فرقی نمیکند لوکیشن درگیریهای داعشیهای پایتخت ۵ و خانواده نقی معمولی و همراهانش در سیلوی انبار گندم در شهرری باشد یا در کارخانه سیمان ری؛ چون هر دو در محوطهی بزرگ کارخانه سیمان ری قرار گرفتهاند، کارخانهای که هر چند در طول سالهای گذشته و برای برنامهها و مجموعههای تلویزیونی زیادی مورد استفاده قرار گرفته، اما این روزها برای پایتخت ۵ بیش از همیشه مورد توجه قرار گرفته است.
وقتی عوامل این مجموعه در انتهای تیتراژ سریال از مدیریت کارخانه سیمان تشکر میکنند، در بحبوحهی جنگشان با دیلم دیوار را سوراخ میکنند، ماشین آتش میزنند و لرزش به جان کارخانه ۸۴ ساله میاندازند یا با گلولههای مشقی به دیوارهای کارخانه آسیب میزنند، ولی به این نکته هم تاکید دارند که از تاریخی بودن این کارخانه که حتی قرار است در آیندهای نزدیک به موزه تبدیل شود، آگاه هستند.
این کارخانه در سالهای ۸۱-۸۲ کلاس درس دانشجویان بوده است. «محمد صادق عابدینی» یکی از دانشجویانی که در این کلاسها حضور داشته، گفت:
سال ۸۱ تا ۸۲ در همین کارخانه سیمان درس خواندم، در اصل این کارخانه تعطیل شده و ساختمانهای اداری آن دانشگاه آزاد شهر ری واگذار شده و به ساختمان «صفائیه» معروف بود. سولههای کارخونه سیمان هم بهعنوان انبار استفاده میشد و مثلا وقتی دانشجویان در محوطه دانشگاه بودند، تریلیهای بزرگ پر از کالاهایی مثل گونیهای پسته و بستههای خرما و تایر ماشین بار خود را در این محوطه تخلیه میکردند. وضعیت اسفبار آن امروز هم در حاشیه اتوبان امام علی (ع) بهراحتی قابل دیدن است.
محسن علمدار، معاون سابق میراث فرهنگی ادارهکل میراث فرهنگی استان تهران و کارشناس میراث فرهنگی شهرری که از مدتی پیش با یک دانشجوی دکتری در حال تهیه پرونده ثبتی این کارخانه است، در مورد این کارخانه تاریخی گفت:
این بنا در اختیار مجموعه هیئت تسویه سیمان است که همکاری چندانی هم برای تهیه پرونده ثبتی با میراث فرهنگی نداشت، به همین دلیل از «آقای حناچی» استاد معماری دانشگاه تهران و معاون فنی و عمرانی شهردای تهران- که استاد راهنمای تهیه یکی از پایان نامههای دانشجویی با موضوع میراث صنعتی است، کمک گرفتیم و با آن دانشجو در حال تهیه پرونده ثبتی این اثر هستیم.
وی با بیان اینکه صرفنظر از نام این بنا که سیلوی گندم یا هر چیز دیگری نامیده میشود، افزود:
از دید ما یک نکته اهمیت دارد، این کارخانه یک بنای واجد ارزش است که دوره تاریخی آن به پهلوی اول برمیگردد و دارای معماری فاخری است که در سال ۱۳۱۲ ساخته شده است.
این کارشناس میراث فرهنگی در توضیح معیارهای ثبتی این کارخانه نیز گفت:
نوع معماری و فرمهایی که در ساخت این بنا استفاده شده و کاربری که بهعنوان کارخانه سیمان در کشور ما ایجاد کرده، همگی شرایطی است که توجیه میکند تا این اثر بهعنوان یک اثر واجد ارزش شناخته و تلقی شود و حتی در فهرست آثار ملی ایران و پس از آن در فهرست میراث جهانی بهعنوان یک میراث صنعتی به ثبت برسد.
علمدار با اشاره به در دست تهیه بودن پرونده ثبتی این بنای تاریخی اظهار میکند:
امیدواریم تا هفتهی آینده پرونده بهطور کامل تهیه و به شورای فنی سازمان میراث فرهنگی ارسال شود و پس از آن مراحل ثبت این بنای تاریخی نیز انجام شود.
اوایل فرردین سال ۹۴ و در یکی از تهرانگردیهای احمدمسجد جامعی که به شهرری اختصاص داشت، وی با حضور در این کارخانه پیشنهاد کرده بود که با توجه به اینکه نخستین خط تولید کارخانه سیمان تهران بهدلیل آلایندگی از رده خارج شده، این خط تولید برای بازدید عموم مردم به موزه تبدیل شود.
و البته بعد از این صحبتها بود که بعد از رایزنی با یک گروه مرمتگر آلمانی، آنها ایجاد موزه برای این کارخانه را منوط به بازگرداندن تجهیزات کارخانهای این محوطه دانسته بودند.
علمدار در این زمینه نیز بیان کرد:
آسیبهایی که در طول زمانهای گذشته تا امروز به این محوزه وارد شده، بسیار زیاد بوده است، بهخصوص آسیبهای اصلی زمانی بوده که دستگاههای کارخانه را حدود دو دهه پیش از این فضا خارج کردهاند و بخشهایی از آن آسیبها جدی دیدهاند که این قضیه نیز باید رسیدگی شود.
علمدار افزود:
اگرچه اکنون بخش زیادی از تجهیزات گذشته بدون اخذ مجوزهای لازم از کارخانه خارج شدهاند، اما قطعا در وهله اول باید این دستگاهها بهجای اصلی خود برگردانده شوند تا بتوان کارخانه را احیا کرد.
وی در پایان گفت:
این بنا در شرایط فعلی نیز پتانسیل این را دارد که با مرمت و احیای اصولی، حتی بهعنوان یک اثر جهانی معرفی شده و به یک موزه صنعتی تبدیل شود.
دیدگاه