مغولستان کجاست؟

مغولستان در قاره آسیا قرار دارد و به‌وسیله کوه‌های سربه‌فلک‌کشیده و صحراهای خشک احاطه شده است. این سرزمین از دیرباز محل اقامت اقوام بدوی و صحراگرد بود که ساکنان آن با گذشت زمان، فرهنگ و تمدنی جدید را بنا گذاشتند. اهمیت تاریخی مغولستان به‌دلیل تشکیل سلسله مغول و حضور چنگیز خان در این سرزمین است. مغولستان تاریخ، فرهنگ و محیط زیست جذابی برای معرفی به گردشگران دارد.

آنچه باید درباره مغولستان بدانید:

• مغولستان کجاست؟
• تاریخچه مغولستان
• آیا امکان سفر به مغولستان وجود دارد؟
• هزینه سفر به مغولستان
• دیدنیهای مغولستان
• فرهنگ مردم مغولستان
• دانستنی‌ های جالب درباره مغولستان

مغولستان کجاست؟

_{منبع عکس: qz.com}

مغولستان در شمال آسیای میانه قرار دارد و مناطق مغول‌نشین آن از سمت شمال به سیبری و از سمت جنوب با کشور چین محصور می‌شوند. کشور مغولستان به‌دلیل دوری از دریا، آب و هوایی سرد و خشک دارد و بعد از قزاقستان، دومین کشور بزرگ محصور در خشکی به شمار می‌رود. مساحت این کشور حدود ۱,۵۶۵,۰۰۰ کیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا ۱,۵۲۸ متر است.

مغولستان با وجود وسعت زیاد، یکی از کم‌جمعیت‌ترین کشورهای جهان محسوب می‌شود. جمعیت آن در سال ۲۰۲۲ حدود ۳,۴۰۰,۰۰۰ نفر است که ۹۵ درصد آن را مغول‌ها و چهار درصد اقلیت آن را قزاق‌ها تشکیل می‌دهند. اولان‌باتور پایتخت این کشور، بیش از ۴۵ درصد جمعیت آن را در برمی‌گیرد. حدود نیمی از جمعیت مغولستان بودایی تبتی و بقیه آن‌ها بی‌خدا هستند. واحد پول این کشور توگروگ، زبان رسمی آن ترکی مغولی و خط سنتی آن‌ها، مغولی است که به‌صورت عمودی در ستون‌هایی از چپ به راست نوشته می‌شود؛ امروزه این خط در کنار الفبای سیریلیک، به‌عنوان خط رسمی کشور کاربرد دارد.

تاریخچه مغولستان

_{منبع عکس: goway travel.com}

مغولان تاریخ طولانی و پرفرازونشیبی دارند. نظرات درباره اقوام ساکن مغولستان و خاستگاه آن‌ها گوناگون است؛ برخی پژوهشگران عقیده دارند اقوام مغول از تایگا یا جنگل‌های سیبری به مغولستان آمده‌اند؛ تایگا جایگاه حیوانات خزپوشی چون خرس، گرگ، کفتار و روباه بود. بعضی دیگر بر این عقیده‌اند که خاستگاه مغولان، سرزمین کنونی مغولستان بوده است.

پیش از تشکیل امپراتوری مغول، بین قبایل مغولی جنگ و ستیز به پا بود. در این دوره، حکومت چین شمالی برای پیشگیری از نفوذ بیابانگردان به مرزهای کشور خود، قبایل مغول را کنترل می‌کرد. تسخیر مغولستان که سرزمینی بی‌بضاعت بود، برای چین منفعتی نداشت؛ اما از هجوم اقوام وحشی به مرزهای سرزمین خود می‌ترسید. آن‌ها سرانجام برای حفظ مرزهای خود از هجوم مغولان، دیوار چین را در قرن سوم پیش از میلاد بنا کرد.

از تاریخ طولانی قبایل مغول‌ تا پیش از ظهور چنگیز خان، به‌جز جنگ و ستیز قبایل، اطلاع بیشتری در دست نیست. مغولستان با ظهور چنگیز خان و تشکیل یک امپراتوری بزرگ، وارد تاریخ شد. پیش از ظهور چنگیز خان و تشکیل امپراتوری متحد، هر یک از قبایل نامی‌ جداگانه داشتند و ملل همسایه به همه قبایل مغول‌ «تاتار» می‌گفتند. بسیاری از این قبایل با به قدرت رسیدن چنگیز خان، مورد قهر و غضب او قرار گرفتند و از بین رفتند.

چنگیز خان

_{منبع عکس: intrepidtravel.com}

تموچین، معروف به چنگیز خان که از طایفه قیات بود، قبایل مغول را متحد کرد. یک قوریلتا (شورا) در سال ۶۰۲ هجری قمری مرکب از قبایل متحد مغول تشکیل شد و در آن چنگیز را به‌عنوان خان و فرمانده همه قبایل مغول انتخاب کردند.

چنگیز خان یک شمن واقعی بود؛ شمن‌ها عناصر طبیعت را می‌پرستند. او خدای «تانگری» (خدای آسمان در نزد ترک‌ها) را می‌پرستید و برای ستایش آن به ارتفاعات بلند می‌رفت. چنگیزخان کتابی به نام «یاسا» (دستورها و قوانین) دارد که محتوای آن، شرح قوانین کهن مغولی است. «بیلیق» نیز رساله‌ای بود که وصایای چنگیز را در برمی‌گرفت و تا مدت‌ها سرلوحه زندگی مغولان بود.

دوره فرمانروایی چنگیزخان هم‌زمان با حکومت سلطان محمد خوارزمشاه در ایران بود. چنگیز در سال ۶۱۵ هجری قمری از شمال شرق به مرزهای ایران حمله کرد و با پیشروی، شهرهای مهم از جمله بخارا، سمرقند و خوارزم را به تصرف خود درآورد. جلال‌الدین، پسر و جانشنین سلطان محمد خوارزمشاه، در برابر مغولان ایستاد و در جنگ «پروان» رشادت‌های بسیار از خود نشان داد؛ اما نتوانست سرزمین خود را از مغولان بازپس بگیرد و مغولان ایران را تصرف کردند و جانشینان چنگیز، سلسله ایلخانان مغول در ایران را بنیان نهادند.

_{منبع عکس: about-history.com}

چنگیزخان علاوه بر ایران، چین و بخش‌هایی از اروپا را نیز به تصرف خود درآورد. بعد از فتح ایران، در سال ۶۲۲ به مغولستان بازگشت تا «تنگغوتها»، تنها ایل مقاوم باقی‌مانده در مغولستان را مطیع خود کند. این قوم ساکن مغولستان، مانع حمله چنگیزخان به چین بودند. بر اساس روایات، چنگیزخان در سال ۶۲۳ شخصا عازم مبارزه با آن‌ها شد و در طی این جنگ از اسب افتاد و در سن ۷۲ یا ۷۳ سالگی درگذشت. بعد از انجام تشریفات شمنی، او را در صندوق گذاشتند و به پای کوه بورقان قلدون بردند. محل دفن چنگیزخان از نظرها پنهان است و کسی جای دقیق آن را نمی‌داند.

 قلمروی امپراتوری بزرگ چنگیزخان بین چهار فرزند او جوچی، اکتای، جغتای و تولی تقسیم شد. بعدها در دوره جانشینان آن‌ها، جنگ داخلی در مغولستان شکل گرفت و قلمروی آن‌ها تجزیه شد.  سرانجام، شمال امپراتوری مغول در سال ۱۶۹۱ به استعمار چینی‌ها درآمد و تا سال ۱۹۱۱ مستعمره این کشور بود. 

در سال ۱۹۱۱ حکومت سلسله چینگ در چین از بین رفت. مغول‌ها انقلاب کردند و مغولستان به رهبری بوگد خان (از خانات تبت) از چین جدا شد و اعلام استقلال کرد. بوگد خان به‌عنوان رئیس دولت مغولستان، تا سال ۱۹۲۴ حکومت کرد؛ اما نتوانست استقلال کامل کسب کند و تنها خودمختاری تحت حاکمیت چین را به دست آورد. 

در نوامبر ۱۹۲۴ جمهوری خلق مغولستان روی کار آمد و نام اولان باتور به‌معنای «قهرمان سرخ» برای پایتخت این کشور انتخاب شد. در سال ۱۹۴۵، مغولستان استقلال خود را به دست آورد و جغرافیای آن به دو بخش تقسیم شد. بخشی از آن داخل کشور چین قرار گرفت و بخش دیگر، کشور مغولستان را تشکیل داد. با فروپاشی دولت های کمونیستی در اروپای شرقی، نیروهای تغییر در مغولستان در سال ۱۹۹۰ به انحصار قدرت سیاسی توسط کمونیست‌ها پایان دادند و حکومتی دموکراتیک بر مبنای قانون اساسی و انتخابات آزاد تشکیل دادند.

آیا امکان سفر به مغولستان وجود دارد؟

_{منبع عکس: wikipedia.org}

گردشگران ایرانی امکان سفر به مغولستان را دارند؛ اما این کشور در ایران سفارتخانه ندارد. کسانی که قصد سفر به مغولستان را دارند، باید برای دریافت ویزا به سفارت این کشور در ترکیه مراجعه کنند. ویزاهای توریستی مغولستان ۱۴ تا ۹۰ روزه هستند.

از نظر مسیر دسترسی، هیچ پرواز مستقیمی بین دو کشور ایران و مغولستان برقرار نیست. پروازهای بین ایران و مغولستان، با توجه به شرکت هواپیمایی در مسیر حداقل یک یا دو توقف خواهند داشت. مدت زمان و هزینه پرواز به تاریخ سفر و ایرلاینی که انتخاب می‌کنید بستگی خواهد داشت. از کوتاه‌ترین مسیرهای در دسترس می‌توان به پروازهای تهران - استانبول - اولان‌باتور یا تهران - مسکو - اولان‌باتور اشاره کرد؛ خطوط هواپیمایی ترکیش و ایرفلوت جزو بهترین ایرلاین‌ها برای سفر به مغولستان محسوب می‌شوند.

هزینه سفر به مغولستان

_{منبع عکس: ar.trivago.com}

هزینه زندگی در مغولستان بالا و میزان حقوق دریافتی مردم آن کم است. مغولستان کشوری نیست که توجه مهاجران غربی را برای زندگی به خود جلب کند؛ اما یک مقصد سفر منحصربه‌فرد و ناشناخته با ترکیبی عالی از چشم‌اندازهای طبیعی دیدنی به شمار می‌رود. طیف گسترده‌ای از مناظر دست نخورده، سبک زندگی عشایری و فرهنگ آن برای گردشگران جذابیت فوق‌العاده‌ای دارد.

هزینه سفر به مغولستان‌بر طبق نوع پرواز، مدت زمان اقامت و نوع هتل متفاوت است. هزینه گردش روزانه یک گردشگر در مغولستان به‌طور میانگین حدود ۲۲ دلار است. گردشگران در مغولستان به‌طور متوسط برای وعده‌های غذایی یک‌روزه حدود هفت دلار و برای حمل و نقل محلی حدود سه دلار هزینه می‌کنند. هزینه سفر به اطراف مغولستان و بازدید از جاذبه‌های دیدنی این کشور، به‌دلیل مسافت زیاد و گسترده نبودن شبکه حمل‌ونقل عمومی، گران است.

دیدنی‌های مغولستان

تندیس اسب‌سوار چنگیز خان

• آدرس: مغولستان، ۵۵ کیلومتری شرق اولان‌باتور (مشاهده روی نقشه)

_{منبع عکس: education.nationalgeographic.org}

تندیس چنگیز خان در ساحل رودخانه توول در منطقه تسونجین بولدوگ واقع شده است و با پایتخت مغولستان، حدود یک ساعت فاصله دارد. این مجسمه زیبا که حالت سوار بر اسب دارد، از فولاد ساخته شده و با حدود ۴۰ متر ارتفاع، بزرگترین سواردیس (تندیس سوار بر اسب) دنیا به شمار می‌رود. بازدیدکنندگان می‌توانند از داخل مجسمه، تا بالای آن بروند.

منطقه‌ای که مجسمه چنگیز خان در آن قرار دارد، جزو مناطق پربازدید مغولستان محسوب می‌شود و مردم محلی چادرهای سنتی مغولی (یورت) را در اطراف این مجسمه بر پا کرده‌اند و بخشی از فرهنگ اصیل مردم مغولستان را به نمایش می‌گذارند. بازدیدکنندگان می‌توانند با پوشیدن لباس‌های محلی با مجسمه عکس بگیرند. 

بورخان خالدون Burkhan Khaldun

• آدرس: شمال شرقی مغولستان (مشاهده روی نقشه)

_{منبع عکس: mongolia-guide.com}

بورخان خالدون یکی از سایت‌های تاریخی مغولستان است که در بخش مرکزی رشته‌کوه خنتی قرار دارد. این منطقه بخش وسیعی از استپ‌های آسیای مرکزی و جنگل‌های مخروطی تایگا را در بر می‌گیرد. نام بورخان خالدون با عقاید شمنی، اعتقاد به پرستش کوه، رود و قبرهای صخره‌ای مقدس گره خورده است. برخی پژوهشگران بورخان خالدون را محل تولد و دفن چنگیزخان می‌دانند. این منطقه مهم‌ترین سند برای پرستش کوهستان توسط مغولان و عنصر یکپارچگی آن‌ها محسوب می‌شود. 

معبد و موزه چویچین لاما Choijin Lama Temple Museum

• آدرس:  اولان باتور، خیابان پیس (Piece)، حد فاصل خیابان‌های المپیک و چنگیز (مشاهده روی نقشه) 

_{منبع عکس: montsame.mn}

معبد و موزه چویجین لاما متعلق به آیین بودا است. این بنا که مجموعه‌ای از چند معبد را در بر می‌گیرد، در شهر اولان باتور قرار دارد. بنا یکی از بهترین نمونه‌های معماری قرن بیستم قلمداد می‌شود. در موزه مجموعه‌ای از مجسمه‌ها و آثار کنده‌کاری قرار دارند که قدمت آن‌ها به قرن ۱۷ میلادی می‌رسد. در این موزه آثاری از هنر بودایی مشاهده می‌شود که شامل مجسمه‌های خدایان، نقاشی‌ها و ماسک‌های مراسم رقص سام (رقص محلی مغولستان) می‌شوند. 

صومعه اردن زو Erdene Zuu Monastery

• آدرس: ۱۵۰ کیلومتری شمال شهر آروایخیر (مشاهده روی نقشه)

_{منبع عکس: gigaplaces.com}

صومعه اردن زو قدیمی‌ترین صومعه بودایی محسوب می‌شود که در مغولستان باقی مانده است. این بنا را آبتای ساین خان برای معرفی بودیسم به مردم مغولستان در قرن ۱۶ میلادی ساخت. سنگ‌های بنا از ویرانه‌های کاراکروم، پایتخت پیشین مغولان، به این منطقه آورده شده‌اند. صومعه در زمان حکومت کمونیست‌ها تنها با کاربری موزه حق ادامه کار داشت. بعد از فروپاشی حکومت کمونیستی مغولستان در سال ۱۹۹۰ دوباره به صومعه تغییر کاربری داد و مکان پرستش شد.

دریاچه خووسگول Khuvsgul Lake

• آدرس: شمال مغولستان، ۱۰۰ کیلومتری شمال شهر مورون (مشاهده روی نقشه)

_{منبع عکس: toursmongolia.com}

دریاچه خووسگول (khusgul Lake) دریاچه‌ای زیبا است که در پای رشته کوه سایان در شمال مغولستان قرار دارد. نام دریاچه را از نام رشته کوه خووسگول، واقع در پایین دریاچه گرفته‌اند. این دریاچه که بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین مغولستان به شمار می‌رود، حدود ۲,۷۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و حداکثر عمق آن به ۲۶۷ متر می‌رسد.

خووسگول از قدیمی‌ترین دریاچه‌های جهان محسوب می‌شود و بعد از دریاچه وستوک در قطب جنوب، دومین دریاچه‌ای است که به‌دلیل سرما، تا حد زیادی شکل اولیه خود را حفظ کرده است.  این دریاچه شیرین که مهم‌ترین ذخیره آب آشامیدنی مغولستان به شمار می‌رود، در کنار دریاچه‌های آب شور قرار دارد. پارک ملی خووسگول نیز در اطراف دریاچه قرار دارد. این منطقه حفاظت‌شده با تنوع زیستی خاص، محل زندگی حیوانات وحشی از جمله گوزن سیبری، بز کوهی، خرس قهوه‌ای، گرگ، سمور و... است. 

فرهنگ مردم مغولستان

_{منبع عکس: discovermongolia.mn}

ساکنان مغولستان از قبایل متنوعی تشکیل می‌شوند. مغولان خلخ، دربد، بوریات، دریگانگا و بیاد بخشی از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. بیشتر مردم مغولستان به زبان ترکی مغولی صحبت می‌کنند. بخش اعظم مردم ترک زبان این کشور را قزاق‌ها، تووان‌ها و تساتان‌ها تشکیل می‌دهند که در غرب مغولستان ساکن هستند. فرهنگ مردم مغولستان بیشتر متاثر از فرهنگ چینی‌ها و روس‌ها است و تعداد کمی از این دوملیت نیز در مغولستان زندگی می‌کنند.

مغول‌ها آداب احوال‌پرسی خاصی دارند، به این ترتیب که فردی که ابتدا قصد احوالپرسی دارد، به‌سمت راست می‌چرخد، دست‌های خود را دراز می‌کند، کف دستش را بالا می‌برد و روی ساق دست طرف مقابل می‌گذارد. فرد مقابل هم همین کار را می‌کند و آرنج فرد مقابل را در دست می‌گیرد.

مردم مغولستان به‌دلیل زندگی در جغرافیای سرد و خشک، رفتاری سرد دارند و چندان مایل به ارتباط با غریبه‌ها نیستند؛ اما احترام در فرهنگ آن‌ها جایگاه خاصی دارد. آن‌ها مهمان‌نواز هستند و به گردشگران احترام می‌گذارند.

_{منبع عکس: toursmongolia.co}

اسب نقش مهمی در زندگی مغول‌ها دارد و آن‌ها به سوارکاری علاقه‌مندند. مردان و زنان مغول، هنرهای سوارکاری خود را در جشنواره‌های بومی این کشور به نمایش می‌گذارند.

مردم مغولستان در گذشته اغلب زندگی عشایری داشتند و گله‌دار بودند؛ آن‌ها از گله‌های بزرگ متعلق به اشراف، مقامات دولتی و صومعه‌ها نگهداری می‌کردند. بعد از انقلاب ۱۹۲۱ میلادی، شرایط مغولستان تغییر کرد و امتیازات روحانیان مغولی برداشته شد؛ اقتصاد مغولستان پیشرفت کرد و کارخانه‌های کوچک برای فرآوری مواد غذایی خام، پشم و پوست برای کمک به مصرف محلی تاسیس شدند. این تغییرات، تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه در مغولستان را افزایش داد و زندگی مردم به‌سمت مدرنیته پیش رفت. با این وجود، بخش زیادی از مردم این کشور همچنان در فقر به سر می‌برند. 

موسیقی از مهم‌ترین نمودهای فرهنگی مردم مغولستان است. موسیقی بومی این کشور ریشه در موسیقی‌های دیگر اقوام ساکن آسیای میانه دارد و محتوای ترانه‌ها شامل وصف و ستایش جلوه‌های طبیعت، اسب‌ها و آزادگی است. «مورین‌خور» ساز معروف‌ و قدیمی مردم مغول محسوب می‌شود؛ سازی آرشه‌ای مشابه کمانچه که دو رشته تار از موی اسب دارد. این ساز  به‌دلیل نقش اسب در زندگی مردم مغول، سمبل ملت آن‌ها به شمار می‌رود.

دانستنی‌های جالب درباره مغولستان

_{منبع عکس: state.gov}

• واژه mongol (مغول) که به این قوم اختصاص داده شده، از ریشه mong به‌معنای شجاع گرفته شده است.
• مغولستان، سراسر آسیای مرکزی و شرق آسیا را در برمی‌گیرد و جغرافیای آن تقریبا دست نخورده باقی مانده است. خانواده‌های روستایی این کشور در یکی از بایرترین مناطق جهان زندگی می‌کنند.
• مغولستان سرزمینی پهناور است و ۳۷ برابر هلند تلقی می‌شود؛ اما از نظر وسعت در رتبه هجدهم کشورهای جهان جای می‌گیرد. 
• مغولستان صاحب دومین بیابان بزرگ آسیا با نام «صحرای گبی» است. این صحرا دومین بیابان بزرگ آسیا و پنجمین بیابان بزرگ در جهان محسوب می‌شود که در کنار مرز چین و مغولستان قرار دارد و اهمیت آن به‌دلیل قرارگیری در امتداد جاده باستانی ابریشم است.
• بیش از یک چهارم جمعیت مغولستان زندگی عشایری دارند و حدود ۳٫۵ میلیون نفر در مغولستان زندگی می‌کنند که ۲۵ تا ۴۰ درصد آن‌ها، عشایر گله‌دار هستند.
• مغولستان در افسانه‌ها به‌عنوان «سرزمین آسمان آبی» شناخته می‌شود؛ زیرا آسمان آن بیشتر از دو سوم سال بدون ابر است.

_{منبع عکس: state.gov}

• مغول‌ها برخلاف ظاهر سرد و خشن، بسیار مهمان‌نواز هستند. مردمی که در حومه این کشور زندگی می‌کنند، نوشیدنی معروفی به نام Suutei tsai دارند. این نوشیدنی یک فنجان چای شیر شور مزه است که از ترکیب برگ چای به‌علاوه آب، شیر و نمک تهیه می‌شود. مغولان با این نوشیدنی از مهمانان خود پذیرایی می‌کنند.
• یکی از گونه‌های جانوری مهم در مغولستان، اسب است. اسب نقش مهمی در زندگی مردم مغول دارد و جالب است بدانید که جمعیت اسب‌ها در مغولستان سه برابر جمعیت ساکنان این کشور است.
• شترهای دوکوهانه‌ای که نسل آن‌ها در حال انقراض است، بومی مغولستان هستند. نسل این شترها در ۱۲ سال اخیر رو به انقراض بوده است. هر سال «جشنواره‌ هزار شتر» توسط یک نهاد غیردولتی محلی که وظیفه حمایت و حفاظت از این‌گونه شترها را دارد، در مغولستان برگزار می‌شود. این فستیوال به گردشگران فرصت می‌دهد تا علاوه بر تماشای شترها، با سبک زندگی عشایری شترداران نیز آشنا شوند.

_{منبع عکس: toursmongolia.com}

• مغولستان محل زندگی گونه‌ای از پلنگ‌های برفی در حال انقراض است. حدود یک سوم از جمعیت این نوع پلنگ در مغولستان زندگی می‌کنند. جالب است بدانید که این نوع پلنگ توانایی غرش ندارد. 
• مغولستان سرزمینی است که زمانی دایناسورها در آن پرسه می‌زدند. بقایای فسیل یک دایناسور به‌همراه اولین تخم آن‌ها در سال ۱۹۲۰ در صحرای گبی یافت شد. امروزه فسیل‌های بسیاری از دایناسورها در معرض دید گردشگران این کشور قرار دارد.
• بستنی در مغولستان، حتی در فصل زمستان نیز طرفداران زیادی دارد. اگر در زمستان به مغولستان سفر کنید، فروشنده‌های خیابانی را می‌بینید که بستنی‌ها را در جعبه‌های کاغذی می‌فروشند. در این کشور به‌دلیل هوای سرد، برای نگهداری بستنی‌ها نیازی به فریزر نیست.
• هر ساله در ماه اکتبر جشنواره‌‌ای در مغولستان برگزار می‌شود که «فستیوال شکار عقاب طلایی» نام دارد. هدف جشنواره، گرامیداشت سنت‌های قدیمی این کشور است. در این جشنواره شکارچیان عقاب (بورکیت‌چی‌ها) سوار بر اسب رژه می‌روند و در حین مسابقه، لباس‌ها و لوازم شکار خود را به نمایش می‌گذارند. 

_{منبع عکس: altai-nomads.com}

• جشنواره نادام Naadam از جشنواره‌های ملی مغولستان محسوب می‌شود که هر سال در ژوئیه برگزار می‌شود. نادام با تمدن عشایری مغول‌های دام‌دار گره خورده و کمک زیادی به شهرت مغولستان در بین گردشگران کرده است.

مغولستان سرزمینی اساطیری و جذاب است. آسمان آبی پاک و صحرای پهناور آن با جاذبه‌های گردشگری کم‌نظیری که دارد، هر گردشگری را به ستایش طبیعت آن وامی‌دارد. اگر تجربه سفر به سرزمین آسمان آبی را دارید، آن را با ما و کاربران کجارو به اشتراک بگذارید.

_{منبع عکس کاور: mongolia.gogo.mn}