گورستان وال ها، صحراهایی پر از استخوان هایی عظیم الجثه

یکی از عجیب‌ترین و بزرگ‌ترین اکتشافات مربوط به فسیل موجودات دریایی در طول سال‌های اخیر، در صحرای آتاکاما شیلی اتفاق افتاده است. این کشف اتفاقی در خلال پروژه راه‌سازی که در این منطقه انجام می‌شد، صورت گرفت که در آن محققان توانستند ده‌ها اسکلت عظیم نهنگ که پهلوبه‌پهلو کنار هم مرده بودند، به‌همراه گونه منقرض‌ شده‌ای از دلفین، تنبل دریایی و سایر موجودات آبزی کشف و تفکیک کنند.

ماسه‌های روان توسط موج‌های دریا از ساحل به‌سمت دریا کشیده می‌شوند و می‌توانند در طول چند هفته لاشه یک وال را کاملا مدفون کنند. محققان تخمین زدند که این لاشه‌ها مربوط به شش تا نه میلیون سال قبل هستند. این منطقه هم‌اکنون یکی از سایت‌های مهم کشف فسیل در شیلی و جهان است و نام محلی آن کرو بالنا (Cerro Ballena) به معنی گورستان وال‌ها است.

بیابان‌های مصر شامل برخی از بهترین سایت‌های دیرینه‌شناسی حال حاضر در جهان است و یکی از مهم‌ترین آن‌ها، وادی‌الحیتان یا دره نهنگ‌ها است. این سایت دورتر از قاهره و در جنوب غربی آن در فاصله ۱۵۰ کیلومتری قرار دارد که حاوی ارزشمندترین فسیل‌ها و استخوان‌های مربوط به‌گونه‌ای از نهنگ‌ها به نام ارچائوکتی یا نهنگ آب‌بازسانان است. این‌گونه از وال‌ها از آن‌ جهت که نقطه مهمی در تکامل وال‌ها به شمار می‌آیند، اهمیت فراوانی دارند. محققان این نهنگ آب بازرسان را حلقه گم‌شده وال خشک‌زی و وال‌های امروزی می‌دانند. فسیل‌های دره الحیتان، نمو و زندگی این‌گونه منقرض‌شده را به‌صورت کامل نشان می‌دهد.

فسیل‌های دره‌الحیتان متعلق به پنجاه میلیون سال قبل است که نشان می‌دهد چگونه نهنگ‌های جدید از زندگی روی خشکی به‌سمت زندگی در دریا کشیده شده‌اند. نهنگ‌های منقرض‌شده شکل فیزیکی همانند نهنگ‌های امروزی دارند، در حالی که در برخی از قسمت‌ها شباهت زیادی به پستانداران خشکی پیدا کرده‌اند، از جمله جمجمه، دندان‌های نیش و ساختار پاهای عقب که همگی در نهنگ‌های امروزی تغییر شکل داده‌اند.

در چهل تا پنجاه میلیون سال قبل این دره غرق در آب بوده است، در آن زمان دریای تثیز (Tethys) قسمتی جنوبی مدیترانه کنونی این ناحیه را پر کرده بود. تصور بر این است که دریا به‌سمت شمال عقب‌نشینی کرده و رسوبات ضخیمی که ساختار اصلی دره کنونی را تشکیل می‌دهند، روی اجساد مرده را پوشانده است و به مرور زمان فسیل‌های سالمی در خود نگه داشته‌اند. اولین اسکلت‌ها در سال ۱۸۰۰ میلادی کشف شد که متعلق به یک خزنده غول‌پیکر بود. اولین فسیل مربوط به نهنگ‌ها در سال ۱۹۰۲ کشف شد.

جزیره دورافتاده‌ای در ناحیه سیبری به نام یتیمگران، در دریای برینگ، منطقه وجود دارد که به گذرگاه استخوان نهنگ‌ها مشهور است. چهل سال قبل، باستان‌شناسان شوروی ده‌ها استخوان نهنگ غول‌پیکر را کشف کردند که به‌صورت یک خط همانند یک گذرگاه، روی

باستان‌شناسان بر این باور هستند که این قرارگیری استخوان‌ها ساخته دست بشر است و این محل به‌عنوان عبادتگاهی برای اسکیموهای ساکن این منطقه در قرن ۱۴ام بوده و چینش خاص به دست اسکیموها انجام شده است. در آن دوران بر اساس شواهد سرمای سنگینی همانند یخ‌بندان موقت تمام این ناحیه را پوشانده بود و باعث کمبود غذا و درگیری بین قبایل برای بقاء اوج گرفته بود. این محل شاید یک ناحیه بی‌طرف و مقدس بوده است که مردم در آن جمع می‌شدند و غذاهای خودشان را باهم تقسیم می‌کردند و مشکلات خودشان را بدون درگیری حل و فصل می‌کردند.

بر اساس اظهارنظر ساکنان محلی این منطقه چیزی بیش از زمینی برای سلاخی نهنگ‌هایی که شکارچیان از دریا صید می‌کردند، نبوده و آن‌ها در اینجا گوشت را از استخوان جدا و گوشت آن‌ها را در میان یخ‌ها برای جلوگیری از فساد ذخیره می‌کردند. این نظریه بیش از سایر نظریه‌ها قابل‌قبول است، چراکه نام این منطقه به معنی محل جمع‌آوری گوشت در گودال است.

در بیشتر سایت‌های فسیلی مربوط به وال‌ها، علائم اندکی از حیات نهنگ‌ها وجود دارد، معمولا چند تکه استخوان درهم‌شکسته که در یک منطقه بزرگ پخش شده‌اند؛ اما همه چیز در مورد اسپیتسبرگن متفاوت است. در اینجا تعداد زیاد استخوان‌ها نشان از کشتار بزرگ وال‌های دریایی در این منطقه بوده است.

اسپیتسبرگن تنها جزیره مشهور و همیشه پر از سکنه مجمع‌الجزایر اسلو بار در نروژ است. این منطقه برای سه قرن، محل شکار نهنگ بلوگا از قرن ۱۷ تا قرن‌های کنونی بوده است، اما در قرن ۲۰ام و سال ۱۹۶۱، دولت صید این‌گونه را برای حفاظت از آن‌ها در این منطقه ممنوع کرد. مرکز صید نهنگ در ناحیه‌ای به نام ون کلوفجوردن که ۳۰ کیلومتر ناحیه فلاتی در ساحل غربی اسپیتسبرگن است، قرار دارد. در فاصله بین سواحل و خلیج‌های این منطقه لاشه‌های بزرگی از نهنگ‌ها را می‌توانیم ببینیم. در خط ساحلی کنار دریا تعداد لاشه‌ها به‌قدری بود که هم‌اکنون استخوان‌ها یک خط سفید در طول ساحل تشکیل داده‌اند که از فاصله‌های دور هم قابل‌مشاهده است.

برای قرن‌ها، جزایر متعلق به اچاچیست، در غرب جزایر توفینو در بریتیش کلمبیا، کانادا شاهد قتل روزانه صدها نهنگ بود. جزایر این قسمت به‌گونه‌ای قرار گرفته‌اند که بهترین سایت برای شکل‌گیری یک اسکله مخصوص صید نهنگ را فراهم می‌کرد. نهنگ‌های بسیار زیادی سالانه از کنار این جزایر عبور می‌کردند.

نهنگ‌ها پس از صید به ساحل کناری منتقل و سلاخی می‌شوند. گوشت آن‌ها برای نگه‌داری در قسمتی خشک و باقی استخوان‌ها به همان صورت در آنجا رها می‌شد. قسمتی از سر نهنگ هم برای به دست آوردن روغن، شکافته می‌شد. استخوان‌هایی در این قسمت وجود دارد که قدمتی هزارساله دارند. اکنون زیست‌شناسان همه استخوان‌های این ناحیه را بررسی می‌کنند تا از نوع نهنگ‌ها و حتی رژیم غذایی‌شان اطلاعات مفیدی کسب کنند. شکار در این مناطق به‌قدری زیاد بوده است که برخی از گونه‌های عبوری از این منطقه، منقرض یا به‌صورت خیلی نایاب درآمده‌اند.