زلزله کدام میراث جهانی یونسکو را تخریب کرده است؟

تعداد زیادی از آثار فهرست میراث جهانی باارزش یونسکو وجود دارند که توسط زمین‌لرزه تخریب شده یا آسیب دیده‌اند. سه مورد از این آثار تاریخی تخریب شده را در اینجا بررسی خواهیم کرد.

معبد اروانگ (Erwang)، چین

سیچوان چین، که دارای چند بنای میراث فرهنگی است، استانی بسیار زلزله‌خیز است. در زلزله‌ی مهیب سال ۲۰۰۸، یکی از گنجینه‌هایی که آسیب شدیدی دید، معبد اروانگ با قدمت ۲۰۰۰ ساله بود. مجموعه‌ی معبد که در ساحل شرقی سد دوجیانگ‌یان (Dujiangyan) روی رودخانه‌ی مین‌جیانگ (Minjiang) قرار دارد، هماهنگ با طبیعت اطرافش ساخته شده و سامانه‌ی آبیاری آن در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. مهندسان بسیاری مشغول مطالعه روی این سد هستند، چراکه معماری آن به‌گونه‌ای است که جریان آب را بدون نیاز به دیواره‌ی محکم کنترل می‌کند.

زلزله، دروازه‌ی ورودی معبد و تعداد زیادی از مقبره‌ها و راهروهای مجموعه و همچنین بسیاری از اشیاء تاریخی باارزش را نابود کرد. دولت چین با کمک‌های مالی بین‌المللی، این معبد را که بخش مهمی از میراث فرهنگی چین است، بازسازی کرد.

بم، ایران

در سال ۱۳۸۲، زلزله‌ای با قدرت ۶/۶ ریشتر در ایران اتفاق افتاد و هزاران کشته بر جای گذاشت. مرکز زلزله شهر تاریخی بم، مقصد توریستی محبوب و دارای یک ارگ ۲۰۰۰ ساله، بود. این بنای تاریخی و شهر اطرافش، از خشت و تنه‌ی درختان نخل ساخت شده‌اند و به همین علت گفته می‌شود که در جهان منحصربه‌فرد هستند. ارگ بم، در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. در سال ۱۳۸۳ یونسکو آن را در فهرست «در معرض خطر» قرار داد. چنین طبقه‌بندی‌ای، موجب کمک‌های مالی برای حفاظت و بازسازی اموال تخریب‌شده در این مناطق می‌شود و همچنین کمپین‌های بین‌المللی فعال به راه می‌اندازد تا از آسیب‌های بیشتر به این مکان جلوگیری شود. بیشتر بناهای شهر بم مربوط به قرن‌های ۱۶ و ۱۷ میلادی هستند، زمانی که این شهر توقفگاه مهمی در جاده‌ی ابریشم بود. یونسکو در حال هدایت تلاش‌های جهانی به‌سمت نجات این گنجینه‌ی باستانی است.

میدان دوربار (Durbar) کاتماندو

در سال ۲۰۱۵ یک زلزله‌ی شدید ۷/۶ ریشتری در نپال اتفاق افتاد و بیش از ۸۰۰۰ کشته بر جای گذاشت. این کشور محل همزیستی دو فرهنگ هندو و بودایی است و بسیاری از گنجینه‌های فرهنگی که نشانه‌ی این تکثر بوده و در دره‌ی کاتماندو قرار داشتند، در زلزله نابود شدند. صندوق جهانی بناهای تاریخی، سازمان غیرانتفاعی بریتانیایی که خود را وقف «محافظت از ارزشمندترین مکان‌های جهان» کرده است، می‌گوید:

در میدان دوربار هانومان دوکا (Hanuman Dhoka) در کاتماندو، پاتان (Patan) و باکتاپور (Bhaktapur)، بسیاری از ساختمان‌ها کامل فروریختند، و بقیه دچار آسیب‌های ساختاری شدید شدند. سایر اماکن مذهبی نیز، مانند معبد سوایامبونات (Swayambunath)، یکی از مهم‌ترین زیارتگاه‌های بودایی، تخریب شده‌اند. به گزارش اداره‌ی باستان‌شناسی نپال، در کل کشور زلزله به حدود ۷۵۰ بنای تاریخی آسیب وارد کرده است.

به‌خصوص در میدان دوربار، بخش‌هایی از هانومان دوکا، قدیمی‌ترین قصر شهر (که توسط پادشاهان مالا (Malla) در قرن ۱۶ ساخته شده) و پاگوداهای معابد متعددی فروریخت.

یونسکو یک پروژه‌ی بازسازی ویژه در نپال به راه انداخته است. ایرینا بوکووا (Irina Bokova)، مدیر کل یونسکو در بیانیه‌ای این این تلاش‌ها را «فرصتی یگانه برای ایجاد شغل، بهبود معیشت و کمک به توسعه‌ی اقتصادی و گردشگری فرهنگی» دانست. وی اضافه کرد:

ما فقط به‌دنبال بازسازی میراث نیستیم. هدف ما تداوم رویه‌های فرهنگی، انتقال دانش بومی و پیوستگی هویت جوامع است.