مرگ زودرس سالانه ۳ میلیون نفر در اثر آلودگی هوا

از اواسط قرن گذشته با رشد صنایع سنگین و گرمایش زمین، حجم زیادی از گازهای مهلک، دود و ازن وارد جو کره زمین شده است. این آلودگی‌ها که وارد هوایی که ما تنفس می‌کنیم شده‌اند، به‌اصطلاح مه دود نامیده می‌شوند. مه دود (smog) ترکیبی از گازهای ناخوشایند است که به ریه‌ها آسیب زده و متعاقباً موجب آسیب پایدار به سلامت جامعه می‌شود. در جهان امروز، بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه که تنها به رشد اقتصادی خود می‌اندیشند و صنایع سنگین خود را به طور لجام گسیخته‌ای گسترش می‌دهند، با سطح بالایی از آلودگی هوا مواجه شده‌اند. بر اساس تحقیقات تازه‌ای که با بررسی شاخص‌های سلامت مربوط به آلودگی هوا در فضای باز انجام‌شده است، هرساله حدود ۳ میلیون نفر به مرگ زودرس ناشی از آلودگی هوا دچار می‌شوند و پیش‌بینی می‌شود این مقدار مرگ‌ومیر تا سال ۲۰۵۰ به دو برابر افزایش یابد. این تحقیق تازه که در نشریه علمی نیچر (Nature) منتشر شده، نشان می‌دهد هریک از عوامل ترافیک، صنعت، مصارف انرژی و کشاورزی چگونه در افزایش سطح آلودگی هوا نقش دارند و سهم هریک در مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری‌های قلبی و ریوی تخمین زده شده است. جای تعجب نیست که کشورهای درحال‌توسعه و پرجمعیتی چون چین و هند بیشترین سهم را در آلودگی هوای کره زمین داشته باشند. با وجود رشد سریع صنایع بزرگ و تولید انرژی و همچنین ترافیک سنگین وسایل نقلیه در این کشورها، مصارف خانگی و تجاری انرژی برای پخت و پز و گرمایش به عنوان اصلی‌ترین عامل آلودگی هوا در این کشورها شناسایی شده‌اند.

وضعیت در سراسر جهان بد است، اما چین اوضاع را وخیم‌تر کرده

چین از بیشترین درصد میزان مرگ‌ومیر زودرس ناشی از آلودگی هوا در جهان رنج می‌برد. هرساله حدود ۱/۳ میلیون نفر، چیزی حدود ۴۰ درصد از کسانی که بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند، چینی هستند. جمعیت بالای این کشور و همچنین توسعه شدید صنعت و کشاورزی در این کشور اگرچه رشد بالای اقتصادی را برای آن‌ها به ارمغان آورده اما هزینه‌های محیط زیستی سنگینی را بر جای گذاشته است. شهرهای بزرگ این کشور چون پکن همزمان با رشد اقتصادی و تغییر سبک زندگی مردم  با گسترش طبقه متوسط شهری با زوال رقت باری در کیفیت هوای خود مواجه شدند. چینی‌ها که طرفداران سنتی بادبزن‌های کاغذی به شمار می‌رفتند حالا از سیستم‌های تهویه هوا برای خنک شدن در فصل تابستان استفاده می‌کنند. در ابتدای هزاره سوم، تنها یک میلیون اتومبیل در پکن تردد می‌کردند، اما اکنون این شمار به ۵ برابر افزایش یافته و دود خروجی از اگزوزها و ترافیک‌های سنگین شهری بلای جان این شهر شده است.  برج‌های سر به فلک کشیده این شهر، در فضایی از همان مه سفیدی پنهان شده که مردم را به پوشیدن ماسک برای تنفس مجبور کرده است. شهروندان چینی به خوبی از این مسئله آگاهی دارند. بحث آلودگی محیط زیست و هوا یکی از نگرانی‌های عمومی اصلی چینی‌ها و از بحث‌های داغ آن‌ها در فضای مجازی است. کیفیت هوا در بیش از هزار نقطه در سراسر این کشور به صورت آنلاین گزارش می‌شود و اپلیکیشن های تلفن همراه، سطح آلودگی هوای هر منطقه را ساعت به ساعت گزارش می‌کنند. آگاهی و قبول این مشکل برای چین گامی به جلو به حساب می‌آید، اما چگونگی حل این مسئله بدون آسیب رساندن به رشد اقتصادی این کشور بر پیچیدگی‌های این مسئله افزوده است. جغرافیای شهر پکن هم در این سطح از آلودگی این شهر بی تأثیر نیست. کارخانه‌ها، مناطق صنعتی و کشاورزی بسیاری در دشت‌های حاصلخیز شمال چین که به طور سنتی قطب اقتصادی چین بوده‌اند قرار گرفته است. بادهایی که از این مناطق رو به سمت جنوب می‌وزند این آلودگی‌ها را بر فراز شهر پکن می‌آورند، اما رشته‌کوه‌هایی که غرب و شمال این شهر را احاطه کرده‌اند، مانع از عبور این آلودگی از فراز این شهر شده و مه خاکستری رنگ غلیظی از آلودگی به وسعت چند صد کیلومتر بر هوای این شهر سایه می‌افکند. این مه غلیظ از آلودگی در تصاویر ماهواره‌ای به شکل پتوی غبارآلودی که بر روی شهر پکن افتاده است خود را نمایش می‌دهد.

پاک‌سازی چین

دولت چین مشتاق است بهترین تصویر را از پایتخت خود به جهان نمایش دهد. بنابراین پیش از آغاز هر رخداد بین‌المللی در این شهر، تدابیر کنترل آلودگی هوا شدیدتر می‌شوند. مسئله‌ای که در المپیک تابستانی ۲۰۰۸ پکن، انجمن آپک (APEC) در پاییز گذشته و اخیراً در رژه‌ای که به مناسبت پایان جنگ جهانی دوم برگزار شد، شاهد آن بودیم. این مسئله که دولت به هر مناسبت مه دود بر فراز شهر پکن را از بین می‌برد، نوید بخش آن است که هوای کشور چین قابل پاک‌سازی است. اما برای اینکه پکنی‌ها هر روز با آسمانی آبی مواجه شوند به تلاش‌های بسیار بیشتری نیاز است. نقل مکان مراکز صنعتی، روی آوردن به تولید انرژی‌های پاک و تشدید اجرای قوانین محیط زیستی از طرح‌هایی هستند که می‌توانند وضعیت هوای چین را بهبود بخشند. صنایع فولاد پکن پیش از بازی‌های تابستانی المپیک ۲۰۰۸ به استان هبی (Hebei)  منتقل شد، در حال حاضر طرح‌های محیط زیستی در نظر گرفته شده تا سایر صنایع آلوده نیز از مسیر باد شهر پکن خارج شوند. با این حال، استان هبی چین با بیش از ۱۰۰ میلیون جمعیت و انتقال صنایع فولاد با آلودگی هوا مواجه شده و به نظر می‌رسد کنترل آلودگی هوای این استان با سخت گیری کمتری نسبت به پایتخت مواجه شود. تغییر در فرآیند تولید انرژی و استفاده از گاز به جای زغال سنگ تا حد زیادی به بهبود وضعیت هوای این کشور کمک کرده است. در حال حاضر چین با سرمایه‌گذاری‌های کلان روی تولید انرژی‌های تجدید پذیر به وسیله خورشید، باد و آب جهان را به سمت تولید انرژی‌های پاک سوق می‌دهد. هم اکنون حدود ۱۰ درصد از تولید انرژی چین از منابع انرژی پاک تأمین می‌شود اما پیش‌بینی می‌شود این میزان تا سال ۲۰۲۰ به ۱۶ درصد افزایش یابد. توجه به اصلاح الگو و نحوه مصرف انرژی در مصارف خانگی و کشاورزی نیز می‌تواند در آینده‌ای نه چندان دور آسمان آبی را برای بخش‌های گسترده‌ای از چین به ارمغان آورد. تعادل میان رشد اقتصادی و حفاظت از محیط زیست بیش از نیم قرن پیش در کشورهای غربی در پی گرفته شد. تعادلی که اکنون به نظر می‌رود چین بدان روی آورده و این کشور را در مسیر پاک‌تری از آنچه مقاله جدید نشریه نیچر منتشر کرده قرار خواهد داد. نویسندگان این مقاله در مورد هزینه‌های انسانی رشد لجام گسیخته اقتصادی به چین هشدار داده‌اند، اما آنچه  درون چین به نظر می‌رسد، نوید آسمانی آبی و رنگ و بوی تغییر را به همراه دارد. منبع: gizmodo