تخریب خانه عارف قزوینی

«ابوالقاسم عارف قزوینی» شاعر و تصنیف‌ساز پرآوازه‌ی قزوینی که تصنیف‌های ملی و ارزشمندش همراه با موسیقی منتشر شد و در طول عمرش از ۱۲۵۹ تا ۱۳۱۲ شمسی، با سرودن تصنیف‌های مختلف، تاثیر زیادی در روزهای پرآشوب جامعه داشت و در همین سال‌ها نیز هنرمندان ایرانی شعر «از خون جوانان وطن لاله دمیده» است را در قالب‌های مختلف اجرا کردند،‌ حالا خانه‌اش به‌عنوان تنها یادگار باقی‌مانده از او، این روزها اوج بی‌مهری را نسبت به خود و صاحبش می‌بیند.

«الهام حاجی ملکی»، دبیر انجمن دوستداران یادمان‌ها و کارشناس مرمت بناها و بافت‌های تاریخی درباره‌ی آخرین وضعیت خانه «عارف قزوینی» می‌گوید:

در مواجهه با خانه «عارف قزوینی» با آنچه روبه‌رو شدیم نه یک خانه شاعر، که فقط یک ویرانه کوچک بود. آسیب‌ها و تخریب‌هایی که این خانه با دو اتاق، یک زیرزمین، یک مطبخ و سرویس بهداشتی با آن مواجه بود، به حدی است که امروز دیگر هیچ نشانی از یک خانه شاعر ملی در خود ندارد.

او وجود این نشانه‌ها را عاملی برای باورپذیری این نکته می‌داند که «عارف قزوینی» از سال‌ها پیش شاعری گمنام بوده است و ادامه می‌دهد که اداره کل میراث فرهنگی قزوین سال ۱۳۷۹ نقشه‌ی این خانه را با هدف ثبت در فهرست آثار ملی تهیه کرد و آن را در سال ۱۳۸۴ به شماره ۱۲۹۰۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت کرد.

وی تاکید می‌کند که در زمان ثبت این خانه تاریخی، آن تقریبا همه‌ی عناصر خانه را در خود داشته است، اما متاسفانه تنها چیزی که امروز از این بنا وجود دارد، تنها یک اتاق و یک زیرزمین است، این در حالی است که چند سال پیش شهرداری دیوار اصلی این خانه را برای تعریض معبر تخریب کرد، اما خوشبختانه با ممانعت مالک از عقب‌نشینی آن جلوگیری شده است.

این کارشناس مرمت بناها و بافت‌های تاریخی در ادامه این پرسش‌ها را مطرح می‌کند که چه عواملی باعث شده که خانه‌ی یک شخصیت ملی بدون دغدغه از تخریب آن در چنین وضعیتی باشد؟ و چگونه است که مسئولان و صاحبنظران شهری و حتی کشوری هیچ تلاشی برای حفاظت از این میراث ارزشمند به عمل نمی‌آورند؟ و چرا سیاست‌گذاری در حوزه پاسداشت از شخصیتی ملی که زمانی نه چندان دور برای ارزش‌های جامعه مبارزه کرده است، به سمتی پیش می‌رود که گویا همچنان همه ما شریکی در افزایش رنج‌های بی پایان به آن شخصیت هستیم؟

حاجی ملکی با بیان این‌که خانه‌ی «عارف قزوینی» در تملک بخش خصوصی است نه وارثان این شاعر؛ می‌گوید:

به نظر می‌رسد چون مالکان امروزی این خانه تاریخی جزو ورثه «عارف قزوینی» نیستند به‌اندازه‌ای که باید دغدغه نگهداری و حفاظت از میراث ملی را ندارند، به‌ویژه زمانی که متولی این جریان، مانند اداره کل میراث فرهنگی استان در درجه اول و دیگر دستگاه‌های متولی مانند شهرداری، نیز تاکنون کمترین دغدغه‌ و نگرانی را برای حراست از این بنا نداشته‌اند.

او بیان می‌کند که مسئله اینجا است که در بسیاری از موارد از جمله موضوع حفاظت از خانه‌ی تاریخی «عارف» تلاش می‌شود تا برای ماندگار نگه داشتن یاد و نام شخصیتی ملی که در زمان خود برای مبارزه با استبداد و استعمار آوازه‌ی آن تا خارج از مرزهای سیاسی ایران گسترده شود، در حالی که در وطن خود هیچ یادگاری از او به جا نمانده است و تنها نشانه باقی مانده از آن یعنی همین خانه کوچک، نیز در حال تخریب کامل است.

ابوالقاسم عارف قزوینی یکم بهمن ماه ۱۳۱۲ در شهر همدان درگذشت و پیکرش در همان شهر و در کنار مقبره «ابوعلی سینا» به خاک سپرده شد.