با آداب و رسوم حمام‌های باکو آشنا شوید
استفاده از حمام‌های عمومی، قدمتی طولانی در باکو دارد و از بخش‌های مختلفی نظیر پوشیدن حوله‌ی مخصوص، شلاق‌خوردن، کیسه‌کشی، شست‌وشو با کف‌صابون و ماساژ تشکیل می‌شود.
حمام، محلی برای پاکسازی، ریلکس‌کردن و صحبت با دیگران است. با اینکه شاید فرهنگ قدیمی حمام‌کردن در جمهوری آذربایجان طی سال‌های اخیر کم‌رنگ شده باشد، اما بسیاری از ساکنان قدیمی شهر باکو، نوستالژی مراسم هفتگی حمام‌کردن در حمام‌های عمومی را به یاد می‌آورند. در روزگار پادشاهان، خان‌ها و حتی امپراتوری روسیه، حمام‌های آذربایجان جایی فراتر از شست‌وشوی بدن بودند. کمیل اراگیموف، رئیس بخش باستان‌شناسی در سازمان اولد سیتی باکو، می‌گوید:
مردم در حمام‌ها جمع می‌شدند، با یکدیگر حرف می‌زدند و بحث می‌کردند. در واقع، حمام یک نهاد اجتماعی بود که می‌توانستید در آن به آرامش برسید و از دغدغه‌ها و مشکلات خود به دیگران بگویید.
نیازهای جسمی و روحی
شهرهای آذربایجان در دوران قرون‌وسطا به بخش‌های کوچکی به نام «محله» (mehelle) تقسیم شده بودند که هرکدام یک حمام و مسجد برای خود داشتند و نیازهای جسمی و روحی مردم محلی مسلمان را مرتفع می‌کردند. علاوه بر این، حمام نقش مهمی در ازدواج‌ها داشته است.
مقاله‌های مرتبط:
بسیار قبل‌تر از اینکه شوروی، محافظه‌کاری مذهبی را از بین ببرد، حمام‌های زنانه محلی عالی برای مادرها بود تا از نزدیک نگاهی به عروس آینده‌ی خود بیندازند. مردها نیز از حمام به‌عنوان محلی برای نوشیدن چای و بازی تخته نرد استفاده می‌کردند. از همه مهم‌تر، حمام‌ها از نظرِ تاریخی مکانی برای حفظ بهداشت عمومی بوده است. به‌عنوان مثال در ایامی که جاده‌ی ابریشم فعال بود، در هر دو ورودی اولد سیتی باکو، حمام وجود داشت و مسافران فقط به‌شرط سوزاندن لباس‌های کهنه‌ی خود و پوشیدن لباس‌های تمیز، اجازه‌ی ورود به شهر را داشتند.
فرهنگ حمام در دوران اتحاد جماهیر شوروی، رو به افول گذاشت، چراکه آپارتمان‌ها به‌تدریج صاحب حمام و دوش شد، با این حال هنگام بحران آب، حمام‌های عمومی بهترین گزینه برای مردم بودند. امروزه هنوز هم مردم محلی وفاداری هستند که نمی‌توانند بدون حمام عمومی زندگی کنند، شما هم اگر به این حمام‌ها علاقه‌مند شده‌اید، بهتر است اول با قوانین و آداب و رسوم آن آشنا شوید.
آداب حمام کردن
۱. حمام زنانه و مردانه
حمام‌های آذربایجان از یکدیگر تفکیک شده‌اند، به‌طوری که برخی فقط به زنان و برخی در روزهای مشخصی به زنان و مردان اختصاص دارد. با وجودی که پس از قرون‌وسطا، این قوانین تاحدودی تعدیل شده است و برخی حمام‌های مردانه اکنون ماساژور زن دارند، اما همچنان حمام زنانه و مردانه کاملاً از هم مجزا هستند.
۲. پوشیدن حوله
برخلاف سوناهای روسی و فنلاندی و با وجودِ قانون تفکیک حمام‌ها، باز هم برهنگی کامل در این اماکن مجاز نیست و باید حوله‌ی مخصوصی را در تمام مدت حضورتان در حمام، بپوشید.
۳. شلاق خوردن
با توجه به تأثیر روس‌ها بر قفقاز، جای تعجب ندارد که ترکه‌های ضخیم و معطر درخت توس سر از حمام‌های آذربایجان درآورده باشند. با همین ترکه‌ها به آرامی شما را در اتاق بخار شلاق می‌زنند که باعث گرم‌شدن بدن‌تان و متعاقب آن تنفس و گردش خون بهتر می‌شود.
۴. کیسه کشیدن
کیسه کشیدن، یکی از بخش‌های اصلی آداب حمام‌کردن در آذربایجان به حساب می‌آید که طبق آن، فردی به نام کیسه‌چی با استفاده از دستکش بزرگ پاک‌کننده‌ای، همه‌ی آلودگی‌های روی بدن مشتری را پاک می‌کند. با اینکه شاید در ابتدا حس کنید که این روش قدری خشن است، اما حس خارش و سوزش ملایمی روی بدن‌تان باقی می‌ماند.
۵. آداب اتاق بخار
برای اینکه بدن و موهایتان بیش از حد گرم نشوند، باید نمد بپوشید. علاوه بر این، کیسه کشیدن در اتاق بخار ممنوع است.
۶. کف صابون
یکی دیگر از آداب جالب حمام‌های آذربایجان، «کورپوک» (kurpuk) نام دارد. در این روش، آب و صابون توسط یک توری مخصوص با یکدیگر زده می‌شود تا ابر بزرگی از کف تشکیل شود، در ادامه کیسه‌چی آن را به کل بدن مشتری می‌مالد.
۷. مالیدن قهوه، نمک و عسل
در حمام‌های آذربایجان، قهوه، نمک و عسل را روی بدن مشتری می‌مالند. نمک به تعریق بدن کمک می‌کند، قهوه باعث خوش عطروبو شدن بدن می‌شود و عسل نیز هرگونه زخم و التهابی را تسکین می‌دهد.
۸. وقت گذرانی و معاشرت
هنگام حمام در یک حمام آذربایجانی نباید عجله به خرج دهید و بسیار مهم است که پس از حمام، چای میل کنید. هیچ محدودیت زمانی‌ای در این حمام‌ها وجود ندارد و به همین دلیل نشستن، حمام‌کردن و معاشرت با دیگر برای مدت بیش از ۶ تا ۸ ساعت اصلاً غیرعادی نیست.
۹. تحسین معماری
حمام‌های قدیمی آذربایجان به سبک معماری شرقی ساخته شده‌اند که در ایران، آسیای مرکزی و خاورمیانه رواج دارد. ویژگی اصلی این معماری را می‌توان گنبدی سوراخ‌دار در سقف حمام دانست که از نظرِ مهندسی طوری طراحی شده‌اند تا هوای داخل را به بیرون هدایت کند، اما امکان ورود آب باران به داخل وجود نداشته باشد. سازه‌ی حمام‌های قدیمی‌تر اغلب به شکلی ساخته شده بودند که نیمی از آن در زیرزمین قرار داشت تا به این ترتیب، در زمستان گرم و در تابستان خنک باقی بمانند.
اکثر حمام‌های قدیمی آذربایجان از مدت‌ها پیش تعطیل شده‌اند. برخی از آن‌ها به‌عنوان بناهای تاریخی نگهداری می‌شوند، برخی به مغازه، بازار یا چای‌خانه تبدیل شده‌اند. هرچند هنوز هم تعدادی حمام در مرکز باکو فعالیت می‌کنند که می‌توان آداب‌ورسوم حمام‌کردن به سبک مردم باکو را در آن‌ها تجربه کرد.
حمام آقا میکائیل
حمام آقا میکائیل، یکی از گزینه‌ها برای داشتن تجربه‌ی حمام در باکو است. این حمام که در قرن ۱۸ ساخته شده است، به‌عنوان قدیمی‌ترین حمام فعال در باکو به حساب می‌آید و در روزهای جداگانه‌ای برای مردها و زن‌ها خدمات‌رسانی می‌کند. در حال حاضر نیز گروهی از افراد باتجربه در این حمام فعالیت دارند. اورخان گاسیموف، مدیر باسابقه‌ی حمام آقا میکائیل، می‌گوید:
من مثل یک دوزیست شده‌ام و نمی‌توانم بدون حمام زندگی کنم.
جذابیت فوق‌العاده‌ی حمام آقا میکائیل باعث شده است که به‌عنوان لوکیشن چندین فیلم از آن استفاده شود، که مشهورترین آن‌ها، فیلم «آن نشد، این یکی» بود. خانم‌ها می‌توانند در روزهای دوشنبه و جمعه از این حمام استفاده کنند و مابقی ایام هفته به آقایان اختصاص دارد.
هزینه‌ی ورودی حمام حدود ۶ دلار است که شامل دسترسی نامحدود به سونا، دوش و استخر می‌شود. خدمات اضافه نظیر کیسه کشیدن حدود ۶ دلار، درمان نمک و قهوه و عسل حدود ۱۲ دلار و ماساژ نیز ۱۲ دلار می‌شود.
حمام آقا زینال
حمام آقا زینال یا آقا زینال حمامی به اواخر قرن نوزدهم تعلق دارد که در اصل یک حمام مردانه بوده و در دوران شوروی به حمام زنانه تبدیل شده است و اکنون دوباره اختصاصاً به آقایان خدمات‌رسانی می‌کند. در حال حاضر، مردم محلی به این حمام مراجعه می‌کنند و می‌توانند از انواع درمان‌های سنتی استفاده کرده و حال‌وهوای گذشته را احساس کنند.
ورودی حمام آقا زینال به‌همراه سونا و حمام معادل ۷ دلار، ۳۰ دقیقه ماساژ حدود ۹ دلار و یک پکیج کامل، ۳۵ دلار است.
حمام شیرین
حمام قرن نوزدهمی شیرین که تا همین اواخر به‌خاطر مؤسس میلونر آن، حمام قاسم بیگ شناخته می‌شد، در بیشتر عمر خود مختص خانم‌ها بوده است. هرچند در حال حاضر، یک حمام مردانه است و به‌دلیل موقعیت نزدیکش به وزارتخانه‌های دولتی، اغلب کارمندان دولتی از مشتریان آن هستند. از جاذبه‌های اصلی این حمام می‌توان به استخر مرکزی باشکوه آن اشاره کرد. کلیه‌ی مراحل معمول در حمام‌های آذربایجان نظیر سونا، شلاق‌زدن، استخر، کیسه‌کشی و کف صابون و ماساژ در حمام شیرین نیز برقرار است، هرچند که یک آرایشگاه، کافه و اتاق پدیکور هم در این محل فعالیت می‌کنند.
هزینه‌ی ورودی و دسترسی نامحدود به سونا و استخر معادل ۷ دلار، کیسه‌کشی ۷ دلار و ماساژ یک‌ساعته حدود ۱۲ دلار است.
حمام آخوند
در امتداد خیابان مورتوزا مختاروف می‌توان پیوند قدیمی مسجد و حمام را به بهترین شکل ممکن مشاهده کرد. تقریباً در نقطه‌ی مقابل مسجد حاج سلطان علی، حمام مردانه‌ای به نام حمام آخوند قرار دارد که به افتخار آخوندی که برای ساخت آن در سال ۱۸۸۷ تلاش کرده بود، نام‌گذاری شده است.
هزینه‌ی ورودی و سونا، حدود ۶ دلار، ۳۰ دقیقه کیسه‌کشی ۷ دلار و ۳۰ دقیقه ماساژ تقریباً ۸ دلار است.
حمام تازه بی
قدمت ساختمان حمام تازه بی به سال ۱۸۸۶ برمی‌گردد، هرچند مدت‌زمان فعالیت آن به‌عنوان حمام به همین ۲۰ سال اخیر مربوط می‌شود. تلفیقی از سوغاتی، حیوانات تاکسیدرمی‌شده و نورپردازی ملایم باعث ایجاد فضایی شده است که علاوه بر حمام، حس‌وحال موزه را در ذهن تداعی می‌کند. در بیرون این حمام می‌توانید پرتره‌هایی از لنین، استالین و مجسمه‌ی کوچک دونالد ترامپ را مشاهده کنید. این حمام با اینکه از نظرِ تاریخی قدمت چندانی ندارد، اما خدمات و امکانات آن قدری بیشتر از سایر حمام‌ها است.
حمام تازه بی برای مهمانی‌های زنانه و مردانه‌ای که در آن برگزار می‌شود، معروف است و حمام‌های زنانه و مردانه در ساختمان‌های کنار هم قرار دارند. همچنین یک رستوران با انواع غذاهای شرقی و اروپایی در این مجموعه فعالیت می‌کند.
هزینه‌ی ورود به این حمام حدود ۱۳٫۵ دلار و میانگین پکیج کلی آن، ۵۰ دلار است که شامل سونای روسی، ترکی و فنلاندی، استخر، حمام، کیسه‌کشی و ماساژ نیم‌ساعته و شلاق‌زدن می‌شود.
اگر شما هم مشتاق سفر به باکو و بازدید از این حمام‌ها هستید، می‌توانید به کمک کجارو قیمت تور باکو آژانس‌های مسافرتی مختلف را با یکدیگر مقایسه کنید و تور موردنظرتان را با پایین‌ترین قیمت از آژانس‌های همکار کجارو بخرید.
دیدگاه