رصدخانه مراغه در ۱۶ تیر سال ۱۳۶۴ شمسی از دوره‌ی ايلخانی به شماره‌ی ۱۶۷۵ در فهرست آثار ملی ايران به ثبت رسید.
مقاله‌های مرتبط:
رصدخانه‌ی مراغه رصدخانه‌ای بود که در دوره‌ی هلاکوخان زیرنظر خواجه نصیرالدین طوسی در شهر مراغه ساخته شد. این رصدخانه روی تپه‌ای در غرب مراغه در نزدیکی دو روستا به نام‌های طالب‌خان و حاجی‌کرد قرار داشته است که دریاچه‌ی ارومیه را می‌توان از دوردست از آنجا دید و امروزه تنها پی‌های بخش‌های مختلف و بخشی از سدس سنگی آن باقی مانده است.
بنای رصدخانه‌ی مراغه در سه‌شنبه ۴ جمادی‌الاول ۶۵۷ قمری (۱۶ اردیبهشت ۶۳۸ قمری) برابر با شب تولد زینب دختر علی‌بن ابی‌طالب به سفارش خواجه نصیرالدین طوسی و به فرمان هولاکو، نوه‌ی چنگیزخان مغول، آغاز شد. هولاکو برای نگهداری این سازمان پژوهشی موقوفه‌های ویژه‌ای در نظر گرفت. کتابخانه‌ای شامل ۴۰۰ هزار جلد کتاب و ابزارهای اخترشناسی، از جمله ذات‌الربع دیواری به شعاع ۴۳۰ سانتی‌متر، حلقه‌دار (ذات‌الحلق)، حلقه‌ی انقلابی، حلقه‌ی اعتدالی و حلقه‌ی سموت نیز فراهم شدند. در همین جا بود که زیج ایلخانی به‌سال ۶۷۰ هجری قمری (۱۲۷۶ میلادی) فراهم شد.
رصدخانه‌ی مراغه فقط مخصوص رصد ستارگان نبود و یک سازمان علمی گسترده بود که در آن بیشتر شاخه‌های دانش درس داده می‌شد و مشهورترین دانشمندان آن عصر، از جمله قطب‌الدین شیرازی، کاشف علت اصلی تشکیل رنگین کمان، در آنجا جمع شده بودند. به‌علاوه چون در آن زمان ارتباط علمی چین و ایران به‌علت استیلای مغولان بر هر دو سرزمین برقرار شده بود، دانشمندان چینی، از جمله فردی بنام فائو مون‌جی، در این مرکز فعالت داشتند. همچنین فیلسوف و فرهنگ‌نامه‌نویس مسیحی، ابن‌العبری، در رصدخانه‌ی مراغه به درس‌دادن کتاب‌های اصول اقلیدوس و المجسطی بطلمیوس مشغول بود.
«پرویز ورجاوند» و همکارانش در دهه‌ی ۱۳۵۰ خورشیدی به کاوش در محوطه‌ی این رصدخانه پرداختند و قسمت‌های مختلف آن را شناسایی کردند. ساختمان اصلی این رصدخانه به‌شکل برجی استوانه‌ای ساخته شده بود. در ساختمان‌های جنبی آن یک کتابخانه و محل اقامت کارکنان تشخیص داده شده است.
در سال‌های اخیر گنبدی برای محافظت از بقایای این بنا روی بخشی از آن ساخته شده است.
تپه‌ی رصدخانه مراغه دارای طول ۵۱۰ متر و عرض تقریبی ۲۱۷ متر و ارتفاع ۱۱۰ متر است و دارای قسمت‌های مختلف از جمله برج مرکزی رصدخانه، واحدهای مدور پنجگانه، کتابخانه و محله‌ی مسکونی دانشمندان، مسجد، مدرسه، چاه آب. کارگاه بزرگ دانشمندان است.
این بنا در سال ۱۳۶۴ شمسی از دوره‌ی ايلخانی به شماره‌ی ۱۶۷۵ در فهرست آثار ملی ايران به ثبت رسید.
در همین روز:
- ثبت مجموعه‌ی پاسارگاد در فهرست آثار فرهنگی ميراث جهانی يونسكو (۱۳۸۳ شمسی)
- در فشم و میگون سیل جاری شد. پنج نفر را سیل برد، ده ها هکتار اراضی مزروعی زیر آب رفت و یکصد خانه روستائی ویران شد(۱۳۴۹ شمسی)
- روز ملی و استقلال جمهوری «كومور» از استعمار فرانسه (۱۹۷۵ میلادی)
- روز ملی و استقلال «مالاوی» از استعمار انگلستان (۱۹۶۴ میلادی)
- عید سعید فطر
دیدگاه