آیا فیلم راهبه بر مبنای داستانی واقعی ساخته شده است؟

یکی از تازه‌ترین آثار ژانر وحشت، فیلم «راهبه» (The Nun) جدیدترین عضو خانواده‌ی مجموعه فیلم‌های «احضار» (the conjuring) و «آنابل» (Annabelle) است که از قضا بازهم بر مبنای داستانی تا حدی واقعی شکل گرفته است. در واقع یکی از مهم‌ترین ویژگی این مجموعه فیلم‌ها که شاهد ساخت دنباله‌های متعددی بر آن‌ها هستیم، همین واقعی بودن آن‌ها است که باعث شده بینندگان شور و شوق بیشتری برای تماشای آن‌ها از خود نشان دهند.

دنیای مجموعه فیلم‌های احضار و آنابل دنیایی است که بر اساس ماجراهای شخصی دو کارآگاه و محقق عالم ارواح و پدیده‌های ماورایی یعنی «اد و لورن وارن» (Ed and Lauren Warren) شکل گرفته است. در حالی که در این دو فیلم بیانگر نگرانی و ترس‌های عمیق مردمانی عادی است که درگیر رویدادهای غیر قابل توضیح شده‌اند، اما در کنار آن‌ها با دنیای سراسر وحشت اد و لورن نیز مواجه می‌شویم که اگرچه علیه تاریکی می‌جنگند، اما خود نیز با تبعات آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

فیلم راهبه گریزی به ماجراهایی است که قبل از اتفاق افتادن این داستان‌های ترسناک به وقوع پیوسته‌اند و به‌نوعی حضور اهریمنی را که بعدها در فیلم کانجورینگ یا احضار ۲ شاهد آن بودیم را توجیه می‌کند.

در همین ابتدای مطلب یادآوری می‌کنیم که اگر هنوز فرصت تماشای فیلم را پیدا نکردید، بهتر است از مطالعه ادامه مطلب خودداری کنید، چراکه ممکن است در روند صحت و سقم داستان این فیلم، اطلاعاتی در مورد حوادث آن بیان شده باشد.

خطر اسپویل

حوادث فیلم راهبه در سال ۱۹۵۲ و در کشور رومانی روی می‌دهد، جایی که داستان ما با یک خودکشی توأم با ترس و وحشت شدید آغاز می‌شود. همچون دیگر فیلم‌های ترسناک، اینجا نیز با شخصیتی به‌شدت شرور و اهریمنی مواجهیم که از او با نام «والِک» (Valak) یاد می‌شود، راهبه‌ای ترسناک که پیش‌تر در فیلم احضار با او آشنا شده بودیم. اما فیلم راهبه فرصتی فراهم آورده تا در مورد سرگذشت او و ترس و وحشتی که روزگاری باعث و بانی ایجاد آن بوده است، اطلاعات بیشتری به دست آوریم.

طرفداران این مجموعه قطعا در مورد این شخصت اهریمنی که لباس یک راهبه به تن کرده است، اطلاعاتی دارند. در فیلم در حالی ما با این راهبه ترسناک مواجه می‌شویم که ترس و وحشت بسیاری را بر راهبه‌های ساکن یک صومعه در رومانی تحمیل کرده است، ترسی که حتی ظاهرا یکی از آن‌ها را به‌سمت خودکشی سوق می‌دهد.

خبر این رویداد هولناک به واتیکان می‌رسد و در نتیجه از یک کارآموز جوان به نام ایرنه با بازی «تیسا فارمیگا» (Taissa Farmiga) و یک کشیش که قبلا تجربیاتی در مورد حوادث ماورایی داشته است، خواسته می‌شود تا به صومعه رفته و از نزدیک صحت و سقم این ماجرا را مورد بررسی قرار دهند.

در ادامه کشیش و کارآموز جوان با کمک راهنمای محلی خود را به صومعه رسانده و سعی می‌کنند از چند و چون ماجرا آگاه شوند. و از همین زمان است که رویدادهای ترسناک یکی پس از دیگری به وقوع پیوسته و پرده از راز نامقدس و شوم این مکان مذهبی برداشته می‌شود. حضور نیروی شیطانی در لحظه لحظه فیلم قابل لمس است و راهبه سیاه پوش این سه نفر را در همه‌جا تعقیب کرده و آن‌ها را به اشکال مختلف تحت فشار قرار می‌دهد. صرف‌نظر از چند و چون ادامه داستان و آنچه که سرانجام به وقوع می‌پیوندد، داستان فیلم راهبه رگه‌هایی از حقیقت دارد که شاید نگاه بیننده را به این فیلم دستخوش تغییر کند.

نخستین وجه واقعی این فیلم، همان شخصیت اهریمنی شرور یا والک است که از آن با اسامی دیگری همچون «Ualac» و «Valac» نیز یاد می‌شود. والک اهریمنی است اساطیری که از آن در کتاب‌های سحر و جادوی «گریمویر» ( goetic grimoires) نام برده شده است. یکی از معروف‌ترین کتاب‌ها در این زمینه کتاب «کلید کوچک‌تر سلیمان» (Lesser Key of Solomon) است. در این کتاب به مشخصه‌های خاص والک اشاره شده است، از جمله قدرت احضار و کنترل مارها.

اما از نظر ظاهری هیچ وجه اشتراکی بین راهبه ترسناک فیلم و شخصیت اسطوره‌ای والک مشاهده نمی‌شود. والک را اغلب به‌شکل پسربچه‌ای به تصویر کشیده‌اند که دارای دو بال شبیه بال فرشتگان بوده و سوار با اژدهایی دو سر است.

البته در کتاب‌های جادو اشاره شده که والک در اشکال دیگری نیز تجسم پیدا کرده است.  اما مطمئن باشید این راهبه مرموز و ترسناک تنها از تصورات خیال پردازانه کارگردان جیمز وان (James Wan) بیرون آمده است و هیچ ارتباطی با والک اصلی ندارد. اما دست‌کم می‌دانیم که در کتاب کلید کوچک‌تر سلیمان، از والک به‌عنوان مشاور اعظم جهنم نام برده شده است که هدایت ارتشی از شیاطین را بر عهده دارد. 

اما با تمام این تفاسیر، چه مقدار از شخصیت والک در فیلم با الهام از این شخصیت اسطوره‌ای شکل گرفته است؟

در یک نگاه کلی به‌جز عنوان و البته قدرت هدایت مارها توسط این شخصیت، اشتراک چندانی بین آن‌ها وجود ندارد. در این صورت راهبه ترسناک ما چگونه به وجود آمده است؟ کارگردان جیمز وان در مصاحبه‌ای پیرامون فیلم احضار دو به نکاتی در این زمینه اشاره کرد.

او گفت که این شخصیت در وهله نخست از یکی از ماجراهای رخ داده برای لورن وارن الهام گرفته شده است. لورن اشاره می‌کند یک بار در خانه‌ی خود توسط یک شخصیت اهریمنی مورد تهاجم قرار گرفته است. او تعریف می‌کند که ناگهان در مقابلش گردبادی چرخان ظاهر شد که شیطانی نقاب پوش را در برگرفته بود. جیمز می‌گوید که این مسئله اگرچه ترسناک بود، اما در نگاه اول انسان را به یاد شخصیت‌های CGI (شخصیت خیالی ساخته شده توسط تصاویر کامپیوتری) می‌انداخت و بی‌شک برای بیننده جذابیت چندانی نداشت. به همین خاطر او بیشتر در این زمینه فکر کرد تا به تصویری درست دست پیدا کند. او نمی‌خواست این شخصیت تنها تصویری شیطانی باشد که به‌صورت فیزیکی به شخص لورن حمله می‌کند، او می‌خواست این اهریمن شرور ایمان او را نشانه بگیرد و حتی او را در مورد سلامت شوهرش نگران کند. بدین ترتیب سرانجام یک ایده در ذهن وان نقش بست: چیزی مقدس و در عین حال شیطانی، نمای تقدیس شده یک راهبه، اما اهریمنی.

البته این تمام داستان نیست، چون «تونی اسپرا» (Tony Spera) فرزند خوانده زوج وارن ادعا می‌کند که والدینش در دهه‌ی هفتاد میلادی و حین بازدید از کلیسایی تسخیر شده در انگلستان، با روح یک راهبه مواجه شدند که ظاهرا زنده در میان دیوارهای کلیسا مدفون شده بود. از نظر او این مسئله که راهبه برای انتقام کلیسا را تسخیر کرده بود، چیز عجیبی نیست. اما به باور او این داستان شاید منبع اصلی الهام ساخت این فیلم نباشد. در واقع او چنین نتیجه گیری می‌کند که عوامل فیلم واقعیت‌های مجزا از هم را برداشته و آن‌ها را در کنار هم گذاشتند که نتیجه‌اش فیلم راهبه است.

ظاهرا حق با او است، چراکه داستان دیگری هم وجود دارد که ممکن است ارتباطی با ماجرای روایت شده فیلم داشته باشد. در سال ۲۰۰۵ در یکی از صومعه‌های رومانی اتفاقی تراژیک رخ داد که باعث مرگ راهبه‌ای جوان شد. این راهبه ۲۳ ساله «ماریسیا ایرینا کورنیچی» (Maricica Irina Cornici) نام داشت که در صومعه‌ای ارتدوکس در «تاناکوو»  (onastery ) زندگی می‌کرد. ظاهرا او ادعا کرده بود که شیطان با او صحبت می‌کند. به همین خاطر یک کشیش و تعدادی از راهبه‌ها دست به کار شده و به مراسم جنگیری روی آوردند. برطبق اخبار ارائه شده توسط شبکه CBS، آن‌ها او را به‌مدت سه روز به صلیب بستند، به دهانش دهان‌بند زده و به او گرسنگی داده بودند. اما سرانجام زن جوان در جریان این مراسم جان خود را از دست داد. کشیشی که این عملیات جنگیری را هدایت می‌کرد، به‌همراه چهار راهبه همدست خود مجرم شناخته شده و به هفت سال زندان محکوم شدند.

اما در نهایت به مهم‌ترین لوکیشن فیلم یعنی «صومعه کارتا» (Carta Monastery) می‌رسیم. صرف‌نظر از ماجرای این صومعه که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، ادعاهایی وجود دارد که بر اساس آن‌ها به نظر می‌رسد دست‌کم رویدادهای ماورایی در این صومعه رخ داده‌اند و حتی به باور عده‌ای این مکان توسط فرقه کاتولیک «راهبان سفید» یا «سیستر‌سی‌ها» (Cistercian) که قریب پانصد سال در این صومعه زندگی می‌کردند، تسخیر شده است.

به‌طوری که حتی این مسئله در سایت‌های گردشگری رومانی نیز قید شده و شاهدانی وجود دارند که از تجربه‌های ماورایی خود در این مکان صحبت می‌کنند. رویدادهایی همچون دیوارهای لرزان یا صندلی‌هایی که به‌خودی‌خود تکان می‌خورند.

تیم سازنده فیلم البته هیچ‌گونه ادعایی مبنی برالهام گرفتن داستان راهبه از رخدادهای فوق ندارد. اما با یک نگاه کلی به راهبه، درخواهیم یافت که ماجرای صومعه کارتا، مرگ خواهر ماریسیا و اهریمن اسطوره‌ای والک بخش‌‌های واقعی داستان این فیلم هستند، حتی اگر رسما مورد اشاره قرار نگرفته باشند.

اما بد نیست در ادامه از وجه دنیای گردشگری و جاذبه‌های توریستی هم نگاهی به این اثر ترسناک داشته باشیم. اگرچه به نظر می‌رسد صومعه سنت کارتا مهم‌ترین لوکیشن این فیلم باشد، اما بد نیست بدانید بخش عمده این فیلم در کشور رومانی فیلمبرداری شده است. رومانی یک مقصد جذاب گردشگری است که شاید مدت‌ها قبل از راهبه، با حضور شخصیت فانتزی دراکولا و ترانسیلوانیا جادویی در دنیای گردشگری وحشت اسم و رسمی بهم زده باشد. از سوی دیگر به‌تازگی تخفیف‌های مالیاتی قابل‌ملاحظه‌ای برای تشویق فیلمسازان به ساخت آثار خود در این کشور در نظر گرفته شده است و همین امر باعث شده که شاهد ساخت آثار سینمایی بیشتری در رومانی باشیم.

اولین چشم‌انداز ما از سنت کارتا در اصل نمایی از قلعه خوش منظره و تماشایی کوروین (Corvin Castle) در حومه شهر صنعتی هوندوارا (Hunedoara) است که تصویری تیره و تار از صومعه تسخیر شده رومانیایی را به نمایش می‌گذارد.

صومعه حقیقی سنت کارتا در نزدیکی «سیبیو» (Sibiu) واقع شده است و امروزه از آن تنها خرابه‌های تاریخی باقی مانده است. این در حالی است که قلعه کوروین با نمای دلپذیرش گویی از دل داستان‌های افسانه‌ای پریان بیرون آمده است و به‌عنوان یکی از خوش منظره‌ترین قلعه‌های رومانی شناخته می‌شود.

اما دیگر لوکیشن ترسناک فیلم، نمای گورستان است که ظاهرا عوامل فیلم ترتیبی ساخت آن را در «قلعه بتلن» (Bethlen Castle) دادند که در نزدیکی سیگیشوآرا (Sighișoara) واقع شده است.

اما دیگر لوکیشن فیلم کاخ موگوشوایا (Mogoşoaia Palace) است که در ده کیلومتری بخارست واقع شده است. در جریان ساخت فیلم راهبه، شبکه‌ای از تونل‌های واقع در این قلعه و استحکامات دفاعی قدیمی آن به‌عنوان راهروها و مسیرهای استفاده شده در صومعه نفرین شده کارتا مورد استفاده قرار گرفت.

تعدادی از اتاق‌های کاخ بزرگ پارلمان در بخارست نیز به‌عنوان نمای درونی واتیکان مورد استفاده قرار گرفت. همچنین کوهستان کارپاتین (Carpathian Mountains) نیز بخشی از پس زمینه این فیلم را به خود اختصاص داده است. اما به‌جز این مکان‌ها، «استودیوی فیلم سازی کسل» (Castel Film Studios) که در نزدیکی بخارست واقع شده است، میزبان تیم تولید کننده این فیلم بود.

از آنجایی که در رومانی اجازه فیلمبرداری در داخل کلیساها داده نمی‌شود، عوامل سازنده فیلم در همکاری مشترک با این استودیو بخش‌هایی از صومعه سنت کارتا را در این استودیو بازآفرینی کردند.

اما در خاتمه بد نیست با چند حقیقت جالب در مورد این فیلم آشنا شویم.

•  ظاهرا محل فیلمبرداری این فیلم ترسناک خود صحنه حضور ارواح بوده است. به نظر می‌رسد در خلال فیلمبرداری صحنه‌هایی از فیلم در کاخ موگوشوایا، کارگردان با ارواح دو سرباز رومانیایی مواجه شده که در مورد عملیات فیلمبرداری کنجکاو شده بودند.

• اگرچه کشیش عوامل تولید کننده فیلم را با دعای خیر خود متبرک کرد، اما تیم سازنده بارها با دردسرهای عجیب روبه‌رو شدند. به‌عنوان نمونه یک بار کار فیلمبرداری به خاطر عبور یک گله بز متوقف شد، دفعه بعد نوبت یک گله گوسفند بود که در محل فیلمبرداری در ترانسیلوانیا ایجاد ترافیک کنند و دفعه بعد گله‌های اسب مزاحم کار گروه شدند. در نهایت مشخص نیست آیا این کارها زیر سر ارواح مزاحم بود یا نه، فقط حیوانات دوست داشتند بدون حضور مزاحمان در قلمروی خود رفت و آمد کنند؟
• در مورد نقش والک یا همان راهبه اهریمنی، اختلاف نظرهایی با کلیسا وجود داشت. چون آن‌ها احساس می‌کردند که نباید ارواح در کسوت یک راهبه ابراز وجود کنند.
• از آنجایی که گروه اجازه فیلمبرداری در کلیسا را نداشتند، تیم سازنده ورودی ساختگی کلیسای نفرین شده را در مقابل یکی از برج و باروهای دفاعی قلعه کوروین بازسازی کرد.
• صومعه اصلی کارتا در قرن سیزدهم ساخته شده و امروزه تنها خرابه‌هایی از آن برجا مانده است. اما با این حال یکی از مقاصد گردشگری معروف رومانی است که ارزش بازدید شدن را دارد. با این حال انتظار نداشته باشید که با هیچ راهب یا راهبه زنده‌ای در این مکان مواجه شوید.

به پایان این مطلب رسیدیم. نظر شما در مورد این فیلم و ماجراهای پشت پرده ساخت آن چیست؟ شما تا چه حد داستان این اثر را برگرفته از واقعیت می‌دانید؟ فراموش نکنید نظرات خود را با ما نیز در میان بگذارید.