فنلاند یا سوئمی! مسئله این است

هاکی روی یخ‌ بازی کم‌طرفداری در میان جمعیت انبوه طرفداران فوتبال است؛ اما کافی است یک‌بار با فنلاندی‌ها این بازی را از تلویزیون یا در کافه‌ای تماشا کنید تا مفهوم غرور ملی به هاکی روی یخ را درک کنید. ورزش هاکی برای فنلاندی‌ها ورزش ملی است و امید زیادی به تیم خودشان برای درخشش میان سایر کشورها دارند. اگر به لباس‌های هاکی فنلاندی‌ها در اینترنت نگاهی بیندازید، با واژه‌ سوئمی SUOMI مواجه خواهید شد. در ابتدا فکر می‌کنید که نام بازیکن است، اما این واژه روی همه پیراهن‌ها تکرار شده است.

اما معنی سوئمی چیست؟ جواب فنلاند است. در زبان فنلاندی برخلاف دیگر زبان‌ها، سوئمی به معنی کشور فنلاند است.

زبان اصیل فنلاندی حرف «ف یا f» ندارد. این حرف توسط سایر کلماتی که به مرور زمان وارد زبان فنلاندی شده‌، به حروف اضافه شده است. در مورد کلمه سوئمی دو نظر متفاوت وجود دارد. عده‌ای معتقد هستند این واژه از کلمه لاتین قدیمی finna گرفته شده و در اصل برای مردمی که از اسکاندیناوی به شهرهای دیگر مهاجرت کرده‌اند، استفاده می‌شد؛ اما تاریخ‌دانان نظر دیگری دارند، آن‌ها معتقد هستند این واژه اصالت سوئدی دارد و از واژه‌های finlonti و finlandi گرفته شده که در قرن دوازدهم برای توصیف سرزمین‌هایی که هم‌اکنون جنوب غربی فنلاند کنونی را شامل می‌شود، استفاده می‌شده است.

با گذشت زمان و تغییراتی که بر سر واژه فنلاند به وجود آمده است، اهالی فنلاند، کشور خودشان را با نام سوئمی می‌شناسند و از آن در گفتگوهای خودشان استفاده می‌کنند؛ اما این واژه از کجا آمده است و چگونه تا حال، باقی مانده است؟ برای یافتن جواب این سؤال باید به سراغ موزه ملی فنلاند برویم.

در سال ۲۰۱۷ در آستانه ۱۰۰ سالگی استقلال فنلاند به‌عنوان یک کشور مستقل، نمایشگاهی دائمی از سیر گذر فنلاند استعماری به فنلاند مستقل برگزار می‌شود. از سال ۱۸۰۹ تا ۱۹۱۷ کشور فنلاند کنونی تحت سیطره روسیه و امپراتوری تزار بود. قبل از آن هم به‌مدت ۷۰۰ سال تحت سلطه اتریش  بوده است. بر سر زمین‌های فنلاند کنونی همواره منازعاتی بین روسیه و اتریش وجود داشته اما از هم پاشیدن امپراتوری تزار فرصت خوبی برای اعلام استقلال فنلاند به وجود آورد.

بر اساس آنچه در نمایشگاه نشان داده شده است، پس از اعلام استقلال مبارزه‌های فراوانی برای تشکیل یک دولت دموکراتیک انجام شد. در عین حال فنلاندی‌ها کوشیدند که هویت ملی خودشان را با دادن حق رأی به همه افراد بالغ تقویت کنند. نکته جالب این است که در هیچ جای این نوشته‌ها از سوئمی استفاده نشده است. این روند بیانگر این است که مردم کنونی فنلاند را به سوئمی ترجیح می‌دهند.

بر اساس گفته‌های معاون موزه، هیچ منبع علمی و تاریخی برای تحقیق در مورد واژه سوئمی وجود ندارد. یکی از نظریه‌هایی که در مورد این اسم گفته می‌شود، این است که واژه سوئمی از یک کلمه به نام سئومآ گرفته شده است که در زبان فنلاندی به باتلاق گفته می‌شود. زمین‌های جنوب غربی فنلاند، گل مخصوصی دارد که از نظر بیگانگان شبیه به باتلاق است؛ اما نظریه دیگری هم وجود دارد که مربوط به لباس‌هایی از جنس پولک ماهی است که فنلاندی‌ها می‌پوشیدند، سوئمی مقیاسی برای اندازه‌گیری فلس ماهی است. نظریه سوم شما را به‌سمت نام قبیله‌ای فنلاندی که کار اصلی آن‌ها پرورش گوزن‌های شمالی بوده است، خواهد برد.

بر اساس گفته یکی از متخصصان حاضر در موسسه زبان فنلاند، واژه سوئمی یا سامی از واژه بالتیکی Zeme گرفته شده که در واقع به معنی زمین و محل زراعت و زندگی است.

در زمستان، زمین‌های فنلاند شباهت عجیبی به سرزمین قصه‌های خیالی دارند. فنلاند در کل زمستان برفی است و همیشه بادهای شدید آکاتیک از روی آن می‌گذرد. این عوامل باعث می‌شود که زمین‌های فنلاند زیر پارچه سفیدی همانند آنچه در داستان‌ها از آن به سحر و جادو یاد می‌شود، پوشانده شوند. مردم فنلاند زندگی مسالمت‌آمیزی با گوزن‌های شمالی دارند. در روزهای سرد برفی، مردم بومی فنلاند برای یافتن غذا به‌همراه خانواده‌های خودشان راهی جنگل‌ مجاور زندگی خودشان می‌شوند. در این جستجوها همیشه گوزن‌ها هم در کنار آن‌ها مشغول غذا خوردن هستند. بیشتر این گوزن‌ها، به‌عنوان حیوانات اهلی و دوست کودکان خانواده‌اند. این رابطه همواره از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است و از بین نمی‌رود.

زمانی که بومیان فنلاند خودشان را ابتدا با نام سوئمی و سپس به نام فنلاندی معرفی می‌کنند، حاکی از این است که آن‌ها دوست دارند خودشان را نزدیک طبیعت و آنچه اجدادشان به دست‌شان رسانده است، نگاه دارند. فنلاند در میان کشورهای جهان دارای بالاترین شاخص عملکرد محیط‌زیست دوستانه بر اساس گزارش‌های سازمان قوانین محیط‌زیستی و سیاست‌گذاری دولت‌ها است. همچنین فنلاند ۴۰ پارک ملی در طول سال‌ها بعد از استقلال ایجاد کرده است.

کم‌کم می‌توانیم بدانیم که سوئمی از کجا نشات ‌گرفته است و چرا از گذشته تابه‌حال در میان مردم رواج داد.

معاون موزه فنلاند می‌گوید:

 اصالت فنلاندی تحت تأثیر اتریشی‌ها و روس‌ها قرار گرفته است و هم‌اکنون باید تلاش کرد تا هویت اصلی خود فنلاند را بازیابیم. زبان فنلاندی با فرهنگ کشور آمیخته شده است. کمتر زبانی این ویژگی را دارد. فنلاندی زبان فنلاند است و سوئمی واژه‌ای است برای توصیف خود کشور فنلاند که توسط بومیان و اهالی خود فنلاند استفاده می‌شود. این طبیعی است که دیگر کشورها درک صحیحی و آشنایی با واژه اصیل فنلاندی داشته باشند.

فنلاند کشوری با جاذبه‌های طبیعی فراوان است. همه فنلاندی‌ها افتخار می‌کنند که می‌توانند در سکوت و آرامش طبیعت زندگی کنند. اکثر مردم زندگی خودشان را با الهام گرفتن از اجدادشان سپری می‌کنند و بودن در طبیعت را به شهرنشینی ترجیح می‌دهند. اگر زمانی به فنلاند رفتید، سوئمی را برای ایجاد محبت و صمیمت بین بومیان می‌توانید استفاده کنید. واژه‌ای که جز خودشان، کمتر کسی از راز بزرگ پشتش خبر دارد.