برنامه سفر جاده ای از همدان تا ایلام

اگر از جنوب یا غرب کشور عازم هستید، می‌توانید از جاده‌های اهواز- خرم‌آباد- ملایر، شیراز -اصفهان- اراک یا کرمانشاه- کنگاور و سنندج- قروه به همدان برسید و اگر از شمال یا شرق کشور عازم هستید، می‌توانید از جاده تهران- ساوه - همدان خود را به مقصد برسانید.

در همدان گردی حتما باید برنامه‌ریزی کنید؛ چون همدان جاذبه‌های تاریخی و تفرجگاه‌های فراوان دارد.

داخل شهر:

در شهر همدان آرامگاه‌های ابن‌سینا و باباطاهر، موزه مردم‌شناسی حمام قلعه، بقعه استر و مردخای، تپه و موزه هگمتانه، گنبد علویان و بازار تاریخی شهر مهم‌ترین جاهای دیدنی همدان هستند.

آرامگاه بوعلی سینا: مقبره‌ی ابن سینا در ضلع غربی خیابان بوعلی شهر همدان قرار گرفته است. این مکان روزگاری منزل ابوسعید دخدوک از دوستان ابوعلی سینا بوده که اکنون نیز در کنار او به خاک سپرده شده است. این محل در آن زمان در کنار شهر قرار داشته و تا اواخر قرن سیزدهم هجری نیز معماری بنا همانند چهارطاقی کوچکی به‌عنوان مقبره بر مزار آن دو قرار داشته است. چون این چهارطاقی به مرور زمان فرسوده و در حال تخریب بود، یکی از شاهزاده‌های قاجار به نام «نگار خانم» دختر «شاهزاده عباس میرزا» ولیعهد «فتحعلی شاه» درصدد تجدید این بنا و تعمیر آن برآمد. به دستور وی به‌جای این چهارطاقی قدیمی، گنبدی از آجر ساخته شد و دو سنگ، یکی روی مزار ابن سینا و دیگری روی مزار ابوسعید قرار گرفت. پس از ساختن این بنای جدید، سنگ قبرهای قدیمی در سرسرای آرامگاه جدید قرار داده شدند.

هگمتانه نام نخستین پایتخت کشور و از کهن‌ترین شهرهای تاریخی است که در دل تپه‌ای وسیع به نام تپه‌ی هگمتانه قرار دارد. این تپه‌ی باستانی که پهناورترین تپه‌ی تاریخی کشور به حساب می‌آید، در شهر همدان امروزی قرار دارد و قدمتی حدود ۳ هزار سال دارد.

موزه هگمتانه که در سال ۱۳۷۳ شمسی در میدان هفت تیر، در شهر همدان افتتاح شده‌ است. این موزه به‌جز عصر روزهای دوشنبه تمام روزهای هفته باز است. موزه در شرق تپه هگمتانه و در کنار گودال معروف فرانسوی‌ها قرار دارد. در راهرو و تالار سمت راست موزه، اشیای به‌ دست آمده از هگمتانه نگهداری می‌شود. موزه هگمتانه را با توجه به انواع اشياء و آثار باستانی عرضه شده می‌توان به دو بخش تاريخی و اسلامی تقسيم کرد. اشياء هر دو بخش حاصل كاوش‌هايی است كه طی ساليان گذشته از سطح تپه و داخل كارگاه‌های كاوش هگمتانه و تعدادی ديگر از طريق خريد، اهداء يا توقيف به دست آمده است. بيشترين آثار و اشياء موزه را آثار سنگی و سفالی تشكيل می‌دهد.

حمام قلعه همدان:یکی از حمام‌های استان همدان است که با معماری ایرانی اسلامی در همدان واقع شده است. حمام قدیمی قلعه معروف به حمام حاج محمد سعید در یکی از محله‌های قدیمی و اصیل شهر همدان به نام محله قاشق‌ تراشان یا محله قلعه، درخیابان شریعتی قرار دارد. حمام قلعه مربوط به دوره‌ی قاجار است و مساحتی حدود ۱۵۰۰ متر مربع دارد. حمام قلعه از دو بخش سرد و گرم تشکیل شده است که ورودی هشتی شکل دارد. بعد از عبور از هشتی، ابتدا حمام سرد و سپس حمام گرم قرار گرفته است. این حمام بخش مردانه و زنانه داشته است. در سال ۱۳۸۷ خورشیدی، حمام تاریخی قلعه مورد مرمت و نوسازی قرار گرفت. بعد از آن این حمام تغییر کاربری پیدا کرد و اکنون به‌عنوان موزه مردم‌شناسی همدان، پذیرای گردشگران و علاقه‌مندان است. داخل حمام نیز سفره‌خانه سنتی راه‌اندازی شده که گروه‌های موسیقی در آنجا برنامه‌های مختلفی اجرا می‌کنند.

آرامگاه باباطاهر: آرامگاه باباطاهر مربوط به دوره معاصر است و بر فراز تپه‌ای در شمال غربی همدان قرار دارد. باباطاهر عریان از شعرا و عرفای بزرگ روزگار خویش است. این آرامگاه در یک میدان مستطیل‌ شکل زیبا و سرسبز قرار گرفته و دارای گنبدی فیروزه‌ای‌ رنگ به‌شکل منشور و قاعده‌ای هشت‌ضلعی است. سقف آرامگاه نیز به زیبایی تمام کاشی‌کاری شده است. برج آرامگاه روی یک قاعده‌ی هشت‌ضلعی قرار گرفته که ارتفاع آن از سطح تپه ۲۰٫۳۵ متر و از سطح خیابان ۲۵٫۳۰ متر است. ستون‌های هشت‌گانه‌ی برج، سنگ مزار، کف آرامگاه و پله‌های آن از سنگ گرانیت ساخته شده است. بنای اصلی که ابعاد آن ۱۰ در ۱۰ متر است با مجموعه‌ای از منشورها پوشیده شده که دارای مدخل‌ها و منافذ نوری هستند. سنگ نمای بنا نیز از همان سنگ است و داخل آن کتیبه‌هایی از کاشی وجود دارد. در داخل فضای آرامگاه، ۲۴ دوبیتی از این شاعر نامی روی سنگ‌هایی مرمرین حکاکی و نصب شده است.

گنبد علویان: این بنا در چهارباغ علویان در نزدیکی میدان امامزاده عبدالله شهر همدان قرار دارد و یکی از شاهکارهای معماری و گچبری بعد از اسلام در همدان است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده ‌است. این بنا در میان نمونه‌های به‌ جا‌ مانده‌ی معماری دوره اسلامی بی‌نظیر و از نمونه‌های منحصربه‌فرد معماری ایران‌ زمین است که در شهر زیبای همدان قرار گرفته است. گنبد علویان یکی از یادمان‌های متعلق به اواخر دوره سلجوقیان در قرن ششم هجری است که توسط خاندان علویان، ابتدا به‌عنوان مسجد احداث شده بوده‌ و در دوره‌های بعد با ایجاد سردابی در زیر زمین تبدیل به مقبره آن خاندان شده است. خاقانی به کنایه از آن به‌عنوان گنبد سبز یاد کرده‌ است.

آرامگاه استر و مردخای: این بقعه در مرکز شهر همدان، ابتدای خیابان دکتر شریعتی قرار دارد و یکی از با اهمیت‌ترین مقابر و زیارتگاه‌های یهودیان در ایران و جهان است. به نظر می‌رسد بنا قدمتی حدود ۸ قرن داشته باشد و احتمالا روی عمارتی که قدمت آن به قرن سوم هجری بازمی‌‌گردد، احداث شده است.

بازار همدان:در محدوده خيابان‌های باباطاهر، اکباتان و شهداء قرار گرفته و عمده بناهای آن به دوره قاجاريه مربوط است. این بازار که همانند بسیاری از بازارهای سنتی کشور، مسقف بوده و در برخی از بخش‌های آن، از پوشش گنبدی، استفاده شده است. مجموعه کنونی بازار همدان از ۳۸ بازار و راسته بازار و ۲۶ سرا و کاروان‌سرا تشکیل شده که اغلب صورت اوليه آن‌ها تغيير يافته است.

بیرون شهر:

گنج‌نامه: گنج‌نامه یکی از جاذبه‌های بیرون شهر همدان است که هم تاریخ دارد و هم طبیعت. آب دائمی این آبشار از ارتفاعی حدود ۱۲ متری سرازیر می‌شود. دو کتیبه باستانی میخی در مسیر سمت چپ آبشار قرار دارند که یکی به دستور، داریوش و دیگری به دستور خشایارشا در این محل حک و نصب شده‌اند. از میدان قائم و بلوار کولاب می‌توانید وارد جاده گنج‌نامه شوید و تقریبا نیم ساعته به مقصد می‌رسید. در گنج‌نامه حتما در تله‌کابین گنج‌نامه هم سواری کنید.

اگر همدان می‌روید، حتما سری هم به معروف‌ترین غار آبی ایران؛ علی‌صدر بزنید. از همدان تا غار علی‌صدر ۶۸ کیلومتر راه دارید. بهترین مسیر جاده اختصاصی غار علی‌صدر است. هر جای همدان که هستید، از مسیر بریدگی بلوار آیت‌الله نجفی به‌سمت روستای گل تپه راه بیفتید. بعد از شهرهای لالجین و بهار تابلوهای دسترسی غار را خواهید دید.

فاصله همدان تا کنگاور ۱۲۰ کیلومتر است که باید از گردنه‌ای به نام اسدآباد رد شوید.

اسدآباد: در مسیر ۴۷ کیلومتری همدان به اسدآباد، می‌توانید سری به روستای رسول‌آباد بزنید که در بهار پر از گل‌های زیبای شقایق می‌شود. اسدآباد منطق‌های تاریخی است كه قدمت آن به پیش از اسلام می‌رسد. بنای یادبود سید جمال‌الدین اسدآبادی، تالاب و امامزاده پیر سلمان (ع)، منطقه شكار ممنوع دشت اسدآباد، پل شكسته خسروآباد، باغ‌های دربند و آب‌انبار شاه عباسی از جمله جاهای دیدنی اسدآباد هستند.

کنگاور: بعد از حدود ۳۷ کیلومتر رانندگی از اسدآباد به کنگاور می‌رسید. معروف‌ترین اثر تاریخی کنگاور معبد آناهیتا است که در مرکز شهر قرار گرفته و گفته می‌شود این بنا معبدی است که برای آناهیتا ایزدبانوی آب ساخته شده بود. اما غیر از ستون‌ها، از این مجموعه کم‌نظیر گورهایی متعلق به دوره پارتیان در پای دیوار شرقی باقی مانده است. به کنگاور که رسیدید، حتما به دیدن معبد آناهیتا، بنای تاریخی که امروزه در شهر کنگاور واقع شده بروید. علاوه بر این‌ها موزه مردم‌شناسی کنگاور هم در کنار معبد آناهیتا می‌تواند شما را بیشتر با فرهنگ دیروز و مردم این منطقه آشنا کند.

صحنه: از کنگاور به صحنه ۴۰ کیلومتر راه دارید. در بین راه کنگاور به صحنه می‌توانید به آثار تاریخی دو طرف جاده مثل گودین تپه کنگاور، مسجد جامع کنگاور و سراب دیدنی فش هم سری بزنید. دربند صحنه که در قسمت شمالی شهر صحنه قرار دارد، یکی از مناطق خوش آب و هوا و ییلاقی این شهر است.

از صحنه تا كرمانشاه ۴۴ كیلومتر راه دارید كه از بیستون رد خواهید شد.

بیستون: مجموعه تاریخی باستانی بیستون که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته، همراه با ۲۳ اثر تاریخی هم‌جوارش پذیرای شما خواهد بود. از شهرستان صحنه که پس از ۲۵ کیلومتر به بیستون بیایید، از فاصله تقریبا چند کیلومتری کوه بیستون را خواهید دید.

با ورود به مجموعه بیستون، لوح روزتای آسیا (کتیبه داریوش بزرگ) چشم را معطوف به خود می‌كند، البته مجسمه هرکول، نقش گودرز، غار شکارچیان، کاروانسرای صفوی، کاخ ایلخانی، پل ساسانی، نیایشگاه پارتی و... دیدگان‌تان را در این مجموعه تاریخی بی‌نظیر به سوی خود می‌کشاند.

طاق بستان: نگین گردشگری شهر کرمانشاه اثری بی‌نظیر از دوران ساسانی به نام طاق بستان است. برای رسیدن به اینجا کافی است پل ولایت را بیابید، سپس وارد بلوار چهار باغ شده و تا انتها مسیرتان را ادامه دهید، طاق‌های ساسانی، شبدیز و نقش اردشیر در مقابلتان است.

تکیه معاون‌الملک: اثری به یادگار مانده از دوران قاجاریه در مرکز شهر کرمانشاه، تکیه معاون‌الملک در خیابان حداد عادل کرمانشاه است. این تکیه تاریخی شهر تاش بیش از هر چیز به‌واسطه کاشی‌کاری‌های بی‌همتایش است که در آن صحنه‌های قیام امام حسین (ع) در کربلا، قیام مختار و همچنین سلاطین ایرانی به تصویر درآمده است. زینبیه، عباسیه و حسینیه از بخش‌های مختلف تکیه معاون‌الملک کرمانشاه است.

سایر جاهای دیدنی کرمانشاه را در کجارو ببینید.

از کرمانشاه تا رباط مرکز شهرستان ماهیدشت حدود ۳۵ کیلومتر راه دارید.

رباط: در اطراف رباط مناطق روستایی با آثار تاریخی جالب وجود دارد. این دیدنی‌ها بیشتر در ناحیه دشتی قرار گرفته یعنی بین کرمانشاه اسلام‌آباد غرب. رودخانه مِرِک از كنار آن می‌گذرد؛ در این منطقه آثاری همچون كاروانسرای شاه عباسی و پل قدیمی قرار دارد.

اسلام‌آباد غرب: در بین جاده ماهیدشت به اسلام‌آباد غرب از تنگ‌های زیبا به نام تنگه چهارزبر رد می‌شوید که یادآور هشت سال دفاع مقدس و عملیات مرصاد است. تپه چغاگاوانه، آتشكده شیان، قلعه شیان، سراب شیان، آتشكده میل میلگه، سراب شرف‌آباد، سراب هرسم، امامزاده‌های حسن (ع)، عباسعلی (ع) و قاضی الكیا (قاضیوند) از آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی و مذهبی اسلام‌آباد غرب هستند.

آتشکده شیان پس از ساخت سد در منطقه‌ی شیان کشف شد. جالب است بدانید که این سازه‌ی تاریخی، نخستین آتشکده‌ای است که در استان کرمانشاه کشف شده و لقب بزرگ‌ترین آتشکده‌های ساسانی را به خود اختصاص داده است. گچبری‌های نفیس از دوران ساسانیان و تعدادی آتشدان از تزیینات و آثار موجود در آتشکده است.

از اسلام‌آباد غرب برای رسیدن به ایلام باید تقریبا ۱۲۰ کیلومتر طی کنید.

تاریخ‌گردی: اگر از سمت شمال و تنگه ارغوان وارد شهر ایلام شده‌اید، همان ابتدا تماشای سنگ‌نوشته قوچعلی را از دست ندهید. این سنگ‌نوشته که در میدانی به نام قوچعلی قرار دارد، به دستور والی ایلام درباره شرح حکومت داری‌اش حكاكی شده است.

زیباترین عمارت شهر ایلام قلعه والی در ضلع شمالی خیابان پاسداران است که در دوره محمدعلی شاه قاجار ساخته شده است. این بنا زمانی سکونتگاه غلامرضا خان والی، حاکم ایلام بوده و به همین خاطر معماری عمارت و آینه‌کاری و گچ‌بری‌هایش واقعا دیدنی است. قلعه والی امروز موزه مردم‌شناسی ایلام است و برای ورود و تماشایش باید ورودیه بپردازید.

کاخ فلاحتی شهر ایلام هم دیدنی است. این کاخ به دستور والی شهر در میان یکی از باغ‌های ایلام ساخته و سکونتگاه ییلاقی این والی بوده است. این کاخ در محدوده اداره جهاد کشاورزی ایلام قرار گرفته و به اسم کاخ کشاورزی هم معروف است. برای تماشای این کاخ و موزه کشاورزی که در آن قرار دارد، باید تا خیابان آیت‌الله حیدری بروید و ورودیه بپردازید.

طبیعت گردی: مهم‌ترین گردشگاه ایلامی‌ها تفرجگاه چغاسبز یا تپه سبز در جنوب شرقی شهر ایلام است. در اینجا امکاناتی مثل پارکینگ، آلاچیق بتونی و اغذیه‌فروشی هم وجود دارد. اگر شب راهی این تفرجگاه شوید، از آن بالا می‌توانید نمای شب ایلام را تماشا کنید.

پارک جنگلی شِشدار در پنج کیلومتری ایلام یکی از تفرجگاه‌های ایلامی‌ها است. این پارک در کنار کوه قلاقیران در مسیر جاده ایلام کرمانشاه قرار دارد، کوهی که نماد شهر ایلام محسوب می‌شود. این منطقه تفریحی به یک تفریحگاه دیگر به نام منجَل بسیار نزدیک است و به همین خاطر در روزهای بهار بسیار طرفدار دارد. چشمه‌های متعدد و باغ‌هایی معروف به سلطان در فاصله میان این دو تفریحگاه قرار دارند.

دریاچه سد ایلام: یکی از زیباترین دریاچه‌های اطراف ایلام دریاچه سد چم گردلان است که تقریبا ۱۵ کیلومتری تا شهر فاصله دارد. برای رسیدن به این سد، باید وارد جاده دره‌شهر شوید و مسیر تابلوهای گردشگری را دنبال کنید.

اگر دوست دارید در گرمای ایلام یک محدوده خنک و پرآب را تجربه کنید، غار زینه گان را از دست ندهید. این غار در واقع تنگه‌ای است طولانی که به خاطر دیواره‌های بلند و هوای خنکش به غار معروف شده است. صخره‌های خزه بسته، دهلیز و آبچکان از دیدنی‌هایش است. این زیبایی‌ها و هوای خوشاینداش باعث شده، اهالی این منطقه از ایلام آن را بیشتر به نام غار بهشت بشناسند.

برای رسیدن به این غار از ایلام، وارد جاده مهران شوید و بعد از حدود ۴۵ کیلومتر، شهر صالح‌آباد و امامزاده صالح (ع) را در سمت راست جاده خواهید دید. بلافاصله بعد از امامزاده، یک راه فرعی خاكی با تابلوی غار زینه گان در سمت راست جاده خواهید دید. پیاده‌روی در این غار حدود یک ساعت و نیم وقت می‌گیرد و از همان مسیر رفته باید برگردید.

سایر جاهای دیدنی ایلام را در کجارو ببینید تا بیشتر با آن‌ها آشنا شوید.