. شاید بتوان پاریس را ادبی‌ترین شهر دنیا بین قرون ۱۵ تا ۲۰ میلادی برشمرد؛ شهری که با افسون خود آثار و شخصیت‌های بسیاری از شاعران، نمایش‌نامه‌نویسان و نویسندگان معروف رمان را شکل داده است. این شهر به‌عنوان یکی از پایتخت‌های روشنفکری در جهان، زمان زیادی است که مرکز تجمع نویسندگان با ملیت‌ها و نژاد‌های گوناگون به شمار می‌رود. از استفان مالارمه و گوستاو فلوبر گرفته تا مارسل پروست، نویسندگان پاریسی، گذشته‌ای پر‌داستان را از سلسله نسل‌ها به نمایش گذاشتهاند.
در اوایل قرن بیست، پاریس ماوای نویسندگان «نسل گمشده» آمریکایی شد؛ نویسندگانی که در گریز از محیط خفقان‌آور و محافظه‌کار ایالات متحده آمریکا، به شهر نور در فرانسه پناه آوردند. ارنست همینگوی، فیتزجرالد، ازرا پاوند و گرترود استاین از جمله نویسندگان نسل گمشده به شمار می‌روند که با منزل کردن در پاریس، آزادانه به خلق آثار خود پرداختند. همچنین فیلسوفان برتری مانند ژان پل سارتر، ژاک دریدا و ژان بودریار و برخی متفکران استثنایی دیگر، اغلب در این شهر ساکن بودند. جو ادبی حاکم بر پاریس را هنوز می‌توان در کافه‌های سرزنده و کتابفروشی‌های ساحل غربی و محله لاتین لمس کرد.
لندن، انگلستان
بدون شک لندن، بیشترین تاثیر جهانی را بر زبان انگلیسی و ادبیات دنیا گذاشته است. کتابخانه بریتیش یکی از بزرگ‌ترین کتابخانه‌های جهان محسوب می‌شود و محل نگهداری بیش از ۱۵۰ میلیون نسخه کتاب از سراسر کشورها با قطعات و فرمت‌های متفاوت و زبان‌های متنوع جهان است. در این کتابخانه می‌توانید از نسخه اولیه منشور کبیر دیدن کنید و بسیاری از نسخه‌های دست‌نویس مانند نسخه شارلوت برونته اثر جین ایر و نسخه نیکلاس نیکلبی اثر چارلز دیکنز را از نزدیک ببینید.
لندن مملو از جاذبههای ادبی است که از مهم‌ترین آنها می‌توان «تئاتر جهانی شکسپیر» (Shakespeare’s Globe Theatre)، «خانه موزه جان کیتس» (John Keats’s House Museum) و «موزه چارلز دیکنز» (Charles Dickens Museum) را نام برد. فستیوال ادبیات لندن نیز هر سال شاعران و نویسندگان جهانی و سخنوران اصول خلاقیت را به مدت یک هفته به منظور گفتگو و شرکت در برخی رویداد‌های ادبی در این شهر جمع می‌کند.
دوبلین، ایرلند
دوبلین که زادگاه جیمز جویس و برندگان نوبل ادبی، جیمز برنارد شاو، ویلیام باتلر ییتس و ساموئل بکت است، یکی از پایتخت‌های ادبی جهان به شمار می‌رود. پیشینه ادبی این شهر که به‌عنوان شهر ادبیات یونسکو در سال ۲۰۱۰ معرفی شد، به هزاران سال قبل و زمانی برمی‌گردد که راهب‌ها انجیل را به صورت نسخ خطی، روی کاغذ ضبط می‌کردند. بهترین نمونه حفظ شده از این دست‌نوشته‌ها، کتاب کیلز، متعلق به سال ۸۰۰ پس از میلاد است که شما می توانید از آن در نمایشگاه کتابخانه قدیمی واقع در کالج ترنیتی دیدن کنید.
موزه نویسندگان دوبلین در گرامیداشت میراث ادبی کشور برپا شده است و ریشه در اشعار ایرلندی و داستان‌‌سرایی‌های سلتی دارد. تئاتر ابی نیز که توسط ویلیام بوتلر ییتس، چهره برجسته ادبیات قرن ۲۰، در سال ۱۹۰۳ پایه‌گذاری شد، همچنان به تولید و نمایش نمایشنامه‌‌هایی قوی درسبک‌های مدرن و کلاسیک می‌پردازد. برخی از دیگر جاذبههای ادبی برتر دوبلین شامل «مرکز جیمز جویس» (James Joyce Centre)، «کتابخانه عمومی ملی ایرلند» (National Public Library of Ireland) و «کلیسای جامع سنت پاتریک» (St Patrick’s Cathedral) که طنزنویس معروف، جاناتان سوئیفت بین سال‌های ۱۷۱۳ تا ۱۷۴۵ سرکشیش آن بود، می‌شود.
ادینبرو، اسکاتلند
ادینبرو بیش از همه برای جمع‌های ادبی‌اش شهرت دارد و به‌عنوان شهر ادبیات یونسکو در سال ۲۰۰۴، معرفی شد. این شهر اسکاتلندی، با تاریخی غنی از ادبیات، محل زندگی بزرگانی مانند سر والتر اسکات، موریل اسپارک و رابرت لویی استیونسون بوده است. در مرکز شهر می‌توانید «بنای یادبود اسکات» (Scott Monument) را مشاهده کنید. این سازه عظیم، به‌عنوان بزرگ‌ترین بنای یادبودی شناخته می‌شود که در پاسداشت یک نویسنده برپا شده است.
یکی از دیگر مهم‌ترین جاذبههای ادبی ادینبرو، «کلیسای روسلین» (Rosslyn Chapel) محسوب می‌شود. این کلیسای مجلل و گوتیک که در سال ۱۴۴۶ ساخته شده است، حضوری پررنگ در کتاب «رمز داوینچی» اثر دن براون دارد. البته این مکان تنها الهام‌بخش براون نبوده است؛ بلکه نویسندگان و شاعران دیگری از جمله سیر والتر اسکات و ویلیام وردزورث نیز این کلیسای باشکوه را در آثار خود را به نمایش گذاشتهاند.