چطور سفر در دهه اخیر پایدارتر شده است؟

هر چقدر که به انتهای این دهه نزدیک می‌شویم، تغییر در نظر عمومی در مورد پایداری به‌طور کلی دارای تغییرات واضحی می‌شود؛ به‌خصوص در بخش گردشگری پایدار. در سال ۲۰۱۹، اعتصابات مربوط به تغییرات اقلیمی در سراسر دنیا، هزاران معترض را به سوی خود جلب کرد. شورش انقراض، آگاهی در مورد تغییرات اقلیم را افزایش داد و جنبش‌هایی چون flygskam به معنای شرم از پرواز و tagskryt به معنای استفاده از قطار برای سفر، در سوئد آغاز شد و به سراسر اروپا راه پیدا کرد. این جنبش‌ها مسافران را تشویق کرد تا به‌جای هواپیماها، تا جایی که ممکن است از قطار به‌عنوان وسیله حمل و نقل استفاده کنند.

هر چقدر که بحران‌های اقلیمی جدی‌تر و نزدیک‌تر می‌شود، همه‌ی ما سوالاتی داریم که باید در مورد عادت‌های سفر از خودمان بپرسیم و اینکه این عادت‌ها چطور می‌توانند بر دنیای اطراف ما تاثیرگذار باشند. البته پیشرفت‌هایی نیز در این زمینه قبلا ایجاد شده است. در ادامه یکی دیگر از مقالات محیط زیست که در کجارو منتشر شده است، خواهید دید که چطور سفر کردن در دهه اخیر در بریتانیا به لطف تلاش‌های شرکت‌های مختلف حمل و نقل و صنایع مرتبط، پایدارتر شده است.

پروازها

این مبحث هنوز هم به خاطر تعداد بالای سفرهای هوایی امروز، بحث‌برانگیز است. در سال ۲۰۱۹ تعداد سفرهای هوایی مسافربری ۴٫۶ میلیارد بوده؛ در حالی که تعداد آن‌ها در سال ۲۰۱۰ فقط ۲٫۶۳ میلیارد بوده است که افزایش ۷۵ درصدی را نشان می‌دهد. ولی این افزایش به این معنا نیست که پرواز کردن در دهه اخیر، کارآمدتر و باکیفیت‌تر نشده است. البته نباید تاثیر مخرب افزایش سفرهای هوایی را دست‌کم یا نادیده گرفت؛ ولی باید اشاره کرد که پیشرفت‌های فنی در این زمینه صورت گرفته است.

هواپیماهای جدید نسبت به نسل‌های قبلی خود، مصرف سوخت کمتر و بازدهی بیشتری دارند. هر نسل جدید از هواپیماها معمولا ۲۰ تا ۲۵ درصد کمتر از نسل قبلی خود سوخت مصرف می‌کند. در عین حال، هواپیمایی‌ها در کاهش کربن تولید شده به ازای هر مسافر، عملکرد بهتری پیدا کرده‌اند.

مثلا هواپیمایی بریتیش ایرویز را در نظر بگیرید. این هواپیمایی به شکلی گسترده و قابل‌توجه در حال سرمایه‌گذاری بر هواپیماهایی است که در مصرف سوخت کارآمد هستند و بازده بیشتری دارند. ۴۴ هواپیمای جدید در این هواپیمایی آغاز به کار کرده‌اند و ۷۳ هواپیمای جدید دیگر نیز سفارش داده شده است. این مدل‌های جدیدتر ۲۵ تا ۴۰ درصد بیشتر از هواپیماهای قبلی، در مصرف سوخت کارآمد هستند و بازدهی بیشتری دارند. این هواپیمایی اعلام کرده است که بهره‌وری مصرف سوخت را از سال ۲۰۰۸ تا به حال، ۲۵ درصد بهبود داده است. همچنین ادعا کرده است که در سه سال اخیر نیز از طریق کاهش مالیات موتور، بهینه‌سازی مسیرها، صعودها و فرودها و نصب صندلی‌های سبک‌تر و سبک‌تر کردن چرخ‌دستی‌های حمل مواد غذایی، بیش از ۲۰۰ هزار تن گاز کربن‌دی‌اکسید را ذخیره کرده است. همیشه یک استثنا و اما هم وجود دارد و در مورد بریتیش ایرویز، ۳۳ بویینگ ۷۴۷ است که هیچ‌کدام از آن‌ها در قرن بیست و یکم ساخته نشده‌اند و بعضی از آن‌ها تا سه سال دیگر در ناوگان هوایی باقی می‌مانند.

هواپیمایی ویرجین آتلانتیک نیز برنامه‌هایی برای نوسازی و جایگزین کردن کل ناوگان هوایی خود در یک دوره ده ساله دارد و قرار است از هواپیماهای چهار موتوره، به استفاده از هواپیماهای دو موتوره با مصرف سوخت کمتر و بهره‌وری بیشتر تغییر مسیر دهد. این هواپیمایی اعلام کرده است که این برنامه پیش از این نیز تولید کربن را از سال ۲۰۰۷ تا ۲۳٫۷ درصد کاهش داده است.

آینده پروازها

دهه‌ی آتی شاهد سرمایه‌گذاری‌های زیادی در زمینه ابتکارات پرواز سبز خواهد بود؛ چون هواپیمایی‌ها در تلاش هستند تا به تعهد جمعی این صنعت که حذف تولید کربن تا سال ۲۰۵۰ است پایبند باشند.

این تلاش‌ها در دو جهت اصلی و بزرگ دنبال می‌شود: یکی استفاده از هواپیماهای الکتریکی و دیگری سوخت‌های جایگزین که کربن کمتری دارند.

شرکت IAG، شرکت مادر هواپیمایی بریتیش ایروز در مسیر کاهش مصرف سوخت ۴۰۰ میلیون دلار برای توسعه و ساخت زیست‌سوخت سرمایه گذاری می‌کند. این نخستین شرکت هواپیمایی در اروپا است که تاسیساتی را ایجاد می‌کند که زباله‌های خانگی و تجاری را به سوخت جت قابل تجدید تبدیل می‌کند و تولید خالص گازهای گلخانه‌ای را ۷۰ درصد نسبت به سوخت فسیلی معادلش کاهش می‌دهد. با این حال‌، حتی با اولین پیش‌بینی‌ها، این کارخانه، تولید سوخت را تا سال ۲۰۲۴ آغاز نخواهد کرد.

در همین حال، تعدادی از مهم‌ترین بازیگران این صنعت از جمله رولز رویس و بوئینگ، در حال کار کردن روی هواپیماهای الکتریکی و جت‌های هیبریدی هستند که با ترکیبی از سوخت و نیروی باتری کار می‌کنند.

ایزی‌جت در حال طی کردن این مسیر است و با استارتاپی به نام Wright Electric همکاری می‌کند تا هواپیمایی الکتریکی طراحی کند که این ایرلاین بتواند برای مسیرهای کوتاه و کمتر از ۵۰۰ کیلومتر از آن‌ها استفاده کند. این هواپیمایی با ایرباس یک یادداشت تفاهم امضا کرده است تا در یک پروژه تحقیقاتی هیبریدی و ساخت هواپیمای الکتریکی کار کنند. علاوه بر این، این هواپمیایی اولین هواپیمایی بزرگ دنیا بود که برنامه‌های جبران تولید کربن را که ناشی از سوخت مصرف‌شده در همه پروازهای خود بود، آغاز کرد.

سخنگوی Airlines UK اعلام کرد: «هواپیمایی‌های بریتانیا در حال تلاش فراوان برای کاهش کربن تولیدی خود هستند و متعهد شده‌اند تا تولید کربن‌دی‌اکسید را از همه پروازها تا ۵۰ درصد کاهش دهند. این کار از طریق پیشرفت‌های تکنولوژی، بهبود بهره‌وری عملیاتی و استفاده از زیست‌سوخت پایدار قابل انجام است.»

قطارها

با وجود اینکه سفر ریلی یکی از انواع سفر است که کمترین تولید کربن را دارد و مسئول کمتر از ۲٫۵ درصد از کل تولید کربن در صنعت حمل و نقل است؛ ولی این نکته به این معنا نیست که هیچ جایی برای بهبود آن وجود ندارد یا تلاش‌هایی در این زمینه صورت نگرفته است.

در ماه ژوئیه سال ۲۰۱۹، اندرو جونز وزیر راه‌آهن بریتانیا اعلام کرد که از سال ۲۰۱۰، اپراتورهای حمل و نقل ریلی، ۷۸۰۰ واگن جدید و دوستدار محیط زیست سفارش داده‌اند و مبلغ ۴٫۵ میلیون پوند روی پروژه‌های کاهش کربن و ۴۸ میلیارد پوند در پروژه‌های مدرن‌سازی شبکه ریلی برای داشتن مسیرهای پاک‌تر و کارآمدتر سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

روش کلیدی برای بهبود سیستم‌های ریلی، جایگزین کردن قطارهای دیزلی در شبکه حمل و نقل مسافر با مدل‌های هیبریدی و الکتریکی است.

یورو استار، در زمینه کاهش کربن، بیشترین تلاش و سرمایه گذاری را داشته است. این سیستم حمل و نقل ریلی، اولین کمپین خود را به نام Tread Lightly در سال ۲۰۰۷ معرفی کرد و متعهد شد که تولید کربن را تا سال ۲۰۱۲ تا ۲۵ درصد کاهش دهد و کربن تولیدشده به ازای هر مسافر را بدون هزینه اضافه جبران کند. این مجموعه توانست به اهداف خود دست پیدا کند و تولید کربن به ازای هر مسافر را تا سال ۲۰۰۹ به میزان ۳۱ درصد کاهش داد و در آغاز دهه، هدف ۳۵ درصد را در برنامه کار خود قرار داد.

آینده صنعت حمل و نقل ریلی

بریتانیا متعهد شده است تا استفاده از قطارهای دیزلی را به‌طور کامل تا سال ۲۰۴۰ به پایان برساند و هیئت استاندارد و ایمنی خطوط ریلی (RSSB) گفته است كه راه‌آهن بریتانیا نقش مهمی در كمك به اقتصاد بدون کربن بریتانیا تا سال ۲۰۵۰ دارد.

گزارش جدیدی که توسط Rail Industry Decarbonisation Task Force و RSSB منتشر شده است، اشاره می‌کند که هیدروژن، برق و نیروی باتری نیاز است تا سفر از طریق حمل و نقل ریلی، کاملا بدون کربن باشد.

یورو استار در حال دنبال کردن اهداف بلندپروازانه خود برای حذف استفاده از انرژی سوخت‌های فسیلی برای همه سفرهای با قطار تا سال ۲۰۳۰ است. این برند همچنین اعلام کرده است که که به ازای هر قطار یک درخت می‌کارد که این برنامه از اول ژانویه سال ۲۰۲۰ شروع می‌شود و حدود روزی ۵۰ درخت خواهد بود.

کشتی‌های کروز

کشتی‌های کروز هم درست مثل هواپیماها در مورد سفر پایدار و حفظ محیط زیست، چندان نتایج افتخارآمیزی ندارند. شرکت Carnival Cruises اوایل امسال، بعد از اینکه تایید شد که بیش از ۵۰۰ هزار گالن فاضلاب را وارد اقیانوس کرده است، ۲۰ میلیون دلار جریمه شد.

گزارش سال ۲۰۱۹ مجموعه Transport & Environment نشان می‌دهد که کشتی‌های کروز ۶۰ کیلوتن سولفور دی اکسید تولید می‌کنند که یکی از دلایل اصلی باران‌های اسیدی و سرطان ریه است و میزان تولید آن‌ها ده برابر بیشتر از کل ماشین‌ها در همه اروپا است. کشتی‌های کروز علاوه بر این، به‌خاطر مشارکتی که در ایجاد اورتوریسم یا گسترش بی‌رویه گردشگری در یک مکان دارند، مورد انتقاد قرار دارند، به‌خصوص در مقصدهایی مثل ونیز و دوبروونیک؛ جایی که این کشتی‌ها توقف می‌کنند و به‌یک‌باره هزاران گردشگر را وارد سواحل می‌کنند.

با وجود این، بهبودی و توسعه‌ در این زمینه نیز در دهه اخیر اتفاق افتاده است.

یکی از بزرگ‌ترین تغییرات در برخی کشتی‌های کروز، استفاده از رنگ‌های بر پایه سیلیکون است که باعث می‌شود کشتی‌ها صیقلی‌تر باشند و به‌راحتی در آب حرکت کنند؛ در نتیجه کارآمدی آن‌ها افزایش پیدا کند و در مصرف سوخت صرفه‌جویی شود. خطوط کروز Royal Caribbean Cruises نوعی کشتی‌های ایرودینامیک طراحی کرده است که مصرف سوخت را بیشتر از این کاهش دهد. این برند کروز ۱۰۰ میلیون دلار برای تبدیل سیستم‌های تصفیه فاضلاب به سیستم‌های پیشرفته پالایش سرمایه‌گذاری کرده است و علاوه بر این، هر سال از بیش از ۱۸ میلیون گالن زیست‌دیزل استفاده می‌‌کند که جایگزین پایدارتری نسبت به سوخت دیزل است.

خطوط کروز Norwegian Cruise Line، یک تکنولوژی جدید معرفی کرده است که نوعی سیستم تصفیه آب است که اطمینان می‌دهد کشتی‌ها مواد سمی را وارد آب نمی‌کنند و همچنین روغن‌های خوراکی و مخصوص آشپزی را به شهرهای بندری اهدا می‌کند که می‌توان آن‌ها را بعد از استفاده در آشپزی، مجددا به‌عنوان سوخت مورد استفاده قرار داد.

در عین حال، خطوط کروز Disney Cruise Line تراکم ناشی از واحدهای تهویه هوا را برای استفاده در شست‌وشوی لباس و تمیز کردن عرشه استفاده می‌کند و از این طریق هر روز مقدار زیادی آب صرفه‌جویی می‌کند. همچنین استفاده مجدد از گرمای حاصل از ژنراتورها برای تامین انرژی لازم برای تبخیرکننده‌ها که کمک می‌کنند تا آب دریا به آب قابل شرب تبدیل شود، از دیگر فعالیت‌هایی است که این خط کروز انجام می‌دهد. 

آینده کشتی‌های کروز

در سال ۲۰۲۰ قوانین جدیدی اجرا خواهد شد که بر اساس آن مقدار دی‌اکسید سولفور تولید شده توسط کشتی‌ها محدود می‌شود. سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) اعلام کرده است که از سال آینده کشتی‌ها اجازه دارند که از سوخت‌هایی استفاده کنند که بیشترین مقدار گوگرد آن‌ها  ۰٫۵ درصد باشد در مقایسه با شرایط فعلی که این مقدار ۳٫۵ درصد است.

البته در مورد اجرای این قوانین و تعهدات، روش‌های مختلفی وجود دارد.

تحلیل‌گران می‌گویند که حدود ۹۰ درصد از کشتی‌های کروز این قوانین را اجرا می‌کنند؛ ولی نه با استفاده از سوخت‌های پاک‌تر، بلکه با نصب اسکرابرها یا سیستم‌های تمیزکننده اگزوز این کار را انجام می‌دهند.

این یک مسئله جنجالی و بحث‌برانگیز است و نگرانی‌هایی در مورد تاثیرات این کار بر زیستگاه‌های دریایی را مطرح می‌کند. سنگاپور، هنگ کنگ، چین و برخی جزایر کارائیبی، رها کردن آب شست‌وشو از اسکرابرها به آب‌های خود را ممنوع کرده‌اند. طبق گفته شورای بین‌المللی حمل و نقل پاک (ICCT)، که یک سازمان غیر انتفاعی است، به ازای هر تن سوخت سوزانده‌شده، استفاده کشتی‌ها از اسکرابر تقریبا ۴۵ تن آب اسیدی، گرم و آلوده تولید می‌کند که حاوی مواد سرطان‌زا از جمله هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای ( PAHs) و فلزات سنگین است.

البته همه اخبار این حوزه جزو اخبار بد نیستند. انجمن بین‌المللی خطوط کروز (CLIA) یک تعهدنامه در سطح کل این صنعت برای اولین بار تهیه کرده است که در جهت کاهش نرخ تولید کربن در کل ناوگان دریایی به میزان ۴۰ درصد تا سال ۲۰۳۰ است.

در عین حال شرکت Royal Caribbean در حال همکاری با کارخانه کشتی‌سازی فنلاندی Meyer Turku است تا از فناری سلول‌های سوختی در دو کشتی استفاده کند که در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۴ به ناوگان این شرکت اضافه می‌شوند. آن‌ها در درجه اول برای از بین بردن انتشار گوگرد و کاهش تولید NOx و ذرات، از گاز طبیعی مایع (LNG) استفاده می‌کنند.

ریچارد فین مدیر رویال کارائیب می‌گوید: «زیبایی سلول‌های سوختی این است که آن‌ها الکتریسیته را بدون ایجاد کربن تولید می‌کنند و تنها محصول نهایی آن‌ها آب است.»

ماشین‌ها

در حالی که در دهه اخیر، ماشین‌ها به‌شکل قابل توجهی سبزتر شده‌اند و ماشین‌های هیبریدی و برقی رایج‌تر شده‌اند، ولی یکی از بزرگ‌ترین رسوایی‌های شرکتی در این دهه اتفاق افتاد و آن رسوایی آلایندگی خودروهای فولکس‌واگن بود. در سپتامبر ۲۰۱۵، گروه فولکس‌واگن، یک شرکت چندملیتی خودروسازی آلمانی، به جرم تقلب در تست تشخیص‌دهنده آلاینده‌های بیش از ۱۱ میلیون عدد فولکس‌واگن و آئودی که در طول سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۵ فروخته شده بودند، به دام افتاد. این جعل اسناد باعث شد که تمامی ماشین‌های این شرکت استانداردها و تست‌های آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا را در حالی سپری کند که ۴۰ بار بیشتر از محدودیت‌های قانونی نیتروژن اکسید وارد محیط زیست می‌کردند.

بعد از این جریان، غیر از اینکه اعتماد مشتریان دچار آسیب شد، قوانینی هم وضع شد تا مشوقی برای استفاده از وسایل نقلیه پاک‌تر در ده سال اخیر باشد.

مثلا از ژانویه سال ۲۰۱۲ یک قانون جدی به نام Low Emission Zone برای اتوبوس‌های لندن وضع شده است که بر اساس آن، وسایل نقلیه قدیمی‌تر به‌تدریج با مدل‌های جدیدتر و سبزتر جایگزین می‌شوند. در اکتبر سال ۲۰۱۷، شهردار لندن، صادق خان، جریمه‌ روزانه ۱۰ پوندی تحت عنوان T-charge را برای وسایل نقلیه‌ای که قدیمی‌تر هستند و آلودگی بیشتری تولید می‌کنند و در نواحی مرکزی لندن رانندگی می‌کنند، معرفی کرد. استانداردهای سخت‌تر LEZ از تاریخ ۲۶ اکتبر ۲۰۲۰ برای وسایل نقلیه سنگین شامل HGV، کامیون‌ها، وانت، اتوبوس‌ها، مینی‌بوس‌ها و سایر وسایل نقلیه دیزلی به مرحله اجرا گذاشته می‌شود.

در سال ۲۰۱۷، دپارتمان حمل و نقل، سیستم مالیات حمل و نقل بریتانیا را بازنگری کرده است و نرخ‌های بالاتری را برای ماشین‌هایی که آلایندگی بیشتری دارند، در نظر گرفته است.

آینده ماشین‌ها

در بریتانیا، ماشین‌های الکتریکی با پلاک‌های سبز مشخص می‌شوند که این بخشی از برنامه‌های ابتکاری و تشویقی برای تشویق رانندگان به خرید خودروهای پاک‌تر است که راهی برای مبارزه با تغییرات اقلیم و حذف سطوح خطرناک آلودگی هوا محسوب می‌شود.

دپارتمان حمل و نقل قصد دارد تا با قابل تشخیص کردن وسایل نقلیه‌ای که تولید کربن ندارند، به‌نحوی معرف آن‌ها باشد و به رانندگان این وسایل، مزایایی چون پارکینگ ارزان‌تر و امکان رانندگی در خطوط اتوبوس را بدهد. وقتی برنامه مشابهی در انتاریوی کانادا در سال ۲۰۱۰ معرفی شد، که به ماشین‌های الکتریکی اجازه می‌داد تا از مسیرهای دارای عوارض به رایگان عبور کنند، تعداد خودروهای الکتریکی خیابان‌های این شهر به‌شکل قابل توجهی افزایش پیدا کرد.

دولت همچنین اعلام کرده است که راننده‌های شرکتی که ماشین الکتریکی را انتخاب می‌کنند در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ مالیات BIK را پرداخت نمی‌کنند.

با وجود تمام این تلاش‌ها، راهی طولانی برای پیمودن وجود دارد؛ ولی نباید فراموش کنیم که چه مسیری را برای رسیدن به این نقطه طی کرده‌ایم.