روزشمار: ۲۶ بهمن؛ مرگ «جيمز كوک» کاشف استرالیا
امروز سالروز درگذشت «جیمز کوک» مکتشف و دریانورد انگلیسی است. او در ۱۴ فوریه سال ۱۷۷۹ میلادی درگذشت.
«جیمز کوک» دریانورد و مکتشف بریتانیایی بود. او سه سفر اکتشافی مهم را فرماندهی کرد که در طی آنها، بسیاری از جزایر اصلی اقیانوس آرام مانند استرالیا، زلاندنو و هاوائی، شناسائی و نقشه‌برداری شدند. شجاعت کوک در اکتشاف مناطق پرخطر (مانند مدار جنوبگان و منطقه صخره‌های مرجانی بزرگ استرالیا)، توانایی در رهبری کردن افراد در شرایط دشوار و مهارت فراوان در فنون دریانوردی، مساحی و نقشه‌برداری او را در شمار موفق‌ترین کاشفان زمان خود قرار می‌دهد.
جیمز کوک در تاریخ ۲۷ اکتبر سال ۱۷۲۸ میلادی در مارتون، کلیولند نزدیک شهرک میدلزبورو از توابع یورکشایر متولد شد اما از کودکی با خانواده‌اش در گریت آیتون اقامت کرده بود. جیمز کوک دومین فرزند «جیمز» و «گریس» بود. در آن زمان پدرش کارگر مزرعه بود ولی در سال ۱۷۳۶ نماینده زمین‌داران «ایری هولم» در نزدیکی «ایتون» شد و بدین ترتیب مقام خود را ارتقا داد.
در سن ۱۳ سالگی در مزرعه پدرش شروع به کار کرد و چهار سال بعد در یک مغازه خواربار فروشی در «استیتس» روستائی واقع در دو مایلی «ویتبای» مشغول به کار شد. جیمز را به یک مدرسه روستایی سپردند. او در آنجا تحصیلات ابتدایی مختصری آموخت. او به مدت ۱۸ ماه در آنجا کار کرد تا اینکه یک اتفاق ناگوار باعث شد آنجا را ترک کند. داستان از این قرار بود که در دخل مغازه سکه‌ای یک شیلینگی وجود داشت که از نظر طرح با بقیه فرق داشت و پسرک آن را با یکی از سکه‌های خود عوض کرد. از بدشانسی او، این سکه نظر صاحب مغازه را نیز به خود جلب کرده بود و با گم شدنش او را متهم به دزدیدن سکه کرد. صاحب مغازه توضیحات او را پذیرفت، اما کوک که دوست نداشت مورد شک قرار گیرد آنجا را ترک کرد. سپس نزد «جان واکر» یکی از اعضای شرکت حمل ذغال‌سنگ واقع در ویتبای به عنوان شاگرد مشغول به کار شد و این‌گونه اولین سفر دریایی خود را با کشتی به نام «فری لاو» که تقریبا ۴۵۰ تن وزن داشت آغاز کرد.
در سال ۱۷۵۰ میلادی، «تری برادرز» یا سه برادر دومین کشتی بود که او با آن سفر کرد و در همین کشتی بود که وی آخرین دوران کاراموزی خود را گذراند. در سال ۱۷۵۲ او منتصب به مقام کمک ناخدای کشتی «فرندشیپ» شد و سه سال بعد نیز هدایت کشتی به وی پیشنهاد شد. در این حین او می‌بایست در رابطه با ناوبری مطالعاتی انجام می‌داد و دانش عمومی خود را بهبود می‌بخشید. وی فقط ۲۷ سال سن داشت و از قرار معلوم با کارفرمایان خود روابط خوبی برقرار کرده بود، زیرا در آن زمان افراد کمی بودند که شانس هدایت کشتی را در چنین سن پایینی به دست می‌آوردند. به هر حال کوک تصمیم گرفت وارد نیروی دریایی شود. او به سازمان «اچ ام اس ایگل» پیوست و چند هفته بعد به درجه یاور ناخدای ارشد منصوب شد.
کشتی ایگل در می سال ۱۷۵۷ میلادی با یک کشتی فرانسوی، وارد جنگی موفقیت‌آمیز شد و در حالی‌که مشغول تجدید قوا بود کوک با آن کشتی وداع کرد. سپس او حکم ناخدایی را دریافت کرده و در ۳۰ جولای به عنوان کاپیتان به «سالبی» پیوست.
در ماه اکتبر به «پمبروک» منتقل شد. پمبروک در ژوئن ۱۷۵۸ در زمینه ترابری و انتقال نیروهای انگلیسی به منظور جنگ در «کبک» مشغول به کار بود. پیش از آن کوک و ژنرال ولف در رابطه با موقعیت تعدادی از ناوها با یکدیگر ملاقاتی داشتند. تعیین کانال‌های امن مابین تنگه رودخانه، بخشی از وظایف کوک به شمار می آمد.
کوک در می ۱۷۶۰ مشغول تحقیق بر روی «لورنس» در «نورثامبر لند» بود و بنابراین در زمینه نقشه‌برداری دریایی دانش در خور توجه‌ای کسب کرد و نقشه رودخانه‌ای که هم‌اینک نیز موجود است، گویای این مطلب است. وی همچنین در این بین به مطالعه ریاضیات و نجوم پرداخت و در ژانویه ۱۷۶۱ به دلیل هدایت کشتى «لارنس» بورسیه ویژه ۵۰ پوندى را دریافت کرد.
در میانه جنگ‌های هفت ساله، کوک در نیروی دریایی سلطنتی خدمت می‌کرد و در محاصره شهر کبک در ۱۷۵۹ میلادی شرکت داشت. مقامات ارتش با مشاهده استعداد وی در مساحی، مسئولیت نقشه‌برداری از بیشتر ورودی‌های رودخانه سنت لارنس را در خلال جنگ به او سپردند. مهارت‌های کوک بار دیگر در نقشه‌برداری از سواحل نیوفوندلند در دهه ۱۷۶۰ میلادی به کار آمد و مورد توجه انجمن سلطنتی قرار گرفت.
جیمز کوک کاشف ساحل شرقی استرالیا یکی از زیرک‌ترین دریانوردان و برجسته‌ترین منجمان انگلستان بود. وی در سال ۱۷۶۸ میلادی سفر خود را با کشتى «ایندور» آغاز کرد و به منظور رصد کردن سیاره ونوس (زهره) عازم «تاهیتی» شد. با این وجود جستجو و کاوش سواحل نیوزیلند و کشف سرزمین‌های عظیم جنوبی نیز در برنامه او به چشم می‌خورد.
جیمز کوک در مارس ۱۷۷۰ میلادی نیوزیلند را ترک کرد و پس از گذشت چند هفته برای نخستین بار موفق به رویت ساحل جنوب شرقی استرالیا شد. او پس از کشف این ساحل، نام «بوتانی بی» را به آن اختصاص داد و سپس به بررسی و تفحص دقیق نواحی شمالی آن پرداخت وسرانجام در جزیره «پوزیشن» واقع در «تورس استریت» سرتاسر این ساحل شرقی را تحت تصرف خود درآورده و آن را «نیو ساوث ولز» نامید.
وی در سفر بعدی خود ثابت کرد که بین نیوزیلند و آمریکای جنوبی هیچ قاره عظیمی وجود نداشته و بنابراین به این باور غلط پایان داد. او سرانجام در سال ۱۷۷۹ میلادی توسط بومیان هاوائی کشته شد.
کوک بسیارى از نقشه‌ها و نمودارهایش را چاپ و منتشر کرد و تا صدو پنجاه سال هیچ نقشه‌اى جایگزین آنها نشد که این خود نوعى قدردانى از وى به حساب مى‌آید.
نظام سلطنتى به خاطر اقداماتى که کوک در جهت پیشگیرى از بیمارى اسکوربوت (کمبود ویتامین سى) انجام داده بود، مدال افتخارى به او اعطا کردند که در نبود وى به همسرش داده شد. او با وجود ذات عجولش، بسیار خیرخواه و مهربان بود و از درک و فهم بالایى در تحمل درد رنج برخوردار بود. گرچه در ظاهر سرد و نجوش بود که البته این ویژگى مختص همه کاپیتان‌هاى موفق است، ولى در عین حال مورد احترام و محبت افسران و همین‌طور خدمه بود.
او کاملأ بى‌باک بود و در زمان بروز خطر، شجاع‌ترین و سرزنده‌ترین مرد روى عرشه بود اما علاوه بر این، نوعى حس نزدیکى به زمین و هشیارى ذاتى در او وجود داشت که تقریبأ غریزى بود. کوک، زمانى که خطرى کشتى را تهدید مى‌کرد، بارها بدون دلیل مشخصى، تغییر مسیر مى‌داد. براى او فرقى نمى‌کرد که در میان توده‌هاى مه قطب جنوب باشد و یا در مسیر پر پیچ و خم صخره‌هاى دریایى (گریت بریر)، چیزى که اهمیت داشت این بود که مهارت دریانوردى او بى‌نظیر بود و همین امر وى را در مقام بهترین دریانوردان و کاشفان زمان قرار مى‌داد. هم‌اینک مجسمه‌هاى یادبود او در سیدنى، ملبورن و لندن به چشم مى‌خورد و همین‌طور در مکان‌هاى بسیارى واقع در انگلستان، هائیتى، نیوزیلند، کانادا و فرانسه یادبودهاى دیگرى نیز از وى وجود دارد. شاید تصویرى که «ناتانیل دنس» از وى کشیده است، بهترین تصویر به جا مانده از وى باشد، که مکررأ تکثیر مى‌شود. نقاشانى چون «سر جوشا رینالدز » و بسیارى از نقاشان مشهور دیگر نیز چهره او را به تصویر کشیده‌اند.
دانشگاه جیمز کوک به افتخار وی در تانزویل استرالیا تأسیس شده است. دانشگاه جیمز کوک، دانشگاه پژوهشی استوایی برتر استرالیا است. سفرهای حماسی کوک در نیمکره جنوبی، به جهان دانش، کمک زیادی کرد. این دانشگاه در ۲۰ آوریل سال ۱۹۷۰ در تاونزویل افتتاح شد.
جیمز کوک یک دانشگاه چند محوطه‌ای است و مکان‌های اصلی‌اش در شهرهای شمال کوئینزلند به نام‌های تاونزویل و کیرنز قرار دارد. مکان‌های کوچک‌تر آن هم در ماکایو کوه ایسا قرار دارند. عملیات مشترک این دانشگاه با دانشکده‌های هولمز در سیدنی و ملبورن هستند.
این دانشگاه پژوهشی رده بالا، تمرکز عمیقی بر موضوعات مربوط به علوم استوایی دارد. دانشگاه جیمز کوک اعتبار بین‌المللی دارد و با دانشگاه‌ها و نهادهای پژوهشی بین‌المللی، ارتباط‌های زیادی دارد. فارغ‌التحصیلان آن می‌توانند وارد نیروی کار بین‌المللی شوند. همه برنامه‌های آن بر مهارت تفکر خلاق و حل مسئله، ارتباط اثربخش و آشنایی با فناوری اطلاعات متمرکز است.
این دانشگاه با صنایع و حرفه‌های محلی همکاری می‌کند تا اطمینان حاصل شود دوره‌ها بر مبنای نیاز کارفرمایان باشند. برنامه‌های جایگزینی در کار در بسیاری از دوره‌ها موجود هستند و فارغ‌التحصیلان را به مهارت‌های عملی ارزشمندی مسلح می‌کنند.
در همین روز:
- درگذشت «سيد علی نصر» بنيان‌گذار تئاتر ايران (۱۳۴۰ شمسی)
- آغاز سفر «بارتولو دياز» دريانورد و مكتشف نامی پرتغالی (۱۴۸۷ میلادی)
- روز والنتاین
دیدگاه