عید یزد کجا بریم؟

در پاسخ به این سوال که «عید یزد کجا بریم؟» باید گفت جاذبه‌های متعددی چون بافت تاریخی یزد، باغ دولت آباد، مجموعه امیر چخماق، مجموعه خان، مسجد جامع یزد، زندان اسکندر، موزه آب، دروازه قرآن و بوستان کوهستان از جاهای دیدنی یزد در عید نوروز هستند.

شهرستان یزد در محدوده مرکزی ایران، در دره‌ای وسیع و خشک (بین رشته‌کوه‌های شیرکوه و خرانق) و در جنوب غربی پناهگاه حیات وحش دره انجیر قرار دارد. یزد در محدوده کمربند خشک کره زمین واقع شده است و تابستان‌های گرم و طولانی و زمستان‌های سرد و خشک دارد. شهر کویری یزد، مرکز استان یزد و اولین شهر خشتی جهان است و به جهت وجود آثار تاریخی ارزشمند، معماری و بافت شهری منحصربه‌فرد و طبیعت بسیار زیبا و متفاوت، گردشگران بسیاری از آن بازدید می‌کنند. 

یزد را با نام‌های «شهر بادگیرها»، «شهر قنات و قنوت و قناعت»، «شهر دوچرخه‌ها» و «شهر شیرینی» می‌شناسند. این شهر در تاریخ اساطیری ایران و عهد حکومت پیشدادیان بسیار مقدس، جایگاه ایزدان و محل عبادت بود. ساکنان خون‌گرم، مهربان و مهمان‌نواز یزد با زبان فارسی و با لهجه شیرین یزدی سخن می‌گویند.  

عید یزد کجا بریم:

• بافت تاریخی یزد
• باغ دولت آباد یزد
• مجموعه میدان امیر چخماق
• مسجد جامع یزد
• مجموعه زیرزمین دروازه مهریز یزد
• زندان اسکندر
• مجموعه وقت الساعت یزد
• آسیاب آبی کوشک نو
• مجموعه خان یزد
• دخمه زرتشتیان
• موزه‌خانه لاری ها
• موزه آب یزد (خانه کلاهدوزها)
• آتشکده زرتشتیان یزد
• موزه قصر آینه
• موزه اسناد و نسخ خطی (موزه مهربان پولاد)
• موزه مارکار
• دروازه قرآن یزد
• مجتمع تجاری تفریحی خلیج فارس یزد
• پارک کوهستان یزد
• کمپ کویری سندباد 
• تالاب پساب
• روستای فهرج

بافت تاریخی یزد

• نوع جاذبه: تاریخی، سیاحتی
• آدرس: محدوده خیابان‌های سید گلسرخ و امام (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: شبانه‌روزی
• رده قیمت: رایگان

بافت تاریخی شهر یزد یکی از دست‌نخورده‌ترین بافت‌های مسکونی ایران است. این منطقه در ۱۸ تیرماه سال ۱۳۹۶ در فهرست سازمان ملی میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. بافت تاریخی و زیبای یزد حدود ۷۰۰ هکتار وسعت دارد و شامل محله‌های چهار منار، فهادان، قلعه کهنه، سر جمع، سر دو راه، یعقوبی، مصلی، ۶ بادگیر، میرقطب، خرمشاه، کوچه بیوک و لب خندق می‌شود. دو محله چهار منار و فهادان شاخص‌ترین این محله‌ها هستند. بیشتر گردشگران از محدوده خیابان سید گلسرخ و خیابان امام یزد دیدن می‌کنند.

از بناهای مشهور بافت تاریخی یزد می‌توان مسجد میر خضر شاه یا مسجد بزرگ چهار منار، حسینیه بزرگ چهار منار، بقعه‌های سید شمس‌الدین و شاه سید رضا، آب‌انبار کوچه بندون، باغ و آب‌‌انبار دولت‌ آباد اشاره کرد.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Rezoo۰۰۱۳}

کوچه‌های کاه‌گلی و باریک به‌‌نام آشتی‌کنان، خانه‌ها و عمارت‌ها، مساجد، اماکن قدیمی، آب‌انبارها، بازارها، اقامتگاه‌ها و هتل‌های گوناگون، بادگیرها و بناهای متعدد خشتی با معماری‌ جذاب بخشی از این بافت تاریخی هستند.

بناهای بافت تاریخی یزد از خشت و گل ساخته‌شده‌اند. در طراحی و شکل‌گیری این بخش از شهر، جهت وزش باد و تابش خورشید در نظر گرفته شده است. خانه‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بیشترین بهره‌برداری از انرژی طبیعی و کمترین هدررفت فضا را داشته باشند. بیرونی، اندرونی، تختگاه، تالار، هشتی، بادگیر، سردر، آشپزخانه و آب‌انبار بخش‌های مختلف این خانه‌ها هستند.

بادگیرها بخش‌ جذاب خانه‌های یزد محسوب می‌شوند و به نمادی از شهر تبدیل شده‌اند. یزد به شهر بادگیرها شهرت دارد. این سازه‌های هوشمندانه معماری، تهویه طبیعی بنا را میسر می‌سازند. 

_{منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): یلدا کورد، مهدی جعفری، علی روزبه، علی کاکاوند، حمیدرضا بیابانی مقدم، مهدی جعفری، امید اسماعلیان، emran meh}

گردشگران ساعت‌ها در کوچه‌های بافت تاریخی یزد قدم می‌زنند. این کوچه‌ها باریک، پیچ‌درپیچ، خشتی و با دیوارهای بلند هستند به‌گونه‌ای که دو نفر به‌سختی از آن‌ها عبور می‌کنند. بخشی از کوچه‌ها مسقف هستند که به‌ آن‌ها ساباط می‌گویند. دیوارهای بلند و ساباط‌ها، افراد پیاده‌رو را از تابش تند‌وتیز آفتاب کویر محفوظ می‌دارند. بافت تاریخی یزد میراث ارزشمندی از تاریخ، فرهنگ و معماری ایرانی است.

باغ دولت آباد یزد

• نوع جاذبه: تاریخی، فرهنگی
• آدرس: محله چهار منار، بلوار شهید رجایی (شرق به غرب)، رجایی ۴۷، کوی شرافت (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: همه‌روزه (به‌جز روز عاشورا) از ساعت ۷ تا ۲۲
• شماره تماس: ۰۳۵۳۶۲۷۰۷۸۱
• رده قیمت: اقتصادی

باغ دولت آباد یکی از جاهای دیدنی یزد محسوب می‌شود که در سال ۱۳۹۰ شمسی (۲۰۱۱ میلادی) در فهرست میراث جهانی یونسکو و در ۲۳ اسفند سال ۱۳۴۶ (با شماره ۷۷۴) در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. این باغ زیبا در اواخر دوره افشاریه (۱۱۲۶ هجری شمسی، دوره اسلامی) توسط «محمد تقی خان بافقی» (سرسلسله خاندان خوانین یزد) احداث شد. باغ دولت آباد تا دوره قاجار به دروازه چهارمنار متصل بود و خارج از شهر قرار داشت. با رشد بافت شهری و ساخت‌وسازها در دوره پهلوی، به‌تدریج باغ در محدوده مرکزی شهر قرار گرفت. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: یلدا کورد}

باغ دولت آباد نمونه‌‌ای اصیل و بدیع از باغ‌ های ایرانی است و حدود ۶٫۴ هکتار وسعت دارد. قنات تاریخی، عظیم و مهم دولت‌ آباد با بیش از ۲۰۰ سال قدمت از احداث پنج رشته قنات تشکیل می‌شد و نقشی اساسی در موجودیت و حیات باغ داشت. این قنات با ۶۰ کیلومتر طول یکی از مهم‌ترین و طولانی‌ترین قنات‌های یزد به‌ شمار می‌رفت. امروزه این قنات خشک شده است و یک چاه نیمه‌عمیق برای تامین آب مورد نیاز باغ حفر کرده‌اند. 

باغ دولت آباد از دیدگاه گونه‌شناسی - عملکردی، باغ سکونتگاهی - حکومتی است و از دو بخش باغ بیرونی یا جلوخان (محل انجام تشریفات حکومتی، مراسم ورزشی و اداره امور شهر) و باغ اندرونی (بخش خصوصی و اقامتگاهی مجموعه) تشکیل می‌شود. درختان انگور، سرو و کاج و بوته‌های گل محمدی و سرخ در جای‌جای باغ رشد کرده‌ و بر زیبایی مجموعه افزوده‌اند. باغ در ایام عید نوروز در اوج زیبایی و طراوت خود است.

ساختمان هشتی، حرم‌سرا، بهشت آیین، مطبخ، برج دیدبانی، آب‌انبار خصوصی و اصطبل تابستانه و زمستانه بخش‌های مختلف باغ دولت آباد یزد هستند.

_{منابع عکس‌ها (از راست به چپ): ویکی پدیا (عکس اول، چهارم و هشتم) و گوگل مپ (عکس دوم، سوم، پنجم، ششم و هفتم)؛ عکاس‌ها: Davide Mauro، سعید سلطانیان، MeHRan Ho، سعیده مومن، Pathik Bhatt، فرهاد حاتمی، Bernard Gagnon ،JNY}

بادگیر باغ دولت آباد با ۳۳٫۸ متر طول (بلندترین بادگیر خشتی دنیا) در میانه عمارت خودنمایی می‌کند. این بادگیر هشت‌ضلعی می‌تواند باد را به قسمت زیرین برساند. در زیر بادگیر حوضی قرار دارد؛ با برخورد باد به سطح آب حوض هوای خنک و معتدلی تولید می‌شود که به قسمت شاه‌نشین و تالارهای هشتی انتقال می‌یابد. به این بنا (عمارت بادگیر) ساختمان تابستانه نیز می‌گویند. 

مجموعه میدان امیر چخماق

• نوع جاذبه: تاریخی، خرید
• آدرس: محله گازرگاه، خیابان امام خمینی (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: شبانه‌روزی
• رده قیمت: رایگان

تکیه یا میدان امیر چخماق یا امیر چقماق (میدان شهدای کنونی) یکی از دیدنی‌های اصلی شهر یزد است. این میدان محیطی مصفا و زنده دارد و نورپردازی زیبای آن سبب شده است تا یکی از بهترین جاهای دیدنی یزد در شب باشد. مجموعه امیر چخماق در یک شهریور سال ۱۳۷۸ با شماره ۲۴۱۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: کاظم میردهقان}

میدان امیر چخماق به دستور و همت یکی از حکام وقت یزد («امیرجلال‌الدین چخماق شامی»، از امیران و سرداران شاهرخ میرزا تیموری) و همسر وی («ستی فاطمه خاتون»، دختر «شمس الدوله امیر محمد») در دوره تیموری ساخته شده است.

مجموعه امیر چخماق شامل مسجد امیر چخماق، بقعه ستی فاطمه، بازار حاجی قنبر (یکی از بهترین مراکز خرید سنتی برای تهیه سوغات یزد)، آب‌انبار سنتی ستی فاطمه، آ‌ب‌انبار تکیه و تکیه امیر چخماق است. حمام سنتی و دو کاروانسرا (کاروانسرای شعبان در ضلع شمالی میدان و حمام و کاروانسرای بافتی‌ها در غرب تکیه امیر چخماق) از بخش‌های جانبی مجموعه هستند. 

مسجد امیر چخماق یا «مسجد نو»، مسجدی بدون مناره در ضلع جنوبی میدان امیر چخماق است و به‌لحاظ شکوه، عظمت، زیبایی و معماری، نمونه‌ای منحصربه‌فرد در میان مساجد تاریخی ایرانی به شمار می‌رود. این مسجد در سال ۸۴۱ هجری شمسی ساخته شده است. درآمد حاصل از فعالیت حمام و کاروانسرای مجاور مسجد، صرف نگهداری از مسجد می‌شد. چهار کتیبه سنگی تاریخ و سرنوشت مسجد را روایت می‌کنند. امروزه این بنای ارزشمند مذهبی با معماری دوره تیموری و اسلامی میزبان نگاه گردشگران هنردوست است. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: mehdi m}

تکیه سه طبقه امیر چخماق در ضلع شرقی میدان امیر چخماق واقع شده است و نما و جلوه‌ای چشمگیر دارد. بر اساس اسناد تاریخی دو مناره این تکیه در زمان قاجار به بنا افزوده شده‌اند. حوضی بزرگ با فواره و چند مجسمه، در مقابل تکیه خودنمایی و ارزش و اهمیت آب و فرهنگ سقایی در خطه کویری یزد را گوشزد می‌کنند.

تکیه امیر چخماق یزد محل تجمع و برگزاری برنامه‌های مذهبی (به‌ویژه در ایام محرم) و اجرای مراسم سنتی نخل‌گردانی است. نخل حیدری‌ها (متعلق به سال ۱۱۹۳ هجری شمسی) در میانه میدان امیر چخماق و در معرض دید عموم قرار دارد و همه‌ساله در دهه محرم برای اجرای مراسم، سیاه‌پوش و آماده می‌شود. در دی ماه سال ۱۳۹۳ پیکر هشت شهید گمنام دوره دفاع مقدس در میدان امیر چخماق یزد به خاک سپرده شد.

_{منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): omid۳۶۰ Studio، علی اخوانی، امیر کامرانفر، R ۲}

مسجد جامع یزد

• نوع جاذبه: تاریخی، مذهبی
• آدرس: محله دروازه شاهی، خیابان امام (شمال به جنوب)، انتهای خیابان مسجد جامع (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: همه‌روزه از ساعت ۸ تا ۲۱
• رده قیمت: رایگان

مسجد جامع یزد که با نام‌های «مسجد عتیق»، «مسجد جمعه قدیم» و «مسجد جامع نو» نیز شناخته می‌شود، از بناهای باشکوه تاریخی شهر و یکی از مقاصد نوروزگردی در یزد است. این مجموعه ارزشمند و تاریخی در ۳۱ تیر ماه سال ۱۳۱۳ با شماره ۲۰۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

_{منبع عکس: ویکی پدیا؛ عکاس: R.shahi۲۴}

بنای اولیه مسجد جامع یزد در قرن پنجم هجری شمسی (سال‌های ۴۷۴ تا ۴۹۸ هجری شمسی) به همت فردی به نام «امیر علاءالدوله کالنجار» (اولین امیر آل کاکویه) ساخته شده است. امروزه از بخش قدیم مسجد اثری باقی نیست و بنای کنونی از آثار «سیدرکن الدین محمد‌ قاضی» (از علمای دینی و سادات جلیل‌القدر یزد) و متعلق به قرن هشتم هجری شمسی است. با مرگ سید قاضی در سال ۷۱۱ هجری شمسی، «مولانا سعيد شرف الدين علی» (از نویسندگان دوره تیموری) ساخت مسجد را به پایان رساند.

مسجد جامع یزد از نوع تک‌ایوانی است و دو گنبد و دو مناره دارد. بنای گنبدخانه مربوط به دوره ایلخانی و سردر رفیع مسجد متعلق به دوره تیموری است. کاشی‌کاری‌های بدیع و هنرمندانه، گلدسته‌های رفیع و باشکوه (با ۵۲ متر ارتفاع)، وسعت و پیچیدگی معماری و کتیبه‌های تاریخی متعدد (به خط‌های کوفی و ثلث)، این مسجد را به‌لحاظ معماری و تاریخی بسیار ارزشمند ساخته‌اند. پایاب قنات زارچ، جماعت‌خانه، محراب باشکوه و شبستان شاهزاده از بخش‌های دیدنی مسجد جامع یزد هستند. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Mohamad.baghipoor}

پایاب مسجد جامع در مسیر قنات زارچ احداث شده است و در حوالی درب شمالی مسجد قرار دارد. این پایاب قبل از احداث مسجد وجود داشت و بعد از ساخت مسجد مرمت و بازسازی شد. کاربری عمده پایاب برای وضو و غسل بود. راهرویی با ۶۲ پله به پایاب می‌رسد. این سازه زیرزمینی پلانی هشت‌ضلعی و منظم دارد و در مرکز آن حوضی مدور به چشم می‌خورد. 

مقبره سید رکن‌الدین یکی از بقاع متبرکه و مورد احترام مردم یزد است که در جوار مسجد جامع (شرق مسجد) قرار دارد. سرای خواجه، آب‌انبار و بازار چارسوق شاهی، بازار صراف‌ها، کتابخانه و موزه وزیری، امامزاده سید قل هواللهی و آب‌ انبار جنک از دیدنی‌های حوالی مسجد جامع یزد و خیابان مسجد جامع هستند. 

_{منابع عکس‌ها (از راست به چپ): ویکی پدیا (عکس اول) و گوگل مپ؛ عکاس‌ها: محمد رضا دومیری؛ محمدرضا باغی، mehdi m ،ss}

مجموعه زیرزمینی دروازه مهریز یزد

• نوع جاذبه: تاریخی، کافه
• آدرس: محله لب خندق، خیابان قیام (شرق به غرب)، بازار خان، بازار دروازه مهریز (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۲۴
• شماره تماس: ۰۹۹۰۲۷۹۷۷۲۸ - ۰۹۱۳۱۵۸۶۰۰۲
• اینستاگرام: darvaze_mehriz.complex@
• رده قیمت: اقتصادی

مجموعه زیرزمینی دروازه مهریز سازه‌ای آجری و باشکوه و شاهکاری از معماری اصیل ایران و ساکنان کویر است. برای بازسازی و احیای این مجموعه حدود ۶ سال زمان صرف کرده‌اند. آب‌انبار این مجموعه یکی از قدیمی‌ترین آب‌انبارهای یزد محسوب می‌شود و در دوره صفوی بنا شده است. آب‌انبار دروازه مهریز در تاریخ ۹ اردیبهشت سال ۱۳۸۲ با شماره ۸۵۶۳ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: سجاد نازی}

وجود بخش‌های مختلف هچون قنات، مخزن آب و استراحتگاه، نشان از کاربری گسترده آب‌انبار مهریز در گذشته دارند. در واقع این آب‌انبار در زمان خود نوعی مجموعه خدماتی به شمار می‌رفت؛ امروزه نیز علاوه بر نمایشگاه به‌عنوان سفره‌خانه‌ای سنتی و کافه‌ای اصیل و متفاوت فعالیت می‌کند و میزبان گردشگران است. شکوه و شگفتی این مجموعه زیرزمینی به‌قدری است که به اعتقاد بسیاری از گردشگران بدون بازدید از آن، سفر به یزد نیمه‌کاره خواهد ماند. 

راهرویی با ۶۳ پله، ورودی مجموعه زیرزمینی تاریخی دروازه مهریز یزد است. شربت‌خانه با حجره‌هایی برای استراحت (با زیرانداز و تکیه‌گاه راحت و سنتی)، چندین تنوره‌، چاه‌هایی به عمق ۴۰ متر (متصل به راه‌های فرار تودرتو و امن زیرزمینی)، مخزن آب‌انبار (با فضایی مدور، سقفی گنبدی و گنجایش حدود ۲,۰۰۰,۰۰۰ لیتر آب)، حوض‌خانه، قسمتی از بازاری کهن (۲۵ متر زیر بازار زرگری یزد) و عکس‌هایی جذاب و قدیمی (از ساکنان گذشته منطقه و بهره‌برداری از آب‌انبار) بخش‌های دیدنی مجموعه دروازه مهریز یزد هستند. دمای هوای مخزن آب‌انبار به‌طور طبیعی حدود ۱۵ درجه سانتی‌گراد خنک‌تر از هوای بیرون است و این موضوع دانش و تبحر معماران خطه کویر را به رخ می‌کشد. 

_{منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها: سعید اسدالله نیا، سجاد نازی (عکس دو، سه و چهار)}

زندان اسکندر

• نوع جاذبه: تاریخی
• آدرس: محله فهادان، میدان سید گل‌سرخ، خیابان فهادان، خیابان بقعه دوازده امام (رختشوی‌خانه)، جنب بقعه دوازده امام (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۱۹
• شماره تماس: ۰۳۵۳۶۳۰۱۷۶۰
• رده قیمت: اقتصادی

مدرسه ضیائیه (زندان اسکندر) بنایی تاریخی و جذاب در محله فهادان است. زندان اسکندر یادگاری از دوره حکومت اتابکان یزد (یکی از سلسله‌های ملوک‌الطوایفی ایران) محسوب می‌شود و معماری اسلامی دارد. ساخت این بنا توسط «ضیاالدین حسین رضی» (عارف شهره) در سال ۶۳۱ هجری قمری (۶۱۲ هجری شمسی) آغاز شد. پسران وی کار پدر را در سال ۷۰۵ هجری قمری (۶۸۴ هجری شمسی) به فرجام رساندند. مدرسه ضیائیه در ۲۳ اسفند سال ۱۳۴۶ با شماره ۷۷۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. 

_{منبع عکس: ویکی پدیا؛ عکاس: محمد باغی پور}

در متون تاریخی بارها از محل خاصی به نام زندان اسکندر در محدوده مدرسه ضیائیه یاد شده است. برخی پژوهشگران به استناد شواهد تاریخی و مکانی، این بنا را همان زندان اسکندر می‌دانند. مدرسه ضیائیه در عصر صفوی بنایی بسیار شاخص بود و همه آن را می‌شناختند. بقعه دوازده امام (قدیمی‌ترین بنای یزد به استناد تاریخ) در فاصله کمی از زندان اسکندر قرار دارد. 

گنبدی مرتفع و یک بادگیر، دورنمای مدرسه ضیائیه هستند. این بنای ارزشمند شامل حیاط مستطیل‌شکل، دو میان‌سرا، سه ایوان رفیع، گنبدخانه، بادگیر و اتاق آن، پایاب و چندین اتاق است. با توجه به شواهد معماری بنا گنبدخانه و ایوان مجاور آن قدیمی‌ترین بخش‌های سازه هستند. گنبدخانه پلانی مربعی شکل دارد و ارتفاع آن ۱۸ متر است. کتیبه‌های رنگی، دیوارنگاره‌ها، گچ‌بری و گل‌بری‌های ساده تزیینات زیبای بنای گنبد‌خانه هستند. 

_{منابع عکس‌ها (از راست به چپ): ویکی پدیا (عکس اول) و گوگل مپ؛ عکاس: مهرناز شاپوری، حسین محمدی، Houshidar Ildari، حامد ضیا}

مدرسه ضیائیه تنها بنای چهار ایوانی یزد بود؛ متاسفانه ایوان ضلع شرقی در دوره‌های گذشته از بین رفته است. بادگیر و اتاق آن در ضلع شمال شرقی بنا قرار دارند و از الحاقات دوره قاجار به شمار می‌روند. پایاب زیر حیاط قرار دارد و ورودی آن در ضلع شمالی شرقی است. چندین پله به فضای خنک پایاب می‌رسد. حفره‌ای در حیاط، نور مورد نیاز این بخش را به‌خوبی تامین می‌کند. امروزه نمایشگاه و فروشگاهی از صنایع دستی و سوغات یزد در حیاط مدرسه ضیائیه برپا شده است و گردشگران ضمن بازدید از مجموعه از آن خرید می‌کنند. 

مجموعه وقت الساعت یزد

• نوع جاذبه: تاریخی، مذهبی
• آدرس: محله وقت الساعت، بلوار امام خمینی (شمال به جنوب)، خیابان منار گلی، میدان نخل (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: شبانه‌روزی
• رده قیمت: رایگان

مجموعه وقت الساعت شامل میدان و حسینیه وقت الساعت و نخل، از جاذبه‌های گردشگری مهم شهر یزد است. این اثر در ۲۵ اسفند سال ۱۳۷۸ با شماره ۲۶۵۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. مجموعه وقت الساعت مربوط به دوره قاجار است و در مجاورت مسجد جامع یزد قرار دارد.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: فاطیما علیمو}

میدان وقت الساعت هسته اولیه تشکیل محله قدیمی وقت الساعت یزد است. برج ساعت به‌شکل مکعب مستطیل، با تزیینات آجری، کاشی‌کاری‌های منقوش به آیات قرآن و چندین طاق‌ و قوس‌ در میانه میدان مربع‌شکل وقت الساعت قرار دارد. قدیمی‌ترین ساعت شهری ایران در قسمت بالایی برج وقت الساعت خودنمایی می‌کند. شهر یزد علاوه بر این، دو برج ساعت دیگر (برج ساعت مسجد جامع یزد و برج ساعت مارکار) نیز دارد. 

بنایی که امروزه به‌عنوان حسینه وقت الساعت از آن یاد می‌شود، در واقع نوعی تاسیسات نجومی و رصدی برای اطلاع از اوقات و ساعات بود که توسط سید رکن الدین قاضی در اوایل قرن هشت هجری قمری ساخته شد. یکی از نخل‌های چوبی و باشکوه عزای امام حسین (ع) در میدان وقت الساعت نگهداری می‌شود. نورپردازی زیبای این میدان سبب شده است تا گردشگران بسیاری در شب هنگام از آن بازدید کنند. یک کارگاه قدیمی پارچه‌بافی (شعربافی و ترمه‌بافی) در گوشه‌ای از میدان فعال است. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: صدرا امیرحیدری}

آسیاب کوشک نو

• نوع جاذبه: تاریخی
• آدرس: محله کوشک نو، خیابان سید گلسرخ (جنوب به شمال)، خیابان کوشک نو، کوچه آسیاب آبی (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۱۴ و ۱۶ تا ۱۹
• شماره تماس: ۰۹۱۳۱۵۱۲۲۹۴
• رده قیمت: اقتصادی

آسیاب آبی کوشک نو، بنا و سازه‌ای زیرزمینی، شگفت‌انگیز و هوشمندانه است که قدمت آن به دوران قبل از اسلام بازمی‌گردد. این آسیاب در عمق ۲۲ متری زمین قرار دارد و با نیروی طبیعی آب به چرخش درمی‌آید. سازه آسیاب کوشک نو شامل سه بخش دستکند انباری، کارگاهی و تنوره است. این آسیاب در محل عبور و تقاطع سه قنات مهم یزد به نام‌های زارچ، اله آباد (الهی آباد) و صدری قرار دارد و هنوز مقدار کمی آب از آن عبور می‌کند.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: ابراهیم اسدی}

قنات زارچ با حدود ۸۰ کیلومتر طول، به‌عنوان طولانی‌ترین قنات به ثبت جهانی رسیده است. سراسر مسیر این قنات حدود ۲,۵۰۰ سال پیش به دستان توانمند و پرتلاش مردان کویر حفاری شد. متاسفانه دو رشته آب گرم و آب شیرین قنات زارچ خشک شده و امروزه تنها رشته آب شور آن جریان دارد.  

آسیاب آبی کوشک نو شاهکار مهندسی ایرانیان است و نشان از همت والای سازندگان آن دارد. حجم دستکندها و تنوره آسیاب کوشک نو (نسبت به نمونه‌های مشابه) قابل‌توجه است. این آسیاب، بزرگ‌ترین تنوره آسیاب آبی ایران با عمق ۱۶ متر را در زیر زمین دارد که به «تغار رستم» معروف است. آسیاب آبی کوشک نو به همت آقای «حسن شهاب نیا» (فرزند آخرین آسیابان) در سال ۱۳۹۳ هجری شمسی مرمت و بازسازی شد.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: آرش اردبیلی}

مجموعه خان یزد

• نوع جاذبه: تاریخی، بازار
• آدرس: محله لب خندق، خیابان قیام، میدان خان (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: همه‌روزه از ساعت ۷ تا ۲۲
• رده قیمت: رایگان

مجموعه خان یکی از جاهای دیدنی یزد است. در این بخش از شهر علاوه بر بازدید از سازه‌های سنتی و تاریخی امکان خرید سوغات نیز وجود دارد. بازارهای خان، صراف‌ها، زرگری، پنجه‌علی، قیصریه، علاقبندی، کاشی‌گری، چیت‌سازی، ‏ملااسماعیل، افشار، صدری (شاهزاده فاضل)، دروازه مهریز، مسگری و نخودبریزها، گنجینه فرهنگ و هنر یزد و حمام خان بخش‌های مختلف مجموعه خان یزد هستند.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: محمود رفیعی}

بازار خان مشهورترین مرکز تجاری و طولانی‌ترین بازار سنتی یزد است و در کنار میدان خان قرار دارد. این بازار در دوره قاجار (ناصرالدین شاه) و به‌دستور «محمد تقی‌خان بافقی» (حاکم یزد در زمان قاجار) ساخته شده است. بازار خان در گذشته مخصوص خان‌ها بود و مردم عادی اجازه استفاده از آن را نداشتند (دلیل نام‌گذاری). این بازار حدود ۲۰ تیمچه و ۱۵۳ غرفه فعال و پویا دارد و محل مناسبی برای تهیه جواهر و ترمه یزد است. بازار خان در ۹ اردیبهشت سال ۱۳۸۲ با شماره ۸۵۴۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

بازار خان دو بخش شمالی جنوبی (با ۷۸ متر طول و ۵۳ باب مغازه) و شرقی غربی (۱۸۰ متر طول و ۱۰۰ حجره) دارد. معماری اصیل سنتی و تنوع کالاها سبب شده است تا گردشگران مدت‌زمانی طولانی را به‌ گشت‌وگذار در این بازار بگذرانند. هتل سنتی، آب‌انبار، کاروانسرا و مسجد در محدوده بازار خان وجود دارد. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Rezoo۰۰۱۳}

دخمه زرتشتیان

• نوع جاذبه: تاریخی
• آدرس: محله صفائیه، انتهای بلوار شهیدان اشراف (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: همه‌روزه از ساعت ۸ تا ۱۲:۳۰ و ۱۵:۳۰ تا ۱۷
• شماره تماس: ۰۳۵۳۸۲۷۷۶۵۰
• رده قیمت: اقتصادی

دخمه زرتشتیان، برج خاموشان یا برج سکوت بنایی سنگی است که در جنوب شهر یزد و روبه‌روی یک کوه رسوبی کم‌ارتفاع به‌ نام کوه دخمه قرار دارد. این جاذبه گردشگری در سال ۱۳۸۴ با شماره ۱۲۷۳۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Marcis Stucis}

دفن مردگان در مکان‌هایی به نام دخمه، از سنت‌های دیرینه زرتشتیان است و از باور و فرهنگی قدیمی سرچشمه می‌گیرد. پیروان آیین زرتشت، جهان را متشکل از چهار عنصر آب، خاک، آتش و هوا می‌دانند و اعتقاد دارند که سوزاندن مردگان یا خاک‌سپاری آن‌ها این عناصر (خاک، هوا و آتش) را آلوده می‌کند؛ ازاین‌رو برای جلوگیری از آلودگی، چاره‌ای اندیشیدند.

زرتشتیان برج‌هایی در ارتفاعات ساختند تا اجساد درگذشتگان خود را بعد از مرگ به آن‌ها منتقل کنند. دخمه‌ها سقف نداشتند تا حیوانات گوشت‌خوار (درندگان و پرندگان) به‌سادگی به جسد دسترسی پیدا کنند. باقی‌مانده استخوان‌ها را (بعد از ۶ ماه تا یک سال) درون چاه میان دخمه انبار می‌کردند. 

دخمه شهر یزد در منطقه کوه دخمه شامل دو برج مدور (دخمه مانکجی و دخمه گلستان) است؛ این دو دخمه به‌صورت دوره‌ای و هر ۶ ماه یک‌بار استفاده می‌شدند. دخمه «مانکجی لیمجی هاتاریا» (Maneckji Limji Hataria)، ۱۵ متر قطر دارد و در سال ۱۱۹۸ هجری شمسی توسط فردی هندی به‌ همین نام و ملقب به «مانکجی صاحب» (نماینده بهبود وضعیت زرتشتیان در ایران در دوره ناصرالدین شاه قاجار) ساخته شد. دخمه «گلستان» که ۱۵۰ متر با برج اول فاصله دارد، با ۲۵ متر قطر و ۶ متر ارتفاع در سال ۱۲۷۱ هجری شمسی احداث شد. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: طهوری محمدزاده}

دخمه زرتشتیان سازه‌ای ساده و استوانه‌ای و در عین حال مستحکم است. درون دخمه محل‌های مختلفی برای قرارگیری اجساد زنان، مردان و کودکان تعبیه کرده‌اند. در ضلع شمالی کوه دخمه چند ساختمان خشتی به نام «خلیه» به چشم می‌خورد. زرتشتیان پس از تحویل اجساد به دخمه تا سه روز در خلیه‌ها به انجام مراسم آیینی خود می‌پرداختند. 

موزه‌خانه لاری ها

• نوع جاذبه: موزه، تاریخی
• آدرس: محله فهادان، خیابان شیخ احمد، قبل از خیابان شهید میرزاده (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: همه‌روزه (به‌جز ۲۸ صفر، تاسوعا، عاشورا، شهادت امام علی (ع)، شهادت امام جعفر صادق (ع) و ۱۴ خرداد) از ساعت ۸ تا ۲۰
• رده قیمت: اقتصادی

خانه لاری‌ ها با بادگیر رفیع، معماری اصیل کویری و تزیینات چشم‌نواز، بنایی ارزشمند متعلق به دوره قاجار (۱۲۴۸ هجری شمسی) است. این عمارت در ۲۴ بهمن سال ۱۳۷۵ با شماره ۱۸۳۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. عمارت لاری‌ها به‌دستور «حاج محمد ابراهیم لاری» در زمینی به وسعت ۱,۷۰۰ متر بنا شده است و ۶ باب واحد مسکونی و سه حیاط دارد. درها و پنجره‌های ارسی، اتاق‌های آینه‌کاری شده، گچ‌بری‌های ظریف و تابلو‌های روی دیوار نشانه‌هایی از اعیان‌نشین بودن این خانه هستند. 

_{منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): پرنیان کریمی، Hussein Z، سنجر مقبلی، محسن دولت آبادی}

حیاط مصفا، ایوان‌ها، تالارها، اتاق‌ها، سردر هشتی، اندرونی و بیرونی، زمستان‌نشین و تابستان‌نشین، بادگیر و اتاق زیر بادگیر، سرداب و مطبخ از بخش‌های مختلف خانه لاری‌ها محسوب می‌شوند. در این بخش‌ها اسناد تاریخی ارزشمند و درخور توجه به نمایش درآمده و این عمارت را به موزه اسناد ملی یزد بدل کرده‌اند. قهوه یزدی به‌همراه کیک یزدی در عمارت لاری‌ها به‌فروش می‌رسد و بسیار موردپسند گردشگران است. «گالری مهرنگار» در خانه موزه لاری‌ها محل مناسبی برای تهیه یادگاری و سوغاتی از سفر یزد محسوب می‌شود. 

موزه آب یزد (خانه کلاهدوزها)

• نوع جاذبه: موزه، تاریخی
• آدرس: محله لب خندق، خیابان قیام، بین خیابان‌های کلاهدوز و امام خمینی (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: همه‌روزه از ساعت ۸ تا ۱۴:۳۰ و ۱۵:۳۰ تا ۱۸
• شماره تماس: ۰۳۵۳۶۲۶۸۳۴۰
• وب‌سایت: watermuseum.yzrw.ir
• رده قیمت: اقتصادی

موزه آب یزد در سال ۱۳۷۹ و هم‌زمان با اولین همایش بین‌المللی کاریز، در خانه تاریخی کلاهدوزها برپا شد. هدف از برپایی این موزه نمایش ارزش و اهمیت آب در مناطق کویری همچون یزد و هوشمندی ساکنان کویر در بهره‌مندی صلح‌طلبانه از منابع آبی است. یک رشته کاریز صدساله از میان موزه آب می‌گذرد؛ این کاریز روزگاری آب مورد نیاز ساکنان منطقه را تامین می‌کرد. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: سیده زینب صفوی}

خانه تاریخی کلاهدوزها یکی از بناهای ارزشمند یزد است که طی سال‌های ۱۲۶۶ تا ۱۲۶۹ هجری شمسی به دستور «سید علی اکبر کلاهدوز» (یکی از تجار بنام عصر قاجار) ساخته شد. این خانه پنج طبقه دارد و معماری اصیل یزد را به رخ می‌کشد. درها و پنجره‌های چوبی با شیشه‌های رنگی، ارسی‌ها و گچ‌بری‌های ‌ظریف با زمینه کاهگل جذابیت بصری این خانه موزه را دوچندان کرده‌اند. این خانه در ۱۵ دی‌ماه سال ۱۳۷۵ با شماره ۱۸۲۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. 

در سطح اول موزه انشعابات دو کاریز رحیم‌آباد و زارچ قرار دارد. سطح دوم موزه، پایاب نام دارد؛ فضایی هشت‌ضلعی با دمای ثابت (۱۴ درجه سانتی‌گراد) که برای نگهداری مواد غذایی استفاده می‌شد. سطح سوم، اقامتگاه تابستانه (اتاق‌ها و دالان‌های متعدد با تهویه هوای مطلوب در تابستان) است. سطح چهارم محل سکونت خانه محسوب می‌شود و شامل اتاق‌های پنج‌دری، تالار، اتاق ارسی، آشپزخانه و محل زندگی خدمتکاران است. پشت‌بام یا چاه خانه، سطح پنج این موزه به شمار می‌رود؛ محلی که با  استفاده از چرخ چاه، آب را از چاه‌های معروف به «چهل گز» برمی‌داشتند تا به مصرف اهالی منزل برسد. 

_{منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): علی حفیظی، Romano Krauth، فروزان، Laurynas Giriunas}

لوله‌کشی آب مربوط به بیش از ۱۵۰ سال پیش، تالار آینه، مشربه چند چندهزارساله، بیش از ۲۰۰ وسیله تاریخی مربوط به کندن قنات، تقسیم، حمل و نگهداری آب و اسناد و مدارک قنات‌های اصلی یزد و وقف آب گنجینه‌های ارزشمندی هستند که در موزه آب یزد به نمایش گذاشته شده‌اند. کتابخانه این موزه بخشی فعال و مهم از این مجموعه است.

آتشکده زرتشتیان یزد

• نوع جاذبه: تاریخی، مذهبی، موزه
• آدرس: محله مکتب امام، بلوار چمران، خیابان آیت‌الله کاشانی (شرق به غرب)، قبل از خیابان آتشکده (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: همه‌روزه از ساعت ۸ تا ۲۱
• شماره تماس: ۰۳۵۳۶۲۸۸۳۸۶
• رده قیمت: اقتصادی

آتشکده زرتشتیان یزد، آتشکده بهرام یزد یا آتشکده ورهرام، بنایی ارزشمند، متفاوت و زیبا متعلق به دوره پهلوی اول (سال ۱۳۱۸ هجری شمسی) است. این آتشکده نیایشگاهی مهم برای زرتشتیان ساکن شهر یزد محسوب می‌شود. آتشکده بهرام یزد در ۲۲ شهریور سال ۱۳۷۸ با شماره ۲۴۳۱ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: مهدی خواستی}

ساختمان اصلی آتشکده بهرام یزد حدود ۱۴۰ سانتی‌متر از زمین ارتفاع دارد و میان حیاطی بزرگ و پردرخت ساخته شده است. نگاره فروهر، چهار ستون سنگی و دو پنجره چوبی نمای اصلی این ساختمان را می‌سازند. نمایشگاهی دائمی از تابلوهای ارزشمند مربوط به تاریخ و مراسم مذهبی زرتشتیان، تابلو زرتشت، مجسمه‌هایی طبیعی با پوشش سنتی و اصیل زرتشتیان و تابلوهایی از صفحات کتاب‌های مقدس زرتشتیان در این مکان به نمایش گذاشته شده است و روزانه گردشگران ایرانی و خارجی بسیاری از آن بازدید می‌کنند. 

آتشکده بهرام یزد یکی از آتشکده‌ های ایران و محل نگهداری از آتش مقدس زرتشتیان است. این آتش درون ظرفی پایه‌دار و برنزی نگهداری می‌شود و فردی که زرتشتیان به آن «هیربد» می‌گویند، مسئول حفظ روشنایی آن است. به استناد تابلوی معرفی این بخش از آتشکده، آتشی که درون جام می‌سوزد بیش از ۱,۵۰۰ سال قدمت دارد و با تمام مشکلات و جنگ‌ها پیوسته روشن نگه داشته شده است. مهم‌ترین نیایش‌ها و مراسم مذهبی زرتشتیان همچون خواندن اوستا و گات‌ها در مقابل آتش انجام می‌شود.

_{منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): علی مجاهد (عکس اول و دوم)، سهراب پورخلیلی، یاسر عطار باشی}

موزه قصر آینه

• نوع جاذبه: تاریخی، موزه
• آدرس: محله آب شاهی، بلوار آیت‌الله کاشانی (شمال به جنوب)، قبل از میدان شهدای محراب، رو‌به‌روی بوستان هفتم تیر (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: همه‌روزه (به‌جز شنبه‌ها و روزهای سوگواری) از ساعت ۹ تا ۲۰ (آخرین ساعت فروش بلیط ۱۹:۴۵)
• شماره تماس: ۰۳۵۳۸۲۴۰۰۱۰
• اینستاگرام: lightilluinationuseum@
• وب‌سایت: cio-museums.org
• رده قیمت: اقتصادی

موزه آینه و روشنایی یزد، موزه قصر آینه یا مرکز فرهنگی موزه‌ای نور و روشنایی، کوشکی زیبا در میان باغی وسیع است. عمارت موزه قصر آینه در دوره پهلوی اول (سال ۱۳۲۰ هجری شمسی) به‌عنوان مهمان‌سرای خصوصی به دستور آقای «صراف‌زاده» (بازرگان و وكیل مجلس در دوره پهلوی) ساخته و در دهه ۴۰ تا ۵۰ شمسی تزیینات معماری به آن افزوده شد. در ساخت این بنا از ترکیب معماری سنتی و اروپایی بهره‌ برده‌اند. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: علی زالی}

موزه قصر آینه در سال ۱۳۷۷ افتتاح شد. در این موزه، اشیا روایت هزاران‌ساله نور و ابزار نورافزایی را بازگو می‌کنند. درها و پنجره‌های ارسی و رنگی و آینه‌کاری‌های زیبا و چشم‌نواز عمارت، نور را به بهترین شکل بازتاب می‌دهند و مکمل فضای موزه هستند. بنای تاریخی و زیبای قصر آینه در سال ۱۳۷۸ با شماره ۲۴۰۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. این موزه زیر نظر گروه موزه‌های دفینه قرار دارد.

چندین رواق با نام‌های عتیق، خمسه، افرنگ، نور، مشکات، مخمل، منظر، آینه و آبگون بخش‌های دیدنی موزه نور و روشنایی را تشکیل می‌دهند که در آن‌ها آثار و اشیا تاریخی و فرهنگی با محوریت جنبه‌های بصری و معنوی نور به نمایش درآمده‌اند.

موزه خودروهای تاریخی و دست‌ساز و موزه سنگ‌های قیمتی و شهاب سنگ (گنجینه سنگ) از دیگر موزه‌های یزد هستند که در فاصله کمی از موزه قصر آینه واقع شده‌اند.

_{منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): مهدی اکبری (عکس یک و دو)، محمد قائدندومی، علی طاهرزاده}

موزه اسناد و نسخ خطی (موزه مهربان پولاد)

• نوع جاذبه: موزه
• آدرس: محله دستوران، بلوار بسیج (جنوب به شمال)، خیابان بامسی، پلاک ۲۴ (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۹ تا ۱۴ و ۱۷ تا ۲۱
• شماره تماس: ۰۹۱۳۷۶۴۶۳۷ - ۰۹۱۲۱۹۶۸۴۱۰
• وب‌سایت: docmuseum.com
• رده قیمت: اقتصادی

موزه اسناد و نسخ خطی مجموعه‌ای ارزشمند و جذاب برای شناساندن تاریخ شهر یزد است. این موزه در اسفند ماه سال ۱۴۰۰ در خانه تاریخی یکی از موبدان و افراد تاثیرگذار آیین زرتشت افتتاح شد. این خانه با حفظ معماری و اصالت توسط نوه صاحبخانه مرمت شده است تا محلی مناسب برای نگهداری و نمایش اسناد ارزشمند متعلق به تاریخ یزد و ارباب مهربان پولادی (تاجر فعال دوره قاجار) باشد. همه‌ساله در ایام نوروز آیین نوروزگاه در محل موزه برگزار می‌شود.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Iman (Pier)}

از بدو ورود به موزه مهربان پولاد یزد نمای خانه و درب چوبی و قدیمی آن نظر شما را جلب خواهد کرد. در ادامه از میان راهرویی گذر می‌کنید تا به حیاط اصلی ساختمان برسید.

تالار اجرای مراسم و آیین‌های باستانی زرتشتیان، آتلیه موزه (فرتورخانه)، اتاق چاه، اتاق تمبر و سکه، اتاق شاه‌نشین (محل نگهداری اسناد مربوط به زندگی شخصی و فعالیت‌های مهربان پولاد)، اتاق اوستا (محل نگهداری یکی از کهن‌ترین اوستاهای موجود در جهان)، چهارپسکم (محوطه منحصر به‌فرد موزه، بخشی از خانه زرتشتیان که برای اجرای مراسم بیرون از آتشکده استفاده می‌شد)، دمنوش‌خانه (محوطه پذیرایی با دمنوش‌های طبیعی)، صحن مشتک، فروشگاه (محل فروش برخی از اقلام موجود در موزه، برخی از اجناس مرتبط با مراسم آیینی زرتشتیان و یادگارهای کهن یزد) و اتاق اسناد تاریخی و تجاری (اتاق پولاد، شامل دو بخش اسناد تجاری همچون مبایعه‌نامه‌ها، صلح‌نامه‌ها و اجیرنامه‌ها و عکس‌هایی از خیرین زرتشتی) بخش‌های مختلف موزه اسناد و نسخ خطی یزد هستند.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: علی طاهرزاده}

مشتک میان‌وعده‌ای ساده اما مقوی است که فرهنگ قناعت مردمان یزد را نشان می‌دهد. در صحن مشتک موزه مهربان پولاد، گردشگران می‌توانند با دستان خود، با ابزار سنتی و زیر نظر راهنمایان موزه این میان‌وعده را تهیه و میل کنند. 

آب‌انبار رستم گیو در فاصله کمی از موزه مهربان پولاد یزد قرار دارد. اگرچه امکان بازدید از فضای داخلی آب‌انبار فراهم نشده است، تماشای نمای این سازه تاریخی و بادگیرها و گنبد آن خالی از لطف نیست. 

موزه مارکار

• نوع جاذبه: موزه
• آدرس: محله ملا فرج الله، بلوار منتظر قائم (شرق به غرب)، خیابان میلاد (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۱۳ و ۱۶ تا ۲۰، جمعه‌ها عصر تعطیل
• شماره تماس: ۰۹۱۳۵۲۴۶۴۷۷
• رده قیمت: اقتصادی

مجموعه مارکار یکی از سایت‌های گردشگری پربازدید یزد است و موزه مارکار یا موزه تاریخ، فرهنگ و هنر زرتشتیان بخشی مهم از این مجموعه به شمار می‌رود. مجموعه مارکار (شامل میدان با ساعت یا گاه‌‌نمای فردوسی، دبستان، دبیرستان و پرورشگاه) در ۹ آبان سال ۱۳۷۷ با شماره ۲۱۴۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. این مجموعه توسط فردی به نام «پشوتن‌جی دوسابایی مارکار» (Pashootan Ji Dusabhai Markar؛ بازرگان نیکوکار پارسی ساکن هند) در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی آغاز به کار کرد.

_{منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): daniyal bam، حمیدرضا فاتحی، متانت طباطبایی، مهدی بابایی}

مجموعه مارکار در ۶ فروردین سال ۱۳۷۸ با نام پردیس دانش مارکار برای بازدید گردشگران افتتاح شد. پرورشگاه مارکار در واقع یتیم‌خانه‌ای برای اقامت دانش‌آموزان بی‌سرپرست و دور از وطن بود. بنای موزه مارکار سازه‌ای آجری مربوط به دوره پهلوی (رضا شاه) است و در زیرزمین پرورشگاه مارکار قرار دارد. گردشگران طی بازدید از این موزه با سبک زندگی و آداب و رسوم زرتشتیان یزد آشنا می‌شوند. راهنمای صبور موزه اطلاعات مفیدی درباره کتاب مقدس زرتشتیان و گاتاها در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد.

طی بازدید از موزه مارکار با پوشش موبدان و زنان زرتشتی و مراسم مربوط به درگذشتگان آشنا خواهید شد. در بخشی دیگر از این موزه، خانه‌ زرتشتیان با جزئیات بازسازی شده است. آب‌انبار، راه گاورو، پاکنه، راه قنات، حمام و توالت‌های قدیمی بخش‌های جالب و قابل بازدید موزه مارکار هستند. 

دروازه قرآن یزد

• نوع جاذبه: تاریخی، تفریحی، خرید
• آدرس: محله مهدیه (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: شبانه‌روزی
• رده قیمت: رایگان

میدان دروازه قرآن یکی از ورودی‌های اصلی یزد (از سوی تهران) است و آن را به‌عنوان نمادی از این شهر مذهبی می‌شناسند. فضای سبز وسیع، نورپردازی زیبا و طراحی خلاقانه میدان سبب شده است تا گردشگران بسیاری از آن دیدن کنند. مهندس «محمد رسولیان»، طراح و معمار این سازه مذهبی و زیبا است. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: علی بیازیدی}

میدان دروازه قرآن در دوره پهلوی دوم بنا نهاده شد. بسیاری از مسافران در بدو ورود به شهر در این میدان استراحت می‌کنند. فروشگاه‌ها و غرفه‌های متعدد صنایع دستی و سوغات یزد در اطراف میدان فعال هستند. بوستان مارکار (واقع در بلوار مدرس) یکی از دیگر فضاهای سبز مناسب شهر یزد برای کمپ و نصب چادر مسافران نوروزی است. 

مجتمع تجاری تفریحی خلیج فارس یزد

• نوع جاذبه: خرید و تفریح
• آدرس: محله آزاد شهر، میدان صنعت، بلوار آزادگان (غرب به شرق)، بین آزادگان ۲۲ و ۲۴ (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: همه‌روزه، هایپر استار از ساعت ۱۰ تا ۲۳، شهربازی از ساعت ۱۰:۳۰ تا ۱۳:۳۰ و ۱۶:۳۰ تا ۲۳ و واحدهای تجاری از ساعت ۱۰ تا ۱۳:۳۰ و ۱۷ تا ۲۳
• شماره تماس: ۰۳۵۳۷۳۰۳۳۰۱
• اینستاگرام: khalijfars.yazd@
• رده قیمت: رایگان

مجتمع خلیج‌فارس یکی از مراکز خرید و تفریح مدرن‌ و بزرگ شهر یزد است. این مجموعه حدود ۸۰,۰۰۰ متر مربع زیربنا، ۱۲ طبقه و ۴۸۰ واحد تجاری دارد. طبقات مختلف مجتمع خلیج فارس به صنوف مختلف اختصاص داده شده‌اند. طبقه منفی یک هایپر استار، طبقه همکف بازار پوشاک بانوان و آقایان، طبقه اول بازار پوشاک بانوان و لوازم و اکسسوری منزل، طبقه دوم بازار کودک و نوجوان، لوازم الکترونیک و موبایل و طبقه سوم بازار تخصصی طلا و جواهر است. 

شهربازی سرپوشیده طلایی در طبقه سوم مجتمع خلیج فارس با تجهیزات به‌روز و انواع وسایل بازی هیجان‌انگیز، از بهترین جاهای تفریحی یزد برای کودکان و بزرگسالان به شمار می‌آید. سالن بیلیارد، رستوران، فست‌فود و کافی‌شاپ، پارکینگ و پله برقی از دیگر امکانات تفریحی و رفاهی این مجتمع هستند. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Tehran Gard}

پارک کوهستان یزد

• نوع جاذبه: طبیعی، تفریحی
• آدرس: بلوار آیت‌الله هاشمی رفسنجانی (شمال به جنوب)، ابتدای خروجی جاده یزد به تفت (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: شبانه‌روزی
• رده قیمت: رایگان

پارک کوهستان با حدود ۵۰ هکتار وسعت در سال ۱۳۸۲ در حاشیه شهر یزد و ابتدای جاده یزد به تفت (حدود ۱۲ کیلومتر فاصله با شهر یزد) افتتاح شد. این بوستان بزرگ‌ترین و معروف‌ترین پارک شهر تاریخی یزد برای تفریح خانوادگی و دوستانه، پیک‌نیک و اقامت شبانه در چادر است. درختان متعدد نارون، کاج توپی، اقاقیا چتری و زیتون طبیعی دلنشین و هوایی خوش به این پارک بخشیده‌اند. 

_{منبع عکس‌ها: گوگل مپ؛ عکاس‌ها (از راست به چپ): Pazan، فرهاد شجریان، سعید آذر مهر، مهدی آذر}

زمین بازی کودکان، شهربازی روباز با وسایل تفریحی مناسب برای همه اعضای خانواده، وسایل ورزشی، زمین‌ بازی پینت‌بال و اسکیت، مسیر پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری، پیست موتورسواری و اتومبیل‌رانی، آب‌نمای موزیکال، آبشار و دریاچه مصنوعی (با امکان قایق‌سواری) از جمله بخش‌های تفریحی و ورزشی پارک کوهستان یزد هستند. این بوستان موقعیت‌های زیبایی برای عکاسی دارد. مسجد، پارکینگ، نیمکت، آلاچیق، بوفه، رستوران و سرویس بهداشتی امکانات رفاهی پارک کوهستان هستند. 

کمپ کویری سندباد

• نوع جاذبه: طبیعی، تفریحی
• آدرس: شمال شرق شهر یزد، دروازه قرآن، بلوار نصر، خروجی اختصاصی کمپ سناباد (مشاهده روی نقشه)
• ساعات کار: همه‌روزه از ساعت ۹ تا ۲۴
• شماره تماس: ۰۹۹۰۹۵۹۸۰۰۱ - ۰۹۱۳۱۵۷۹۴۹۹
• وب‌سایت: sinbadcamp.com
• رده قیمت: میان رده تا لوکس

کمپ کویری سندباد مرکزی تفریحی و اقامتی در میان کویر حاشیه شهر یزد است. این مرکز به‌روز و فعال حدود ۳۰ کیلومتر (۴۰ دقیقه رانندگی) با شهر یزد فاصله دارد و از جاهای دیدنی اطراف یزد به شمار می‌رود. انتهای مسیر دسترسی به کمپ خاکی است؛ اما امکان دسترسی با همه خودروها وجود دارد.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: مسعود ابراهیمی}

کمپ کویری سندباد یک اقامتگاه جدید و مدرن با امکانات رفاهی عالی در دل کویر و شن‌زارهای یزد است. این مجموعه علاوه بر اقامت خدمات دیگری نیز ارائه می‌دهد. در رستوران و کافی شاپ کمپ سناباد انواع غذاهای محلی یزدی و انواع خوراکی‌های خوشمزه سرو می‌شوند. 

دو روش برای استفاده از خدمات کمپ سندباد در عید نوروز وجود دارد. در روش اول افراد با خودروی شخصی به مجموعه مراجعه می‌کنند و با پرداخت مبلغی بابت ورودی (۳۵,۰۰۰ تومان به‌ازای هر نفر؛ مبلغ اعلام شده در سایت کمپ برای عید ۱۴۰۳) وارد مجموعه می‌شوند. در این روش، امکان پرداخت هزینه تفریح و خدمت مورد نظر به‌صورت تک‌به‌تک برای گردشگران وجود دارد. روش دوم خرید تورهای کویر‌نوردی سندباد است. این مجموعه دو نوع تور کویرنوردی برای گردشگران دارد که شامل تفریحات، خدمات و هزینه متفاوتی هستند. 

فصل بهار و ایام عید زمان مناسبی برای تجربه تفریحات کویری همچون همچون اسکی روی شن، شترسواری، رصد ستارگان، موتورسواری چهار چرخ و سافاری خواهد بود. در مجموعه اقامتی تفریحی سندباد علاوه بر این تفریحات، امکان تجربه پرواز با پاراگلایدر و پرواز با کایت نیز وجود دارد. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: مسعود ابراهیمی}

تالاب پساب

• نوع جاذبه: بستر آبی بشرساز
• آدرس: ۲۰ کیلومتری شمال شهر یزد، حاشیه غربی جاده نصر (مشاهده روی نقشه)
• ساعت کار: شبانه‌روزی
• رده قیمت: رایگان

تالاب پساب در اثر رهاسازی آب‌های تصفیه‌خانه فاضلاب شهر یزد ایجاد شده است. این بستر آبی نسبتا وسیع در میان ماسه‌های روان، جاذبه‌ای متفاوت و دیدنی محسوب می‌شود. تالاب پساب در شمال شهر یزد قرار دارد. انتهای مسیر دسترسی به تالاب خاکی است و احتمال گیر کردن در شن برای خودروها وجود دارد. همراهی یک فرد آشنا به موقعیت جاذبه در این بازدید مفید خواهد بود. همه‌روزه افراد بسیاری با خودروی آفرود و موتور چهارچرخ در شن‌زارهای اطراف تالاب تفریح می‌کنند. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: علیرضا طاهر زاده}

پیرامون تالاب پساب یزد با گیاهان نی پوشیده شده است. این تالاب گستره‌ای شرقی به غربی و طولی در حدود سه کیلومتر دارد. عرض تالاب در بیشترین حالت به یک کیلومتر می‌رسد. این بستر آبی زیبا ۱,۱۴۵ متر از سطح آب‌های آزاد ارتفاع دارد و آبشخور حیوانات بومی منطقه و زیستگاه پرندگان بومی، عبوری و مهاجر است. از آب تالاب برای آبیاری کمربند سبز یزد استفاده می‌کنند.

روستای فهرج

• نوع جاذبه: فرهنگی، تاریخی، طبیعی
• آدرس: شهرستان یزد، بخش مرکزی، دهستان فهرج (مشاهده روی نقشه)
• ساعت کار: شبانه‌روزی
• رده قیمت: رایگان

روستای فهرج از جمله سکونتگاه‌های قدیمی بشر (پیش از اسلام) و دیدنی‌های یزد است. این روستا حدود ۴۰ کیلومتر (۳۰ دقیقه رانندگی) با شهر یزد فاصله دارد و در حاشیه جنوبی بزرگراه یزد به بافق (کیلومتر ۲۲) و در جنوب شرق شهر یزد واقع شده است. فهرج در قرن هشتم هجری شمسی یکی از مناطق مهم و پررونق یزد بود و توصیف‌های آن در کتب تاریخی و سفرنامه‌ها آمده است. 

بافت تاریخی روستا در بخش مرکزی و اطراف مسجد جامع فهرج (به‌صورت متمرکز و خطی) قرار دارد. با قدم زدن در این بخش از روستا اصالت، هنر، همراهی با طبیعت و ذکاوت مردمان کویر را نظاره‌گر خواهید بود. بادگیرهای مرتفع، ساباط‌ها و بناهای خشتی و گلی از نشانه‌های شاخص معماری روستا هستند. قلعه باستانی، آب‌انبار حسینیه، مجموعه شهدا، کمپ کویری و چاه چهل دختران از دیدنی‌های فهرج به شمار می‌روند. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Maciej Perzynski}

آیا یزد مقصد گردشگری شما در ایام عید است؟ اگر تاکنون به شهر یزد سفر کرده‌اید، شهروند یزد هستید یا محتوای این مقاله برای شما مفید بود، لطفا نظر و تجربه خود را با مخاطبان کجارو به اشتراک بگذارید.

_{منبع عکس کاور: Unsplash؛ عکاس: حسن الماسی}