با بزرگ ترین بیابان های دنیا آشنا شوید

معمولا بیابان‌ها را با میزان بارشی سالانه می‌شناسیم. بیشتر نقاط بیابان‌ها خشک و بایر هستند؛ به همین دلیل، شرایط زندگی گرم و خشک آنجا، وضعیت را برای گیاهان و حیوانات سخت می‌کند. با این‌ حال، گفته می‌شود حدودا یک‌سوم سطح زمین خشک یا نیمه‌خشک است. بیابان‌ها را بر اساس میزان بارش، دلیل بیابان‌زایی، دمای هوا و مکان جغرافیایی‌شان طبقه‌بندی ‌می‌کنند. حیوانات و گیاهانی که در بیابان زندگی‌ می‌کنند، سازگاری خاصی برای بقا در شرایط محیطی سخت و دشوار دارند.

از طرفی، بشر نیز به‌ مدت چندین نسل، درصدد دستیابی به مناطق بیابانی بوده است. بادیه‌نشینان و گروه‌های بیابان‌گرد معمولا برای یافتن چراگاهی بهتر و دسترسی به آبادی‌های نزدیک کویر، همواره در حال جابه‌جایی هستند تا بتوانند مکان مناسبی برای زندگی پیدا کنند.

۱۰. صحرای گریت بیسین، به وسعت ۴۹۲ هزار کیلومتر مربع (Great Basin Desert)

صحرای «گریت بیسین» بزرگ‌ترین بیابان آمریکا است. این بیابان، زمینی به وسعت ۴۹۲ هزار کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد. صحرای گریت بیسین، از شرق با رشته‌کوه‌های راکی، از غرب با دامنه‌ی سیرا نوادا، از جنوب با بیابان‌های سونورا و موهاوی و در نهایت با فلات کلمبیا از سمت شمال هم‌مرز است. این صحرا با میزان بارندگی ۱۷ الی ۳۰ سانتی‌متر در سال، بیابانی سرد محسوب می‌شود. آب و هوای یک منطقه را معمولا با حداکثر میزان خشکی، گرمای تابستان و میزان برف و سرمای زمستان مشخص می‌کنند.

۹. بیابان سوریه، به وسعت ۵۱۸ هزار کیلومتر مربع (Syrian Desert)

این بیابان ترکیبی از یک بیابان واقعی و یک استپ (جلگه‌ی وسیع بی‌درخت) است. «بیابان سوریه» در شبه‌جزیره‌ی عربستان و در ناحیه‌ی سوریه واقع شده است. ای بیابان زمینی به وسعت ۵۱۸ هزار کیلومتر مربع دارد. بیابان یاد شده مسطح ولی بسیار سنگلاخی است. این محیط بیابانی از گدازه و در پی فعالیت‌های آتشفشانی ناحیه‌ی جبل‌الدروز سوریه شکل یافته است. بیابان سوریه مناطقی از سوریه، اردن، عراق و عربستان سعودی را در بر می‌گیرد.

۸. بیابان پاتاگونیا، به وسعت ۵۱۸ هزار کیلومتر مربع (Patagonian Desert)

بیابان پاتاگونیا بزرگ‌ترین صحرای آمریکای جنوبی در آرژانتین است که زمینی به وسعت ۵۱۸ هزار کیلومتر مربع را پوشانده است. بخش عمده‌ی این بیابان در آرژانتین قرار دارد، ولی قسمت‌هایی از آن نیز تا کشور شیلی گسترده شده است. بیابان پاتاگونیا از شرق به اقیانوس اطلس و از غرب به کوه‌های آند متصل است. این مکان، یک بیابان سرد و زمستانی‌ است که درجه حرارتش به‌ندرت از ۱۲ درجه سانتی‌گراد تجاوز می‌کند و دمای معمول این منطقه تنها ۳ درجه سانتی‌گراد است. بیابان پاتاگونیا به‌ علت مجاورت با هوای کوهستانی و نیز تاثیرات بارش باران، تقریبا صحرایی بادخیز و طوفانی است.

۷. بیابان بزرگ ویکتوریا، به وسعت ۵۶۹ هزار کیلومتر مربع (Great Victoria Desert)

بیابان بزرگ ویکتوریا با ویژگی‌های خاص خودش مانند تپه‌های شنی فراوان، بزرگ‌ترین بیابان استرالیا است که زمینی به وسعت ۵۶۹ هزار کیلومتر مربع را در بر می‌گیرد. این بیابان از «دامنه‌ی گاولر» جنوب استرالیا تا «نواحی زرخیز» در غرب استرلیا گسترده شده است. وقوع طوفان و آذرخش در بیابان بزرگ ویکتوریا بسیار معمول است؛ به‌طوری‌ که سالانه حدود ۱۵ الی ۲۰ آذرخش در این بیابان رخ می‌دهد. در طول زمستان، دمای هوا تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد در بیابان بزرگ ویکتوریا پایین می‌آید، در حالی که دمای هوا در تابستان مابین ۳۲ الی ۴۰ درجه سانتی‌گراد است. میزان بارش باران در این صحرا سال به سال متفاوت است، ولی به‌طور کلی این میزان با مقدار ۲۰۰ الی ۲۵۰ میلی‌متر بر سال کم تلقی می‌شود.

۶. بیابان کالاهاری، به وسعت ۹۳۲ هزار کیلومتر مربع (Kalahari Desert)

این بیابان، یک ساوانای (دشت بی‌درخت) نیمه‌خشک در جنوب آفریقا است. بیابان کالاهاری دارای مساحتی به بزرگی ۹۳۲ هزار کیلومتر مربع است. این بیابان بخش‌هایی از کشورهای نامیبیا، بوتسوانا و آفریقای جنوبی را در بر می‌گیرد. این بیابان مناطق بزرگی دارد که با شن‌های قرمز رنگ پوشیده شده‌اند که آب همیشه به داخلشان نفوذ نمی‌کند. این بیابان گودال‌ها و حرفه‌های بسیاری دارد. تنها رودخانه‌ای که در اینجا همواره پر از آب است، اوکاوانگو است که به‌سمت یک دلتا در شمال‌غرب در جریان است.

۵. بیابان گبی، به وسعت یک میلیون و ۲۹۴ هزار کیلومتر مربع (Gobi Desert)

این بیابان که در آسیا واقع شده، بخش‌هایی از شمال و شمال غربی چین را پوشش می‌دهد و تا جنوب مغولستان نیز ادامه می‌یابد. وسعت این بیابان در حدود یک میلیون و ۲۹۴ هزار کیلومتر مربع است. گبی، یک بیابان «سایه باران» است. سایه باران به بیابانی گفته می‌شود که در آن، کوه‌های اطراف، اجازه‌ی ورود ابرها را نمی‌دهند و در نتیجه بارانی در این بیابان‌ها باریده نمی‌شود. بیابان گبی در جهت مخالف کوه‌های هیمالیا قرار دارد؛ به همین جهت این کوه‌ها جلوی جریان باد را گرفته و اجازه نمی‌دهند ابرهای باران‌زا از اقیانوس هند به‌سمت بیابان گبی بیایند. در بیشتر سطح این بیابان شن و ماسه وجود ندارد و عمدتا پوشیده از سنگلاخ است. گبی، یک صحرای سرد است که معمولا در زمستان‌ها، برف روی تپه‌های شنی‌اش انباشته می‌شود.

۴. بیابان عرب، به وسعت ۲ میلیون و ۳۳۰ هزار کیلومتر مربع (Arabian Desert)

این بیابان در مناطق دوردست آسیای غربی واقع شده که بیشتر سطح شبه‌جزیره‌ی عربستان را در بر می‌گیرد. بیابان عرب با وسعتی به‌اندازه‌ی ۲ میلیون و ۳۳۰ هزار کیلومتر مربع بیشتر یمن، خلیج فارس، عمان، اردن و عراق را احاطه کرده است. مرکز این بیابان یعنی ربع‌الخالی (خانه‌ی خالی) بزرگ‌ترین پهنه‌ی ممتد شن روی زمین را تشکیل می‌دهد. آب و هوای اینجا بسیار خشک است؛ به‌طوری‌ که دمای هوا در یک گستره بسیار گرم و در آن‌سوی طیف شاهد یخبندان‌های بسیار وحشتناک هستیم. بارش سالانه، به‌طور متوسط ۱۰۰ میلی‌متر است، ولی در خشک‌ترین نواحی این بیابان، سالانه بیش از ۳۰ الی ۴۰ میلی‌متر باران نمی‌بارد.

۳. صحرای بزرگ آفریقا، به وسعت ۹ میلیون و ۶۵ هزار کیلومتر مربع (Sahara)

این صحرا، به‌طور کلی سومین بیابان بزرگ و نیز بزرگ‌ترین بیابان گرم دنیا است. این بیابان وسعتی به میزان ۹ میلیون و ۶۵ هزار کیلومتر مربع دارد. این بیابان، بیشتر سطح آفریقای شمالی به‌جز نواحی حاصلخیز مغرب، کوهستان‌های اطلس و کرانه‌های ساحلی در مجاورت دریای مدیترانه را پوشانده است. بیشتر بخش‌های صحرای بزرگ آفریقا از هامادا یا همان دشت سنگی و تپه‌های شنی بزرگ تشکیل شده است. سطح زمین این بیابان دائما توسط وزش بادهای مختلف و هر از گاهی هم به‌خاطر بارش‌های پراکنده و نادر در حال تغییر شکل است. قسمت مرکزی این بیابان بسیار خشک است و به‌ علت کمبود بارش، هیچ گیاهی در آنجا رشد نمی‌کند. بیشتر رودخانه‌ها در این بیابان یا به‌صورت فصلی یا هر از گاهی آب دارند. استثنای بزرگ، رود نیل است که شاه‌رودی در امتداد بیابان است.

۲. بیابان قطب شمال، به وسعت ۱۳ میلیون و ۹۸۵ هزار کیلومتر مربع (Arctic)

این بیابان نواحی قطب شمال را در بر می‌گیرد. بیابان قطب شمال، دومین بیابان بزرگ جهان است که وسعتش به ۱۳ میلیون و ۹۸۵ هزار کیلومتر مربع می‌رسد. بخش‌هایی از این بیابان مناطق تحت کنترل کانادا، دانمارک، نروژ، روسیه، سوئد و ایالات متحده را در بر می‌گیرد. بارش در این منطقه معمولا به‌صورت برف بوده و دمای هوا در زمستان نیز تا کمتر از منفی ۴۰ درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد. این بیابان با بادهای شدیدش شناخته می‌شود؛ بادهایی که برف را بالا برده و موجب ایجاد این توهم می‌شود که گویی در این منطقه همیشه برف می‌بارد. بیابان قطب شمال نسبت به تغییرات دمایی بسیار آسیب‌پذیر است. اخیرا کاهشی در میزان کوه یخ در دریاهای قطب شمال مشاهده شده که به خاطر کم شدن یخ در قطب شمال، نگرانی‌ها را برای افزایش گرمای جهانی گسترده‌تر می‌کند.

۱. بیابان قطب جنوب، به وسعت ۱۴ میلیون و ۲۴۵ هزار کیلومتر مربع (Antarctica)

جنوبگان، دورترین قاره‌ی روی زمین است که در نزدیکی قطب جنوب واقع شده است. به‌طور کلی، این بیابان، خشک‌ترین، بادخیزترین و سردترین قاره‌ی زمین است که در عین‌ حال، بیشترین ارتفاع در میان تمامی قاره‌های دیگر را نیز دارد. کل بیابان قطب جنوب، صحرایی‌ است با میزان بارش کمتر از ۲۰۰ میلی‌متر در سال. دمای هوا معمولا بسیار سرد بوده که ممکن است تا ۸۹ درجه سانتی‌گراد زیر صفر در زمستان و در تابستان نیز در برخی مواقع در نواحی ساحلی، تا ۱۵ درجه بالای صفر برسد. به‌ همین دلیل هیچ‌کس به‌طور دائمی در این منطقه سکنی نمی‌گزیند. ساکنانی که به‌طور موقت به این مکان می‌آیند ۱۰۰۰ الی ۵۰۰۰ نفر در سال هستند که متشکل از محققان و کارکنان آنان هستند. بیابان قطب جنوب وسعتی به مساحت ۱۴ میلیون و ۲۴۵ هزار کیلومتر مربع را در بر می‌گیرد. آفتاب‌سوختگی و مشکلات بینایی از جمله نگرانی‌های مردم قطب جنوب است که در پی بازتاب نور خورشید از روی یخ‌ها به‌وجود می‌آید.