گورهای ۷ هزار ساله در تل چگا سفلی خوزستان کشف شد

عملیات تعیین عرصه و پیشنهاد محوطهی باستانشناسی تل چگا سفلی یکی از وسیعترین محوطههای پیش از تاریخی خوزستان است که در نیم قرن اخیر همواره مورد تعرض قرار گرفته و در نهایت به کشف گورهای ۷ هزار ساله منجر شده است.
با توجه به روند بسیار سریع تخریب محوطهی تل چگاسفلی، برنامهی تعیین عرصهی محوطه تعریف و با حمایت معاونت میراث فرهنگی استان خوزستان به مرحله اجرا در آمد. عباس مقدم سرپرست هیات باستان شناسی تل چگا سفلی در این باره گفت:
این برنامه در دو مرحلهی مطالعات پیش میدانی و میدانی صورت پذیرفته است. در بخش مطالعات پیش میدانی علاوه بر گزارشهای منتشر شده توسط دیتمن، تمامی نقشهها، تصاویر هوایی و ماهوارهای تهیه و به دقت مورد ارزیابی قرار گرفتند.
او با اشاره به شروع مطالعات میدانی تعیین عرصه از اردیبهشت ماه سالجاری گفت:
در بخش مطالعات میدانی برنامه، هیات باستان شناسی ابتدا شروع به مستند سازی وضع موجود محوطه کرد و تمامی تغییرات طبیعی و انسانی ایجاد شده در عرصه و پیرامون محوطه را به دقت ثبت کرد.
به گفته عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، هیات باستان شناسی برمبنای ضوابط موفق شد در پیرامون محوطه گمانههایی برای درک بهتری از گستردهی محوطه باستانی تل چگا بدست آورد. مقدم با اشاره به شناسایی گورستانهای باستانی توسط هیات باستان شناسی گفت:
این گورستانها که برخی از آنها برمبنای تغییرات سطحی نمایان شده بود شواهدی را ارایه کرد که تاریخی برابر با اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد را نشان میدهد، بنابراین با استفاده از علوم میان رشتهای، بخشهایی از این گورستان توسط متخصصان و ابزارهای روزآمد بررسی ژئو مغناطیس شد.
این باستان شناس تصریح کرد: نتایج این بررسی به ما کمک بسیار زیادی کرد چرا که توانستیم بدون انجام هرگونه کاوش در پیرامون محوطه،شناخت خوبی از شکل و پراکندگی گورها بدست آوریم. مقدم افزود:
برنامه میدانی تعیین عرصهی محوطه تل چگاسفلی که مجوز آن توسط رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شده بود پایان یافته و هیات باستان شناسی سرگرم تهیه و تدوین گزارشی مفصل از فعالیتهای انجام شده است.
گفتنی است محوطهی باستانی تل چگاسفلی در دشت زیدون (زهره) و در حاشیهی جنوبی رودخانهی زهره یکی از وسیعترین محوطههای پیش از تاریخی در جنوب غربی ایران است. تل چگاسفلی در دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط هیاتی به سرپرستی هانس نیسن از موسسهی شرق شناسی دانشگاه شیکاگو شناسایی شد. بعد ها، رینهارد دیتمن، به تفصیل به الگو های زیستگاهی دشتهای بهبهان و زهره پرداخته است. در الگوهای زیستگاهی ارائه شده توسط دیتمن، از تل چگاسفلی به عنوان یکی از کانونهای مهم زیستگاهی در اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد نام برده شده است. در سال ۱۳۸۸ شمسی، کامیار عبدی طی یک برنامهی بررسی و شناسایی آثار شهرستان بهبهان، از آثار شناسایی شده توسط دیتمن بازدید به عمل آورده و پس از آنها متعاقبا، به همت زنده یاد گنجی، تل چگاسفلی درسال ۱۳۸۸ به شماره ۲۸۸۲۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. در خلال نیم قرن اخیر، به محوطهی تاریخی تل چگا سفلی بارها تعرض شده است. ابتدا شرکتهای نفتی بریتانیایی و امریکایی عرصهی محوطه را مکان مناسبی برای اسکان موقت عوامل فنی خود یافتند. پس از اصلاحات ارضی و اعطای زمین به دهقانان، رفته رفته آبادیهای خرد و کوچک اطراف محوطه تل چگاسفلی، عرصهی محوطه را اشغال کرده و روستائیان خانههای خود را روی آن ساختند. گذشته از آن، حفر چاههای آب و فاضلاب بر سطح محوطه، برپا داشتن سازههای صنعتی اعم از پمپهای فشارقوی، کارگاه سنگ شکن و تولید شن، منبع سیمانی آب در خلال سالهای جنگ تحمیلی و نیز ساخت تاسیسات دامداری و دامپروری روی عرصهی محوطه، آسیبهای جبران ناپذیری بر پیکر این محوطهی وسیع هزاره پنجم پیش از میلاد وارد کرده و منظر طبیعی پیرامون محوطه نیز از تغییرات بی نسیب نمانده است.
منبع: میراث آریا
دیدگاه