خانه معین الکتاب، یادگاری از مشروطه در کرمانشاه
خانه معین‌الکتاب، خانه‌ای درون گراست که توسط یکی از آزادی خواهان دوران مشروطه در کرمانشاه بنا شد.
کرمانشاه یکی از کلان شهرهای ایران است و مهم‌ترین شهر در منطقه مرکزی غرب ایران به شمار می‌آید. کرمانشاه از شهرهای تاریخی و فرهنگی ایران محسوب می‌شود و پیدایش آن به سده چهارم میلادی بازمی‌گردد. جاذبه‌های تاریخی پیش از اسلام شهر کرمانشاه بیشتر آثار باقی‌مانده از دوران ساسانیان است که سرآمد آن‌ها طاق بستان است که به‌گونه‌ای نماد شهر کرمانشاه هم به حساب می‌آید اما بیشتر بناهای تاریخی پس از اسلام در شهر کرمانشاه بیشتر مربوط به دوره قاجار می‌شوند، زمانی که شهر کرمانشاه به‌دلیل موقعیت خود مورد توجه دولت قرار می‌گیرد. در حقیقت معماری قدیمی شهر از حال و هوای دوران قاجار نشئت گرفته است. خانه معین‌الکتاب نیز از آثار تاریخی دوران قاجار در کرمانشاه است.
کرمانشاه از جمله مناطقی بود که در ابتدای سلطنت آقا محمدخان قاجار به تصرف وی درآمد. در قرن نوزدهم بر اهمیت تجاری و استراتژیک شهر کرمانشاه افزوده شد و کرمانشاه به‌عنوان مرکز کردستان ایران انتخاب شد. این شهر در دوران قاجار مورد توجه دوباره حکومت از لحاظ سیاسی و اجتماعی قرار گرفت و در سال ۱۱۸۴ با منصوب شدن محمد علی میرزا دولتشاه به حکومت کرمانشاه، طرح‌های شهری را در کرمانشاه به اجرا درمی‌آورد و شکل کنونی شهر کرمانشاه را بنا می‌کند. در همین دوران بناهای تاریخی بسیاری در این شهر احداث شدند که یکی از آن‌ها خانه معین‌الکتاب بود.
کرمانشاه به‌طور فعال در انقلاب مشروطه درگیر بود و این شهر در جنبش مشروطه سهمی بسزا داشت. ميرزا حسن خان از جمله آزادی خواهان صدر مشروطيت در شهر کرمانشاه بوده است که بانی و مالک خانه معین الکتاب است. در كرمانشاه میرزا حسن خان را بيشتر با نام دبير اعظم می‌شناسند.
خانه ميرزا حسن خان مدنی معروف به معين‌الكتاب در محله قديمی علاف خانه واقع شده است كه راه دسترسی به آن از طريق كوچه توكل و فيض مهدوی است.
این خانه از نوع خانه‌های درون‌گراست و با عبور از هشتی به حیاط بیرونی و از طریق راهرویی دراز به حیاط اندرونی راه می‌یابد. این راهرو با زاویه ۹۰ درجه دو حیاط را به هم متصل می‌کند. به عبارتی امکان دید مستقیم از حیاط بیرونی به حیاط اندرونی وجود ندارد.
اندرونی که بخش اصلی بنا محسوب می‌شود، به‌صورت حیاط نسبتا بزرگی به مساحت ۱۵۴ متر مربع است. بخش اندرونی در سه طرف حیاط دارای فضاهای مسکونی است و در ضلع جنوبی که اتاق ندارد با طاق نماهایی تزیین شده است. در ضلع شمالی حیاط، میهمان خانه بزرگی نیز وجود دارد.
این بنای تاریخی کرمانشاه در تاریخ ۱۰ خرداد سال ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۹۱۴۵در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
دیدگاه