روزشمار: ۲۹ دی؛ كشف جزاير «هاوایی» توسط كاپيتان «جيمز كوک»
جزایر هاوایی در روز ۱۸ ژانویه سال ۱۷۷۸ میلادی توسط کاپیتان جیمز کوک، دریانورد و کاشف بزرگ انگلیسی در جریان سومین سفر بزرگ اکتشافی‌اش کشف شد.
«جیمز کوک» دریانورد و مکتشف بریتانیایی بود. او سه سفر اکتشافی مهم را فرماندهی کرد که در طی آن‌ها، بسیاری از جزایر اصلی اقیانوس آرام همچون استرالیا، زلاندنو و هاوائی شناسائی و نقشه‌برداری شدند. شجاعت کوک در اکتشاف مناطق پرخطر مانند مدار جنوبگان و منطقه صخره‌های مرجانی بزرگ استرالیا، توانائی در رهبری کردن افراد در شرایط دشوار و مهارت فراوان در فنون دریانوردی، مساحی و نقشه‌برداری او را در شمار موفق‌ترین کاشفان زمان خود قرار می‌دهد. دانشگاه جیمز کوک به افتخار وی درتانزویل استرالیا تاسیس شده است.
جیمز کوک در مارتون، کلیولند نزدیک شهرک میدلزبورو از توابع یورکشایر متولد شد اما از کودکی با خانواده‌اش در «گریت آیتون» اقامت کرده بود. او که از نوجوانی شیفته دریانوردی بود به یادگیری نقشه‌برداری پرداخت. سپس به ویتبی رفت و در کشتی‌های حمل زغال‌سنگ آنجا مشغول به کار شد. در میانه جنگ‌های هفت ساله، کوک در نیروی دریایی سلطنتی خدمت می‌کرد و در محاصره شهر کبک در ۱۷۵۹ میلادی شرکت داشت. مقامات ارتش با مشاهده استعداد وی در مساحی، مسئولیت نقشه‌برداری از بیشتر ورودی‌های رودخانه «سینت لارنس» را در خلال جنگ به او سپردند. مهارت‌های کوک بار دیگر در نقشه‌برداری از سواحل نیوفوندلند در دهه ۱۷۶۰ میلادی به کار آمد و مورد توجه انجمن سلطنتی قرار گرفت.
جیمز کوک در طول عمر خود سه سفر مهم انجام داد که در طی این سفرها کشفیات مهمی به دست آورد. هاوایی در جریان سومین سفر کوک کشف شد. شهرت و اعتبار کوک پس از پایان سفر دومش بسیار زیاد شده بود و نیروی دریایی به وی بازنشستگی افتخاری اعطا کرد ولی کوک زندگی دور از دریا را دوست نداشت. چند ماه بعد، او برای سومین سفر اکتشافی خود آماده شد. این بار او قصد سفر به گذرگاه شمال غربی را داشت. گذرگاه شمال غربی معبری است که اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام را از طریق مجمع‌الجزایر قطبی کانادا به یکدیگر متصل می‌کند و در بیشتر مواقع سال از یخ پوشیده است. کوک می‌خواست با عبور از این گذرگاه به‌وسیله کشتی یک راه میانبر دریایی بین دو اقیانوس برقرار کند.
به‌دلیل اهمیت فراوان این مسافرت برنامه‌ریزی آن مخفیانه انجام گرفت. به طوریکه مردم خیال می‌کردند این سفر برای بازگرداندن اومای (راهنمای بومی کوک) به تاهیتی ترتیب داده شده است.
در این سفر ناخدا «چارلز کلرک» او را همراهی می‌کرد. این دو در ۱۲ ژوئیه ۱۷۷۶ میلادی بریتانیا را به سوی جنوب اقیانوس آرام ترک کردند. آن‌ها پس از عبور از خط استوا، سرانجام در ۱۸ ژانویه ۱۷۷۸ میلادی جزایر هاوایی را کشف کردند و به‌عنوان اولین گروه اروپاییان بر آن پا گذاشتند. کوک این خشکی‌ها را به یاد «ارل آو سندویچ»، لرد اول دریاداری وقت، «جزایر سندویچ» نامید.
پس از چند هفته استراحت در هاوایی، دریانوردان عازم قاره آمریکا شدند و کوک سواحل غربی آمریکای شمالی را از کالیفرنیا تا تنگه برینگ کاوش و نقشه‌برداری کرد. هرچه به قطب نزدیک‌تر می‌شدند، هوا بیشتر رو به سردی می‌گذاشت. با گذشتن از تنگه برینگ و مدار شمالگان توده‌های یخ شناور از هر سو نمایان شدند. عاقبت در ۷۰ درجه و ۴۴ دقیقه عرض شمالی، کشتی‌ها از حرکت بازماندند زیرا دریای پیش رویشان کاملا یخ بسته بود. کوک با توافق همگان به هاوایی مراجعت کرد و ناوگان در خلیج کیالاکه‌کوا لنگر انداخت.
کاپیتان کوک هاوایی را کشف کرد اما این کشف جدید برای او خوش یمن نبود و موجب شد سومین سفر اکتشافی این دریانورد بزرگ آخرین سفرش محسوب شود و سفرهای اکتشافی او ناتمام ماندند.
جزیره‌نشینان ابتدا به گرمی از کوک و افرادش استقبال و پذیرایی کردند ولی چند هفته بعد به‌دلایل نامعلومی بین بریتانیایی‌ها و بومیان اختلاف افتاد تا اینکه در ۱۳ فوریه یکی از قایق‌های ناوگان به سرقت رفت. چنین دزدی‌هایی در تاهیتی و جزایر دیگر امری عادی بود و معمولا کوک تعدادی از بومیان را نگه می‌داشت تا اشیای مسروقه بازگردانده شود. اما این بار وی بسیار خشمگین شده بود و فردای آن روز با ده ملوان به ساحل رفت و خواست تا سلطان را به گروگان بگیرد. بومیان دستور او را نپذیرفتند و جنگی شدید بین دو طرف درگرفت. کاپیتان کوک هنگامی که قصد تنبیه بومیان را داشت در روز ۱۴ فوریه سال ۱۷۷۹ میلادی اندکی بیش از یکسال پس از کشف هاوایی به ضرب چاقوی یک بومی به قتل رسید.
چند روز بعد کشتی‌ها بدون فرمانده بزرگ خود هاوایی را ترک کردند. «چارلز کلرک» جانشین کوک می‌خواست و کوشید مأموریت کشف گذرگاه شمال غربی را به پایان برساند ولی ملوانان مایل به ادامه سفر نبودند. ازاین‌رو دو تن از یاران کوک به نام‌های «جان گور» و «جیمز کینگ» فرماندهی را به عهده گرفتند و کشتی‌ها را در ۴ اوت سال ۱۷۸۰ به بریتانیا بازگرداندند.
جزایر هاوایی
مجمع‌الجزایر هاوایی در اقیانوس آرام، ایالت پنجاهم کشور آمریکا است. پایتخت و شهر مهم آن هونولولو است. هشت جزیره اصلی هاوایی، اوآهو Oahu، مائوئی Maui، کائوآئی Kauai، لانائی Lanai، مولوکای Molokai، نیهاو و Niihau و کاهولاوی Kahoolawe هستند. بزرگ‌ترین این جزیره‌ها، جزیره هاوایی و کوچک‌ترین آن‌ها جزیره غیرمسکونی کاهولاوی است.
نام این ایالت از زبان بومیان منطقه گرفته شده، و به‌معنای «سرزمین خدایان» است.
معروف‌ترین کوه هاوایی دایمند هد (Diamond Head) در نزدیکی هونولولو است.
برخی از آتشفشان‌های هاوایی از جمله مانوئا لوآ (Manua Loa) و کیلوئه‌آ (Kiluea) هنوز فعالند.
آتشفشان مانوئا لوآ
آتشفشان کیلوئه‌آ
در شمال شرقی مولوکاوی پرتگاهی به بلندای ۱٬۱۵۰ متر از سطح دریا قرار دارد که از بلندترین پرتگاه‌های جهان است.
آب و هوای هاوایی معتدل و نمناک است. میزان بارندگی در یک روز در هونولولو گاه رکوردهای جهانی را می‌شکند. کوه وایالئاله (Waialeale) در جزیره هاوائی، با ۱۲۳۸ سانتی‌متر بارندگی در سال از نمناک‌ترین مناطق جهان است.
شمار گیاهان بومی هاوایی به چندین هزار می‌رسد و ۶۶ گونه پرنده بی‌همتا در هاوایی شناسایی شده‌اند. پیش از راه یافتن انسان‌ها به هاوایی هیچ پستانداری در این جزایر حضور نداشت.
دانشگاه‌های مشهور هاوایی
- دانشگاه هاوایی
- دانشگاه هاوایی در مانوا
پارک‌های ملی هاوایی
- پارک ملی آتشفشان‌های هاوایی
- پارک ملی هالیاکالا
چشم‌اندازهای هاوایی
- یادبود ملی دریایی پاپاهانوموکووآکه‌آ در مجمع‌الجزایر هاوایی
- دیوان عالی هاوایی
- قسمت مرکزی شهرهونولولو
شهرهونولولو
در همین روز:
- آغاز لشكركشی «محمدشاه قاجار» به هرات در افغانستان (۱۲۵۳ قمری)
- انقراض سلسله اشكانيان بعد از ۴۷۰ سال حكومت بر ايران (۲۲۶ میلادی)
- هنری مورگان پاناما را ضمیمه بریتانیا کرد. (۱۶۷۰ میلادی)
- دستگاه ایکس ری برای اولین بار به نمایش عمومی درآمد. (۱۸۹۶ میلادی)
- امضای قرارداد «معاهده سری» ميان سه كشور اروپایی (۱۹۱۵ میلادی)
- آغاز به کار کنفرانس صلح پاریس در طی جنگ اول جهانی در ورسای (۱۹۱۹ میلادی)
دیدگاه