بقعه سر قبر آقا کرمانشاه

محمدعلی بهبهانی مشهور به کرمانشاهی، فقیه، اصولی و از مردان با نفوذ شیعه در قرن دوازدهم و سیزدهم است که در سال ۱۱۴۴ هجری قمری در کربلا متولد شد، پدرش محمدباقر وحید بهبهانی نام داشت و به وحید معروف بود و مادرش دختر فقیه بزرگ سیدمحمد طباطبایی جد علامه بحرالعلوم بود. بیشتر معروفیت آقامحمدعلی، مبارزه جدی و گسترده او با صوفیه در دوره قاجار است. اولاد و نوادگان وی، که تعدادی از آن‌ها از عالمان و فقیه‌های امامیه هستند، به «آل آقا» مشهور هستند. 

با توجه به گزارش آقا احمد، شهر کربلا حوزه درسی آقامحمدعلی بود و او با گسترش بیماری طاعون در کربلا، نجف و پیرامون آن، به کاظمین و از آنجا به تاکید پدرش به کرمانشاه رهسپار شد و مورد استقبال بی‌نظیر مردم و حاکم آنجا که «الله قلی خان زنگنه» نام داشت، قرار گرفت.

بعد از مدتی که در کرمانشاه تدریس می‌کرد، به رشت رفت و مورد توجه مردم قرار گرفت، به‌گونه‌ای که برای دانشمندان و فاضلان شهر مرجعی علمی محسوب می‌شد. کتاب مقامع‌الفضل مهم‌ترین و بزرگ‌ترین اثر آقامحمدعلی است که آن را در رشت تالیف کرده است. این کتاب شامل پاسخ به سؤالات عالمان رشت و نوادر علمی و ادبی است. با توجه به مقدمه این کتاب، آقامحمدعلی آن را به حاکم رشت که «هدایت‌الله خان» نام داشت، هدیه داد.

وی سپس به قم رفته و سه سال در آنجا اقامت کرد تا اینکه، بنا به درخواست پشت سر هم الله قلی خان زنگنه، به کرمانشاه بازگشت. آقامحمدعلی، پیوسته مورد احترام و تعظیم الله قلی خان و پس از او حاج علی خان زنگنه و مصطفی قلی خان زنگنه، (حاکمان کرمانشاه) بود. 

جایگاه علمی و روحانی او مورد احترام آقامحمدخان قاجار (متوفی ۱۲۱۱) بود، به‌گونه‌ای که هنگام اقامت در تهران، در ۱۲۰۵، بهبهانی را به نزد خود دعوت می‌کند تا با او درس بخواند. هنگامی که محمدعلی خان شام بیاتی قاجار حاکم کرمانشاه شد، شروع به بدرفتاری و اعتراض به آقامحمدعلی و کارهایش کرد. این رفتارهای محمدعلی خان باعث شد تا فتحعلی شاه که به آقامحمدعلی ارادت داشت و به نفوذش احترام می‌گذاشت، محمدعلی خان را از حکومت برکنار کرده و فتحعلی شاه قاجار، پسر میرزامحمدخان، بیگلربیگی تهران را به‌جای او به حکومت برساند و آقامحمدعلی نیز تا پایان عمر مورد احترام او بود.

آقامحمدعلی در بیشتر علوم و فنون مهارت داشت؛ به‌گونه‌ای که به نقل آقا احمد، وحید بهبهانی راجع به او می‌گفت:

محمدعلی ما شیخ بهاءالدین این عصر است.

آقامحمدعلی از دانشمندان پرتلاش و موفقی بود که ۳۷ اثر علمی در ضمن حضور در صحنه اجتماع و برپایی احکام و حدود شرع از خود به یادگار گذاشت. مقامع الفضل، خیراتیه، سنة الهدایة لهدایة السنة والظرائف یا الرغائد و الغرائد در ردّ یهود و نصاری از مهم‌ترین تألیفات او بوده است.

وی سرانجام در عید مبعث سال ۱۲۱۶ هجری قمری، در کرمانشاه دار فانی را وداع بست. آرامگاه با توجه به وصیتش بر سر راه زوار عتبات قرار دارد و با نام «سر قبر آقا» یکی از جاهای دیدنی کرمانشاه است.

مقبره سر قبر آقا

این بقعه پشت پارک شیرین، در مکانی که به آن آرامگاه می‌گویند، قرار گرفته است. مقبره او در بین مردم به «قبر آقا» معروف است و در زمان قاجاریه بنا شده است. این بقعه، به‌عنوان یکی از دیدنی های استان کرمانشاه، در تاریخ بیستم شهریور ماه سال ۱۳۷۸ به شماره سند ۱۶۱۹۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

نویسنده: فرناز رهبران رنجبر