قوطی های آلومینیومی و بطری های پلاستیکی: کدام یک برای محیط زیست بهتر است؟

همه ما گاهی نوشیدنی‌های آماده می‌خریم که در قوطی‌های آلومینیومی یا بطری‌های پلاستیکی بسته‌بندی می‌شوند. در این مواقع معمایی گیج‌کننده مطرح می‌شود: باید قوطی‌های آلومینیومی را انتخاب کنیم یا بطری‌های پلاستیکی؟ کدام‌یک برای محیط زیست بهتر است؟ با کجارو همراه باشید تا جواب این سوال را پیدا کنیم.

تاریخچه‌ی استفاده از پلاستیک به اوایل دهه ۱۹۰۰ میلادی برمی‌گردد؛ زمانی که اولین پلاستیک کاملا مصنوعی ابداع شد تا جایگزین لاک‌های مخصوصی شود که در عایق‌های الکترونیکی استفاده می‌شد. در جریان جنگ جهانی دوم، تولید پلاستیک در آمریکا تا ۳۰۰ درصد افزایش پیدا کرد و تقریبا برای همه چیز مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ از نایلون به کار رفته در طناب‌ها گرفته تا چتر نجات و پلکسی‌گلس‌های پنجره‌های هواپیماها. بعد از جنگ، استفاده تجاری از پلاستیک محبوبیت فراوانی پیدا کرد و جای خود را تقریبا در همه محصولات بازار در زندگی مدرن باز کرد. از دهه ۱۹۶۰ میلادی، اولین آلودگی‌های پلاستیکی در اقیانوس‌ها ثبت شد.

امروزه سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا تخمین می‌زند که ۸۰ درصد از زباله‌های دریایی که در اقیانوس‌ها وجود دارد، از زباله‌های زمینی نشئت گرفته است که بازیافت نشده‌اند. بیش از ۹۰ درصد از پلاستیک‌های موجود در اقیانوس‌ها از میکروپلاستیک‌هایی تشکیل شده است که معمولا توسط حیوانات دریایی خورده می‌شود و غالبا این حیوانات را بر اثر خفگی یا مسمومیت، به کشتن می‌دهد. انجمن نشنال جئوگرافیک دریافته است که ۹۱ درصد از پلاستیک دنیا در سال ۲۰۱۸ بازیافت نشده است. این آمار هشداردهنده به این معنا است که همه زباله‌های پلاستیکی دنیا غیر از ۹ درصد آن، در خاک‌چال‌ها یا اقیانوس‌ها انباشته می‌شوند.

بطری‌های پلاستیکی از پترولیوم یا نفت خام ساخته می‌شوند. فرایند حفاری نفتی که باعث اتلاف آب می‌شود و گاز متان تولید می‌کند، موجب ایجاد لکه‌های نفتی می‌شود و درمجموع به محیط زیست آسیب‌های فراوانی وارد می‌کند. بطری‌های پلاستیکی معمولا بسیار نازک هستند؛ برای اینکه به بطری‌های پلاستیکی دیگری بازیافت شوند؛ ولی متریال موجود در آن برای ساخت انواع الیاف می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد که از این الیاف انواع فرش، لباس و کیسه‌های خواب تهیه می‌شود. در سال ۲۰۱۸، نرخ بازیافت برای بطری‌های پلاستیکی فقط کمی بیشتر از ۲۹ درصد بود.

استفاده از قوطی‌های آلومینیومی اولین بار در سال ۱۹۵۹ توسط برند Coors به عموم مردم معرفی شد. پنج سال بعد، برند Royal Crown Cola استفاده از قوطی‌های آلومینیومی را در نوشیدنی‌های غیرالکلی وارد بازی کرد. از آن زمان به بعد این قوطی‌ها برای همه انواع نوشیدنی‌ها از نوشیدنی‌های انرژی‌زا گرفته تا آب‌های گازدار و سودا مورد استفاده قرار می‌گیرند. آلومینیوم جایگزین مقرون‌به‌صرفه‌تری برای استیل بود و سطح مناسبی برای چاپ متن و تصاویر مورد نظر شرکت‌ها داشت. قوطی‌های آلومینیومی را می‌توان برای تولید قوطی دوباره بازیافت کرد. در سال ۲۰۱۸ نرخ بازیافت قوطی‌های آلومینیومی ۴۹٫۸ درصد بود.

مایع درون قوطی‌های آلومینیومی هم می‌توانند از این متریال استفاده شده برای قوطی‌ها بهره‌مند شوند. چون آلومینیوم مانع ورود نور، رطوبت و اکسیژن به داخل ظرف می‌شود و باعث می‌شود که مایع درون آن، ماندگاری بیشتری داشته باشد و عمر قفسه‌ای محصولات افزایش پیدا کند. در طول سال‌ها وزن این قوطی‌های فلزی هم کاهش پیدا کرده است. اولین قوطی‌های آلومینیومی به‌ازای هر واحد ۸۵ گرم وزن داشتند؛ ولی قوطی‌های امروزی کمتر از ۲۸ گرم وزن دارند.

درمجموع، برنامه‌های بازیافت برای آلومینیوم نسبت به پلاستیک یا شیشه اهمیت بیشتری قائل‌اند. هر تن متریال بازیافتی آلومینیومی ۱۳۱۷ دلار ارزش دارد؛ ولی هر تن پلاستیک بازیافتی ۲۹۹ دلار ارزش دارد. IFC International، یک شرکت جهانی مشاوره مدیریت و فناوری، در یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ دریافت که میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای مربوط به حمل و نقل و سردسازی آلومینیوم ۷ تا ۲۱ درصد کمتر از پلاستیک و ۳۵ تا ۴۹ درصد کمتر از شیشه است.

بازیافت راحت و مزایای استفاده از قوطی‌های آلومینیومی به همین جا محدود نمی‌شود. یکی دیگر از مزایای این قوطی‌ها، استقامت آن‌ها است. علاوه بر این، شرکت‌ها می‌توانند محصولات بیشتری را با استفاده از متریال کمتری بسته‌بندی و حمل و نقل کنند.

وقتی مقدار متریال بازیافتی موجود در قوطی‌های آلومینیومی و بطری‌های پلاستیکی را نیز مقایسه کنیم، آلومینیوم در جایگاه بالاتری قرار می‌گیرد. در سال ۲۰۱۶، سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا دریافت که قوطی‌های آلومینیومی سه برابر بیشتر از پلاستیک، حاوی محتوای قابل بازیافت هستند. آن‌ها همچنین تخمین زده‌اند که قوطی‌های آلومینیومی به‌طور میانگین از ۷۳ درصد متریال قابل بازیافت تشکیل شده‌اند.

آلومینیوم در طبیعت وجود ندارد و در اصل از سنگ بوکسیت تشکیل شده است که در استرالیا، هند و برزیل یافت می‌شود. جمع‌آوری بوکسیت شامل استخراج معادن روباز است که معمولا با جابه‌جایی مقادیر زیادی از پوشش گیاهی و سنگ‌های سطحی انجام می‌شود. این نوع از استخراج، روی اکوسیستم تاثیر می‌گذارد و باعث آلودگی هوا و آب می‌شود. این آلودگی‌ها مشکلات متعددی برای سلامتی بشر و حیات وحش ایجاد می‌کند.

لازم به ذکر است که ترکیبی از فرایندهای الکترولیز و پردازش شیمیایی که برای تبدیل بوکسیت به آلومینیوم رایج لازم است، گرما و انرژی زیادی را مصرف می‌کند. با وجود این، انجمن آلومینیوم اطمینان می‌دهد که حفاظت از اراضی به تمرکز اصلی صنایع استخراج بوکسیت تبدیل شده است. خاک سطحی‌ای که از روی معادن برداشته می‌شود، در جایی نگهداری شده و بعد از اتمام فرایند، دوباره به‌جای قبلی خود برمی‌گردد و به‌طور میانگین ۸۰ درصد از زمین‌های حفر شده برای بوکسیت، بعد از اتمام استخراج به اکوسیستم اصلی خود برمی‌گردند.

پس چطور می‌توانید اطمینان حاصل کنید که در آلودگی‌های ناشی از تولید آلومینیوم و پلاستیک دخالتی ندارید؟ همیشه قمقمه و بطری‌های آب چندبار مصرف همراه داشته باشید و آن را با آب و نوشیدنی موردعلاقه خود پر کنید. زمانی که واقعا چاره‌ای ندارید و مجبور به خرید نوشیدنی‌هایی هستید که در بطری‌های پلاستیکی و قوطی‌های آلومینیومی عرضه می‌شوند، حتما مطمئن شود که ضایعات ایجاد شده را بازیافت می‌کنید.