جشنواره سال نوی چینی، بزرگترین رویداد در چین برای جشن سال نو

جشنواره سال نوی چینی که در یک چهارم کشورهای جهان جشن برگزار می‌شود، مهم‌ترین مراسم در کشور چین است و علاوه بر چین، در منطقه خود مختار هنگ کنگ، شبه‌جزیره ماکائو در جمهوری خلق چین، تایوان وهمچنین کشورهای همسایه چین یعنی سنگاپور، کره جنوبی و بسیاری از شهرهای چینی برگزار می‌شود.

تاریخ شروع سال نوی چینی هر سال تغییر می‌کند و بر اساس تاریخ ذکر شده در تقویم قمری چینی مشخص می‌شود؛ اما بین تاریخ ۲۱ ژانویه (۱ بهمن) تا ۱ ژانویه (۱ اسفند) متغیر است. جشنواره دیرینه سال نوی چینی که طی ۱۶ روز برگزار می‌شود، از روز اول سال نو آغاز می‌شود و تا شروع جشنواره لَنتِرن یا Lantern Festival ادامه پیدا می‌کند. تعطیلات ۷ روزه سال نوی چینی از ۱۵ فوریه تا ۲۱ فوریه (۲۶ بهمن تا ۲ اسفند) است.

هر سال نوی چینی مانند هر سال‌ شمسی، سال یک حیوان است و حیوان مختص هر سال هم بر اساس برج القمر چینی مشخص می‌شوند. سال ۲۰۱۸ چینی سال سگ است.

مرتبط با آغاز سال نو در بخش‌های مختلف کشور چین متفاوت است؛ به‌عنوان مثال مردم قسمت شمالی این کشور، خوردن نوعی پیراشکی جدید در شب سال نو را بر خود لازم می‌دانند.

مردم ساکن جنوب رود یانگ تسه نیز در چنین شبی، خود را ملزم به خوردن غذایی رُل مانند با ترکیباتی شبیه پیراشکی به نام Spring roll یا نوعی کیک برنج چسبنده می‌دانند.

آیین‌ها و رسوم اصلی هم شامل دور هم جمع شدن اعضای خانواده در کنار یکدیگر برای صرف شام و تجدید دیدار با یکدیگر و دادن پاکت‌های قرمز رنگ به یکدیگر، پوشیدن لباس نو، آتش‌بازی و استفاده از تزیینات جالب و زیبا می‌شود.

تدارکات سال نوی چینی شامل چندین کار می‌شود که هر یک از آن‌ها با آداب و رسوم خاصی انجام می‌شود و چینی‌ها با انجام آن‌ها با اشتیاق و انرژی کامل به استقبال سال جدید می‌روند.

چینی‌ها از قدیم بر این باور بوده‌اند که خدایی به نام خدای اجاق گاز آشپزخانه (Kitchen Stove God) وجود دارد که اداره امور مربوط به آشپزخانه و کار خانه را بر عهده دارد؛ البته امروزه تعداد چینی‌های معتقد به این عقیده، به‌تدریج در حال کاهش است و در‌حال‌حاضر تعداد کمی از آن‌ها در بیست و سومین روز دوازدهمین ماه قمری برای انجام بدون مشکل امور خانگی خود و ختم به خیر شدن آن‌ها دعا می‌کنند.

نگاره‌ای از خدای آشپزخانه و اجاق گاز

چینی‌ها از قدیم رسم داشته‌اند که یک هفته قبل از آغاز سال جدید میلادی، یعنی از بیست و سومین روز دوازدهمین ماه قمری که مصادف با ۸ فوریه (۱۹ بهمن) است، منازل خود را با دقت و وسواس خاصی تمیز کنند. آن‌ها این کار را به‌منزله خداحافظی با سال در حال اتمام انجام می‌دهند و آن را با آرزوی خوشبختی در سال جدید انجام می‌دهند.

تمام خانه‌ها، ساختمان‌ها و خیابان‌ها در حین برگزاری جشن سال نو با اشیای تزیینی قرمز رنگ، آذین بسته می‌شوند. رنگ اصلی برای تزیین در این مراسم، قرمز است؛ زیرا چینی‌ها معتقد هستند که قرمز، رنگ فرخنده و مبارکی است.

فضای سراسر چین در هنگام برپایی جشنواره سال نو، بسیار زیبا و فرح‌بخش می‌شود؛ فانوس‌های قرمز رنگ آویزان شده، سراسر خیابان‌ها را فرا می‌گیرد و نوارهای پهن قرمز رنگ هم به‌صورت جفت روی درها چسبانده می‌شوند؛ بانک‌ها و ساختمان‌‌های دولتی این کشور نیز با تصاویری که دربردارنده مفاهیم مرتبط با موفقیت و کامیابی است، تزیین می‌شوند.

تزیین اماکن عمومی معمولا یک ماه قبل از شروع سال نوی میلادی انجام می‌شود؛ اما از قدیم رسم بر این بوده است که خانه‌ها درست در شب سال نو تزیین شوند. به‌دلیل اینکه سال ۲۰۱۸ چینی سال سگ است، تمام تزیینات با تم سگ است و به کودکان عروسک‌های سگ قرمز رنگ و نقاشی‌هایی با موضوع سگ، هدیه داده می‌شود.

در هر کشوری شروع سال نو، بهانه‌ای برای جمع شدن اعضای خانواده در کنار یکدیگر است و در چنین زمانی هر فردی هر کجا که می‌خواهد باشد، خود را ملزم به حضور در جمع اعضای خانواده خود می‌داند و همه اعضای خانواده چنین انتظاری را از یکدیگر دارند. طبیعتا چینی‌ها هم از این قاعده مستثنی نیستند.

در کل چینی‌ها خوردن را دوست دارند و در طول ۱۶ روزی که جشن برگزار می‌شود، این کار را زیاد انجام می‌دهند! شام شب سال نو در چین، شام دورهمی نام دارد و مهم‌ترین وعده سال نو محسوب می‌شود. در چنین شبی اعضای چند نسل از اعضای یک خانواده دور هم جمع می‌شوند و از غذا و از با هم بودن لذت می‌برند. شام پر خیر و برکتی که در چنین شبی تهیه و سرو می‌شود، باید شامل غذاهایی مانند ماهی، پیراشکی چینی و رل‌های پیراشکی باشد. اعضای خانواده قبل از شروع شام، با احترام کامل از بزرگان خود می‌خواهند که ابتدا آن‌ها شروع کنند.

در واقع این غذاها نمادی از ارزش‌های پسندیده مانند خوشبختی است و غذاهایی مانند ماهی که در فرهنگ چینی نماد پیشی گرفتن است، نیز در میان آن‌ها دیده می‌شود. این غذاها در تمام ۱۶ روزی که جشن برگزار می‌شود، سرو می‌شود.

همانگونه که اهالی نیویورک، در میدان تامیز در واپسین لحظات باقی‌مانده به زمان سال میلادی جدید، منتظر افتادن توپ زمان هستند، چینی‌ها هم شب سال نو تا نیمه شب بیدار می‌مانند تا لحظه شروع سال نو را از دست ندهند. آن‌ها پس از صرف شام دورهمی، یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های تلویزیونی در چین یعنی Spring Festival Gala را در کنار یکدیگر تماشا می‌کنند.

اغلب چینی‌ها در این شب از طریق اپلیکیشن‌ وی‌چت (WeChat) برای اقوام و آشنایان خود پیام‌های کوتاهی را ارسال می‌کنند و از پاکت‌های قرمز رنگ این اپلیکیشن نیز به‌عنوان هدیه سال نو و تبریک آن، زیاد استفاده می‌شود.

مدت زمان زیادی است که چینی‌ها با روشن کردن فشفشه از همان دقایق ابتدایی سال نو، شروع آن را جشن می‌گیرند. در سراسر چین، روشن شدن فشفشه‌ها در لحظات آغازین سال جدید، صدای مهیبی را ایجاد می‌کند که هر لحظه بر شدت آن افزوذه می‌شود و حسی آمیخته از ترس و هیجان را در مردم ایجاد می‌کند. آتش‌بازی و درخشش نور خیره‌کننده فشفشه‌ها در تاریکی شب در جشن‌های همگانی در شهرهای بزرگ یا جشن‌های خصوصی در مناطق روستایی چین، جزء جدایی‌ناپذیر جشنواره سال نوی چینی است.

هدیه دادن و هدیه گرفتن در روزهای آغازین سال نو، تقریبا در تمام کشورها رایج است. چینی‌ها هم در روزهای آغازین سال نو، نیز به‌وفور این کار را انجام می‌دهند. رسم هدیه سال نوی افراد مسن‌ به افراد جوان‌تر، در مناطق روستایی چین هنوز هم پررنگ است؛ البته افراد جوان بیشتر ترجیح می‌دهند که هدیه سال نو را که اغلب پاکت‌های قرمز هستند، بگیرند؛ چه به‌صورت فیزیکی و چه به‌صورت مجازی.

متداول‌ترین هدیه سال نو در چین، پاکت‌های قرمز حاوی پول هستند. مردم چین معتقد هستند که این پاکت‌ها به‌خاطر رنگ قرمز خود، خوش‌شانسی می‌آورند. معمولا این پاکت‌ها به کودکان و افراد مسن بازنشسته داده می‌شوند. از قدیم عرف جامعه این بوده است که کارفرمایان نیز این پاکت‌های قرمز را به‌عنوان عیدی به کارمندان خود بدهند.

از ابتدای آغاز جشنواره در بیشتر شهرهای چین، شاهد برگزاری مراسم جالبی همچون رقص اژدها، رقص شیر و نمایش‌هایی با موضوع اعضای سلسله امپراتوری مانند ازدواج یکی از اعضای خانواده امپراتوری هستیم. همچنین بسیاری از محصولات و فرآورده‌های سنتی چینی به مردم پیشنهاد می‌شود؛ برخی از این محصولات غذاهای سبک و میان‌رده عجیب چینی در سایر ایام سال به‌ندرت دیده می‌شود.

نمایشگاه‌هایی که در پکن در مقابل معابد برگزار می‌شود، بهترین مکان برای آشنایی با آداب و رسوم کهن چینی است. این نمایشگاه در پارک‌ها از نخستین روز سال قمری تا آغاز جشنواره لنترن برگزار می‌شود.

برپایی این جشنواره ریشه در تاریخ باستان چین دارد و سابقه برگزاری آن به سه هزار سال می‌رسد. با گذشت زمان، به‌تدریج مراسمات و آداب و رسوم بیشتری به این جشنواره اضافه شده است.

چینی‌ها هم همانند مردم اکثر کشورها معتقد هستند که هرآنچه در ابتدای سال رخ می‌دهد، کل سال را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد؛ به همین دلیل خرافات زیادی در رابطه با جشنواره سال نوی چینی در فرهنگ چینی وجود دارد. مردم چین از گذشته‌های بسیار دور بر این باور بوده‌اند که ظاهر اشیا (رنگ و شکل آن‌ها)، نشانه‌ای از خوش‌یمن یا شوم بودن آن‌ها است.

اگر قصد سفر به چین در هنگام برپایی این جشنواره را دارید، می‌توانید تاریخ برگزاری وقایع مختلف، زمان شروع به کار بانک‌ها و سازمان‌های دولتی و زمان بازگشایی مغازه‌ها، میزان شلوغی ایستگاه‌های حمل و نقل عمومی و همچنین فعالیت‌های اقتصادی در روزهای مختلف جشنواره را مشاهده کنید.