غذاهای محلی قشم؛ سفری به قلب مزه‌های جنوبی
غذاهای محلی قشم شامل خوراک‌های دریایی همراه با برنج‌های محلی، محصولات غذایی و ادویه‌های جنوب ایران است که عطر و طعمی دلپذیر دارند.
غذاهای محلی جنوب ایران در دسته پرطرفدارترین غذاها میان گردشگران به‌خصوص علاقه‌مندان به غذاهای دریایی هستند. در جزیره‌ها و شهرهای جنوب، این غذاها در رستوران‌های مجلل و غذاخوری‌های ساده با ماهی تازه صید روز طبخ می‌شوند.
علاوه بر انواع ماهی و میگوی تازه، در طبخ غذاهای محلی قشم، انواع ادویه‌جات نیز، نقش مهمی دارند و بسیاری از خوراک‌های جنوبی با عطر و بوی این ادویه‌ها شناخته می‌شوند. در ادامه شرح مختصری از طرز تهیه معروف‌ترین غذاهای قشم، از قلیه ماهی و خوراک عنکاس گرفته تا رنگینک، را ارائه می‌دهیم. به‌منظور تجربه طعم غذاهای اصیل جنوبی، در سفر به جزیره قشم می‌توانید سری به رستوران های محلی قشم بزنید یا در صورت تمایل و علاقه به آشپزی، برای پخت این غذاها دست به کار شوید.
خوشمزه ترین غذاهای محلی قشم:
- گوبولی
- کلمبا
- قلیه ماهی
- پودینی کوسه
- خوراک عنکاس
- موفلک
- زیبون
- مهیاوه
- ماهی و میگو کبابی
- هواری میگو
- برنج دیشو
- کاتوغ
- نان تمشی
- رنگینک
گوبولی
گوبولی غذای محلی قشم و از اصیل‌ترین غذاهای جنوبی هرمزگان است که در دسته غذاهای رسمی و مجلسی این خطه قرار می‌گیرد. گرچه این غذا از محبوب‌ترین غذاها در شهرستان بندر لنگه محسوب می‌شود، پخت آن در جزیره قشم نیز رواج دارد. گوبولی غذایی برنجی با ادویه فراوان است که در طبخ آن از انواع گوشت سفید و قرمز، استفاده می‌کنند.
منبع عکس: سایت دانشیاری، عکاس: نامشخص
پخت سنتی گوبولی در هرمزگان با گوشت مرغ انجام می‌شود. ادویه مورد استفاده در این غذا شامل دارچین، برگ بو، نمک، زردچوبه، کاری، زیره، فلفل قرمز و فلفل سیاه است. از دیگر مواد غذایی مورد نیاز برای پخت گوبولی می‌توان کشمش، نخود، پیاز و سیب‌زمینی را نام برد.
برای طبخ گوبولی باید نخود را از شب قبل خیس کنید. پیش از آغاز پخت غذا، آب نخود را بیرون بریزید و آن را خوب بشویید. سپس نخودها را همراه با مرغ، پیاز، برگ بو، نمک، زردچوبه، چوب دارچین، فلفل‌ها و زیره در قابلمه بریزید و روی شعله اجاق بگذارید تا بپزند. امکان پخت مرغ و نخود به‌صورت جداگانه نیز وجود دارد.
پس از پخت کامل نخود و گوشت مرغ، این مواد را از آب آن جدا و آب گوشت را از صافی رد کنید. برنج گوبولی به‌صورت کته و در آب گوشت باقی مانده، پخته می‌شود. در طول طبخ برنج، ادویه پلویی، گرد لیمو و دانه‌های هل را نیز به آن بیافزایید. در ادامه نخست سیب‌زمینی‌های نگینی و سپس پیاز را تفت دهید تا کاراملی شود. اکنون این مواد را با مرغ، کشمش و نخود مخلوط کنید و چند دقیقه روی اجاق گاز بگذارید. پس از دم کشیدن برنج، می‌توانید آن را در ظرف سرو بکشید و با مخلوط آماده تزیین کنید.
کلمبا
کلمبا از غذاهای پرطرفدار جنوبی در جزیره قشم است که شباهت زیادی به حلیم دارد؛ با این تفاوت که در این غذا از ماهی استفاده می‌شود. در قشم، درگهان و سایر شهرهای جنوبی ایران، کلمبا را با نام «حلیم ماهی شور» یا «پلیل» نیز می‌شناسند. مواد مورد نیاز برای تهیه کلمبا، گندم، ماهی، سبزی معطر جنوبی، پیاز، فلفل سبز تند، سیر، ادویه، آب و روغن محلی با نام «جونون» هستند.
منبع عکس: سایت تبرک، عکاس: نامشخص
برای پخت کلمبا باید نخست گندم را بپزید. استفاده از گندم پرک سرعت پخت غذا را بالا می‌برد. ظرف دیگری بردارید و ماهی‌ها را همراه با نمک، ادویه و آب در آن بریزید و روی شعله گاز بگذارید. سپس پیاز، سیر و سبزی‌های خرد شده محلی را در تابه با روغن محلی تفت دهید. اکنون ماهی آب‌پز را کامل پاک کنید تا تیغی در آن باقی نماند و سپس همراه با دو عدد فلفل سبز تند به تابه اضافه کنید.
پس از چند دقیقه مخلوط آماده در تابه را در قابلمه جوشان گندم بریزید و تا پخت کامل این مواد صبر کنید. در طول طبخ کلمبا مانند حلیم، باید غذا را مرتب هم بزنید. حجم گندم پرک در مواد اولیه نسبت به حجم ماهی مورد استفاده شما باید دو برابر باشد. سفره ماهی مناسب‌ترین گزینه برای پخت کلمبا است؛ اما استفاده از سایر ماهی‌ها نیز در این غذا منعی ندارد. پیش از صرف کلمبا، در صورت تمایل می‌توانید چاشنی‌هایی مانند آب نارنج، لیمو ترش یا سس فلفل تند، به آن اضافه کنید.
قلیه ماهی
قلیه ماهی از غذاهای مشهور جنوبی در شهرهای مختلف استان‌های هرمزگان، بوشهر و خوزستان است که در جزیره قشم نیز جایگاهی ویژه دارد. این غذا در مناسبت‌های خاص و مهمانی‌ها طبخ می‌شود و از غذاهای رسمی میان ساکنان جنوب ایران است. مواد اصلی برای پخت خورشت قلیه ماهی، یکی از انواع ماهی‌های شیر، سنگسر، هامور یا زبیدی، تمر هندی، سبزی قلیه شامل گشنیز و شنبلیله، سیر، نمک و ادویه جنوبی هستند.
منبع عکس: مجله فرادید، عکاس: نامشخص
برای طبخ قلیه ماهی نخست تمر هندی را در آب خیس کنید. سپس آن را از صافی بگذرانید و کمی آرد به آن اضافه کنید. مخلوط آماده را هم بزنید تا یک دست شود. اکنون نوبت مزه‌دار کردن ماهی‌ها است. برای این کار نمک، پودر دانه گشنیز و ادویه محلی جنوب را به ماهی‌های تمیز بزنید و نیم ساعت به آنها استراحت دهید. در این فاصله پیازها را نگینی خرد کنید و در قابلمه تفت دهید.
پس از کاراملی شدن پیازها، سبزی قلیه را در قابلمه بریزید و روی حرارت ملایم کاملا سرخ کنید. در این مرحله ادویه، نمک و سیر تفت داده را نیز در قابلمه بریزید. پس از سرخ‌شدن سبزی، نوبت به افزودن ماهی می‌رسد. در انتها آب تمر هندی را به مخلوط اضافه کنید و تا غلظت کامل مواد صبر کنید. در طول پخت قلیه ماهی به هیچ عنوان خورشت را هم نزنید؛ زیرا ماهی‌ها له می‌شوند. چنانچه ماهی این غذا را با میگو جایگزین کنید، قلیه میگو خواهید داشت. خورشت قلیه همراه با برنج سرو می‌شود و در شهرهای مختلف جنوب ایران، چاشنی‌های مختلفی نیز به آن اضافه می‌کنند.
پودینی کوسه
پودینی کوسه از غذاهای محبوب در استان هرمزگان و جزیره قشم است و سرو آن در رستوران‌های محلی این جزیره نیز رواج دارد. با توجه به قیمت غذا در رستوران‌های مختلف، می‌توانید با توجه به پخت آسان و سریع این غذا، در خانه دست به کار تهیه آن شوید.
منبع عکس: سایت دریای شرق، عکاس: نامشخص
برای طبخ پودینی کوسه به فیله ماهی کولی (کوسه ماهی)، پیاز، سیر، گشنیز و شنبلیله خرد شده، ادویه مخصوص ماهی، پودر لیمو عمانی، رب گوجه‌فرنگی و سایر ادویه‌های جنوبی نیاز دارید. در نخستین گام، فیله‌های ماهی را با آب، نمک و زردچوبه روی شعله گاز بگذارید تا آب‌پز شود. سپس آب آن را بیرون بریزید و ماهی را کاملا خرد کنید. پس از آن ماهی‌های خرد را کاملا بفشارید تا آبی در آنها باقی نماند.
در این مرحله پیاز و سیر و سبزیجات را جداگانه تفت دهید و سپس با هم مخلوط کنید. اکنون نوبت به افزودن ادویه‌ها به این مخلوط است. پس از پنج دقیقه نیز ماهی‌های خرد را به مخلوط اضافه کنید و هم بزنید. در ظرفی جدا رب گوجه‌فرنگی را در روغن تفت دهید تا رنگ آن باز شود و سپس آن را به ماهی‌ها اضافه کنید. با گذشت زمانی ۱۰ دقیقه‌ای غذای شما جا می‌افتد و پودینی آماده می‌شود.
به‌دلیل وجود جیوه در گوشت کوسه، مصرف پودینی کوسه برای همه افراد از جمله بانوان باردار، مناسب نیست. افراد بدون محدودیت‌های غذایی نیز باید این غذا را به‌شکل محدود مصرف کنند. برای طبخ پودینی می‌توان به‌جای کوسه ماهی از انواع دیگر ماهی مانند سفره ماهی، ماهی شیر، ماهی هوور و ماهی ساردین نیز استفاده و پس از پخت، تیغ آنها را کاملا جدا کرد. در بسیاری از نقاط جنوب ایران این غذای سنتی را همراه با برنج سرو می‌کنند.
خوراک عنکاس
خوراک عنکاس از غذاهای اصیل جنوبی است و با ماهی مرکب تهیه می‌شود. این غذا به‌صورت لقمه‌های لذیذ در غذاخوری‌های جنوبی آماده می‌شود و ساندویچ معروف قشم است. مواد لازم برای تهیه خوراک عنکاس، ماهی مرکب، پیاز، خرما، روغن، رب گوجه فرنگی، نمک، زردچوبه و ادویه‌های محلی هستند.
منبع عکس: صفحه اینستاگرام siavashtoeei666
برای پخت خوراک عنکاس، نخست ماهی‌ها را به‌صورت مکعبی خرد کنید. سپس ماهی‌ها را همراه با خرماهای بدون هسته در قابلمه بریزید و به‌مدت ۳۰ دقیقه روی شعله اجاق بگذارید تا طلایی شوند. پس از آن پیازها را خلالی خرد کنید و در تابه تفت دهید تا کاراملی شود. اکنون مخلوط ماهی و خرما را همراه با نمک، زردچوبه، ادویه و رب گوجه‌فرنگی به پیاز اضافه کنید.
در ادامه یک لیوان آب در ظرف بریزید و تا ۱۵ دقیقه برای تکمیل پخت صبر کنید. در برخی مناطق جنوبی ایران و جزیره قشم، با توجه به سلیقه و ذائقه افراد، سبزی ماهی، فلفل دلمه‌ای و قارچ یا یکی از این مواد را به خوراک عنکاس اضافه می‌کنند.
موفلک
موفلک از غذاهای سنتی جنوبی در هرمزگان است که در رستوران های قشم و دیگر رستوران‌های محلی جنوب ایران سرو می‌شود. ماده غذایی اصلی در تهیه این غذا نیز ماهی است و به‌دلیل استفاده از غلات در موفلک، این غذا خاصیت بسیار بالایی دارد.
منبع عکس: صفحه اینستاگرام mofallak5918، عکاس: نامشخص
مواد لازم برای طبخ موفلک، ماهی، گندم یا جو پرک، تخم گشنیز، پیاز، نمک و ادویه‌های محلی هستند. در مرحله نخست طبخ این غذا گندم یا جو پرک را در قابلمه یا ظرف مورد نظر تفت دهید تا برشته شود. گندم یا جو را مرتب هم بزنید تا به‌صورت یک‌دست قهوه‌ای شود؛ اما نسوزد؛ سپس آن را در آب خیس کنید.
در ظرف دیگری پیازهای خرد را تفت دهید و زردچوبه را به آن اضافه کنید. ماهی‌ها را نیز به‌صورت جداگانه در قابلمه‌ای با ادویه و نمک بجوشانید و پس از پخت آن، استخوان‌ها و پوست ماهی را جدا کنید. آب ماهی را نیز از صافی بگذرانید و در کاسه‌ای بریزید. اکنون ماهی‌ها را به پیاز کاراملی اضافه کنید و هم بزنید. در ادامه آب ماهی و گندم خیسانده را نیز به قابلمه اضافه کنید و تا جا افتادن آن منتظر بمانید.
برای طبخ موفلک می‌توانید از تخم گشنیز، ادویه‌های تند جنوبی و ادویه‌های هندی با توجه به طبع و سلیقه خود استفاده کنید.
زیبون
زیبون از معروف‌ترین غذاهای محلی قشم است که با وجود سادگی طرفداران زیادی دارد. مواد اصلی این غذا برنج، ماهی و سیب‌زمینی هستند و زیبون در دسته ته‌چین‌های جنوبی قرار دارد. در طبخ این غذا نیز مانند دیگر غذاهای جنوبی از ادویه‌های تند و محلی استفاده می‌کنند.
منبع عکس: سایت تبرک، عکاس: نامشخص
برای پخت زیبون ماهی‌های مورد نظر خود را (از نوع دلخواه)، بشویید و خرد کنید. در ادامه نخست ماهی‌ها و سپس سیب‌زمینی‌های خلالی را مجزا تفت دهید تا طلایی شوند. در ادامه در ظرفی جدا پیاز را تفت دهید و به آن انواع ادویه، لیمو عمانی، گوجه‌فرنگی رنده شده بدون پوست و در صورت تمایل، رنده پوست لیمو را اضافه کنید. سپس یک لایه گوجه‌فرنگی حلقه‌ای روی این مواد بچینید و سیب‌زمینی خلالی را نیز در قابلمه بریزید.
اکنون نوبت پخت برنج است که باید آبکش شود. در طبخ زیبون سنتی، برای چیدن ته‌چین در قابلمه، نان تمشی را کف قابلمه می‌گذارند؛ اما استفاده از سیب‌زمینی حلقه‌ای برای ته دیگ این غذا نیز متداول است. پس از چیدن ته قابلمه، برنج و مواد دیگر و تکه‌های ماهی را به‌صورت لایه‌ای روی آن بچینید و روی شعله گاز قرار دهید تا دم بکشد. پس از پخت کامل، ته‌چین زیبون را برگردانید یا در دیس بکشید.
مهیاوه
مهیاوه از محبوب‌ترین غذاهای محلی قشم است که با ماهی تازه یا پودر خشک ماهی آماده می‌شود. این غذا خواص بسیار بالایی دارد و در درمان و پیشگیری بسیاری از بیماری‌ها، موثر است. از مهیاوه به‌عنوان چاشنی و سس در غذاهای دیگر استفاده و همراه با نان‌های محلی نیز صرف می‌شود.
منبع عکس: باشگاه خبرنگاران جوان، عکاس: نامشخص
مهیاوه را می‌توان برای مصرف ۱۰ تا ۱۵ روز آماده و در یخچال نگهداری کرد. در تهیه این سس از موادی مانند ماهی ساردین، خردل، نمک، رازیانه و آب استفاده می‌شود. برای تهیه مهیاوه باید نخست ماهی‌ها را تمیز کنید و بشویید. سپس آنها را در ظرفی سفالی بچینید و محلول آب و نمک را تا بالای ماهی‌ها در ظرف بریزید. برای تهیه این سس به‌هیچ‌وجه از ظروف پلاستیکی استفاده نکنید.
در ادامه باید دهانه ظرف سفالی را کامل بپوشانید تا هوا وارد آن نشود. در این مرحله ظرف را در محلی با تابش مستقیم آفتاب قرار دهید تا ماهی‌ها بافتی نرم پیدا کنند. در این مدت به‌صورت روزانه در ظرف را باز کنید و مخلوط داخل آن را با قاشق چوبی هم بزنید. بهترین زمان برای آماده‌سازی مهیاوه، اوج گرمای تابستان است. پس از گذشت ۲۰ روز، زمان درست‌کردن مهیاوه فرا می‌رسد. آبکش را روی ظرفی مناسب قرار دهید. مواد ظرف سفالی را در آبکش خالی و ماهی‌ها را له کنید تا آب آن وارد ظرف شود و تفاله ماهی در آبکش باقی بماند.
اکنون نوبت افزودن پودر خردل و رازیانه به آب ماهی است. پس از ترکیب این مواد با آب ماهی‌ها، این سس را در ظرفی سفالی بریزید و روی آن را با پارچه‌ای تمیز بپوشانید. در این مرحله دقت کنید که هیچ تفاله‌ای از ماهی به مخلوط شما وارد نشود. این بار باید بین ۱۰ تا ۱۵ روز، ظرف مورد نظر را در آفتاب بگذارید تا مهیاوه آماده شود. در این فاصله نیز به‌صورت روزانه سس مهیاوه را هم بزنید. استفاده از سایر ادویه‌ها و مواد مانند فلفل سیاه، زیره، آب لیمو و آب نارنج بر اساس سلیقه آشپز، در این چاشنی متداول است.
ماهی و میگو کبابی
انواع ماهی و میگو از مهم‌ترین محصولات غذایی در منطقه خلیج فارس هستند و بسیاری از ساکنان جزیره قشم نیز، با ماهیگیری و فروش آن در بازار ماهی فروشان قشم، روزگار می‌گذرانند. در بازار ماهی فروشان قشم، تنوع بالایی از ماهی، میگو و دیگر محصولات دریایی خلیج فارس یافت می‌شوند.
منبع عکس: سایت ماهی دریا، عکاس: نامشخص
دسترسی مناسب به انواع ماهی و میگو در جزیره قشم، این مواد را به پرطرفدارترین محصولات غذایی این خطه تبدیل کرده‌اند. کباب ماهی و میگو در انواع مختلف این محصولات، از سالم‌ترین غذاهای قشم هستند و در رستوران‌های این جزیره نیز، امکان صرف انواع کباب‌های جنوبی را خواهید داشت.
برای تهیه کباب میگو و ماهی باید از چاشنی‌های مختلف برای طعم‌دهی به کباب استفاده کنید. روغن مایع، روغن زیتون، نمک، فلفل، انواع ادویه، زعفران و پیاز، از معروف‌ترین چاشنی‌ها برای ماهی و میگو کبابی هستند. سس سیر و کره نیز طعم بسیار دلپذیری به ماهی و میگو می‌بخشد. پیش از کباب کردن ماهی و میگو، آنها را با چاشنی‌های موردنظر ترکیب کنید و روی آنها را بپوشانید.
پس از دو تا سه ساعت استراحت ماهی و میگو در یخچال، باید آنها را به سیخ بکشید. توجه داشته باشید مدت زمان پخت انواع محصولات دریایی روی آتش مستقیم، بسیار کمتر از زمان لازم برای پخت گوشت قرمز یا گوشت مرغ است و باید با فاصله بیشتری از آتش، آنها را روی حرارت گذاشت. پس از طبخ کباب‌ها، برای لذت بیشتر از طعم غذا می‌توانید کره آب شده را روی آنها بریزید.
هواری میگو
هواری میگو نوعی از غذاهای محلی قشم است که از مخلوط میگو با برنج، انواع ادویه و سبزیجات مختلف تهیه می‌شود. سبزیجات محلی جنوب از مهم‌ترین طعم دهنده‌ها در این غذا هستند و ادویه‌های جنوبی نیز عطر و بویی خاص به هواری می‌دهند. این غذا از غذاهای رسمی جزیره قشم است که در مراسم مختلف مانند جشن عروسی‌های محلی، سرو می‌شود.
منبع عکس: صفحه اینستاگرام freshfish.bnd، عکاس: نامشخص
هواری را با انواع گوشت ماهی نیز می‌پزند؛ همچنین، در بعضی مناطق جنوبی ایران از گوشت بز، مرغ و شتر، به‌جای انواع ماهی و میگو در طبخ آن استفاده می‌کنند. هواری از جمله غذاهای محلی مختص جنوب ایران است و نمونه‌های آن در دیگر شهرها و استان‌ها پخته نمی‌شود.
برای طبخ هواری میگو باید نخست، میگوها را رگ‌گیری کنید و بشویید؛ سپس سبزی ماهی شامل گشنیز و شنبلیه را پاک کنید و بشویید. مقدار شنبلیله نسبت به گشنیز باید بسیار محدود و در حدود یک پنجم باشد. سبزی‌ها را خرد کنید و در روغن تفت دهید. در ادامه نوبت به افزودن سیر و پیاز خرد شده به سبزی‌ها است. این مخلوط را به‌مدت چند دقیقه روی حرارت ملایم بگذارید و سپس ادویه‌هایی مانند نمک، فلفل سیاه، زردچوبه و تخم گشنیز را به میزان دلخواه به آن اضافه کنید.
پس از آماده‌سازی مخلوط سبزی و ادویه‌ها، میگوها را در ظرف بریزید. برای طبخ هواری ماهی یا انواع گوشت، در این مرحله می‌توانید هرکدام از این مواد غذایی را جایگزین میگو کنید. پس از پخت میگو، ماهی یا گوشت، آب گوجه فرنگی را در ظرف بریزید و تا جوشیدن آن صبر کنید. پس از کم شدن آب گوجه‌ها و غلظت مطلوب سس هواری، نوبت به افزودن برنج و آب می‌رسد. پس از دم کشیدن برنج، هواری میگو شما آماده است. اگر از انواع گوشت قرمز در پخت هواری استفاده می‌کنید، برای مرحله پخت گوشت، زمان بیشتری در نظر بگیرید.
برنج دیشو
برنج دیشو از غذاهای محلی جنوب در استان هرمزگان و جزیره قشم است که در طبخ آن از شیره خرما و ماهی طلال استفاده می‌کنند. در این غذا ادویه‌های مخصوص محلی تاثیر قابل‌توجهی بر عطر و طعم برنج دارند.
منبع عکس: سایت mapgard.com، عکاس: نامشخص
برای طبخ برنج دیشو نخست برنج را خیس کنید و کمی آب در شیره خرما بریزید تا رقیق شود. برنج این غذا به‌شکل کته در آب و شیره خرما پخته می‌شود. برای این کار نخست شیره خرما و آب را روی حرارت ملایم بگذارید تا به دمای جوش برسد. سپس آب برنج را خالی کنید و آن را درون قابلمه شیره بریزید و اجازه دهید تا آب تبخیر شود. سپس در قابلمه را بگذارید تا برنج دم بکشد.
برای طبخ ماهی طلال نیز باید نخست ماهی‌ها را تمیز و مزه‌دار کنید. برای این منظور ماهی‌ها را در حدود یک ساعت، در مخلوطی از آب لیموی تازه، زردچوبه، نمک و ادویه‌های محلی قرار دهید. در ادویه ماهی می‌توانید از کاری و دارچین نیز استفاده کنید. سپس نوبت به طبخ ماهی‌ها می‌رسد. در این مرحله باید ماهی‌ها را در روغن سرخ کنید تا دو طرف آن طلایی شود. سرو ماهی طلال با برنج دیشو، به‌دلیل طبع متمایز سرد و گرم این دو غذا، بسیار مناسب است.
کاتوغ
کاتوغ از دیگر خوراک‌های سنتی جنوب ایران و غذای محلی درگهان و قشم است. مواد اصلی برای طبخ این غذا نیز مانند بسیاری از خوراک‌های محبوب جنوبی، ماهی و ادویه‌های محلی هستند. از دیگر مواد لازم برای تهیه کاتوغ می‌توان به سیب‌زمینی، تمر هندی، پیاز و رب گوجه‌فرنگی اشاره کرد. ماهی مورد استفاده در این غذا ماهی شور است. در نوع ساده کاتوغ به‌جای ماهی از تخم‌مرغ استفاده می‌کنند.
منبع عکس: صفحه اینستاگرام badilfood، عکاس: نامشخص
برای تهیه کاتوغ ماهی، نخست ماهی‌های شور را در آب قرار دهید تا نمک اضافی آن در آب حل شود. تمر هندی را نیز در آب بخیسانید و پس از یک ساعت از صافی رد کنید تا عصاره آن خارج شود و پوست و هسته باقی بماند. سپس پیازها را خرد کنید و در تابه تفت دهید. پس از چند دقیقه ماهی‌ها را در تابه بگذارید و همراه با نمک، فلفل و زردچوبه، هم بزنید. حجم بالای پیاز سبب بهبود عطر و طعم کاتوغ می‌شود. در این مرحله می‌توانید سیب‌زمینی‌های نگینی را اضافه کنید یا به‌صورت جداگانه تفت دهید و سپس در تابه بریزید.
در انتها مخلوط آب و تمر هندی و رب گوجه‌فرنگی را به مواد داخل تابه بیافزایید و تا جوشیدن آن صبر کنید. پس از اتمام آب اضافی و رسیدن به غلظت مناسب، خوراک کاتوغ شما آماده است. در این غذا می‌توان با توجه به سلیقه آشپز، میگو را جایگزین ماهی شور کرد.
در کاتوغ تخم‌مرغ، نخست سیب‌زمینی‌های نگینی را با آب بپزید و پس از پخت آبکش کنید. پیاز را در تابه سرخ کنید تا طلایی شود. سیب‌زمینی و ادویه‌ها را اضافه کنید و کمی تفت دهید. سپس نوبت به افزودن ترکیب آب با تمر هندی و رب گوجه فرنگی می‌رسد. در این مرحله می‌توانید دو تخم‌مرغ را در آب و تمر هندی بشکنید، هم بزنید و سپس به غذا اضافه کنید. پس از غلیظی کامل سس کاتوغ روی گاز، دیگر تخم‌مرغ‌ها را روی غذا بشکنید و اجازه دهید تا تخم‌مرغ‌ها عسلی شود. پیش از سفتی کامل آنها، شعله گاز را خاموش کنید.
نان تمشی
نان تمشی که با نام‌های توموشی، تموشی، سیلک، نون تاوه، مشتا و لیتک نیز شناخته می‌شود، از معروف‌ترین نان‌های محلی جنوب ایران است که در جزیره قشم نیز پخت آن رواج بسیار دارد. این نان محلی یکی از غذاهای خیابانی جزیره قشم است که در بندرگاه‌ها و برخی از جاهای دیدنی قشم، توسط بانوان این جزیره طبخ و به گردشگران عرضه می‌شود.
منبع عکس: صفحه اینستاگرام tomshi.food، عکاس: نامشخص
نان توموشی را به‌صورت میان‌وعده یا کنار صبحانه محلی قشم با سس‌های جنوبی مانند «سوراغ» یا «مهیاوه»، مصرف می‌کنند. برای تهیه خمیر این نان، باید آرد گندم و نمک را در ظرفی با آب مخلوط کنید و ورز دهید. سپس خمیر به استراحتی نیم ساعته (برای کیفیت بهتر نان) نیاز دارد تا آماده طبخ شود. پس از آن تابه‌ای را با روغن اندکی چرب کنید و روی اجاق گاز یا آتش بگذارید. در ادامه تکه‌ای از خمیر آماده را به‌صورت دایره‌ای بسیار نازک کف تابه پهن کنید تا برشته شود.
در طول پخت نان تمشی در ماهی تابه، سس دلخواه جنوبی را به آن اضافه کنید. سس‌های متداول در پخت این نان، با ماهی تهیه می‌شوند که از چاشنی‌های مطلوب میان اهالی جزیره قشم هستند. به‌دلیل طعم غالب این سس‌ها، نیازی به افزودن نمک و ادویه به خمیر نان تمشی نیست. پس از پخت نان، می‌توانید آن را با پنیر، تخم‌مرغ و کره سرو کنید. این نان محلی جایگاهی ویژه برای ساکنان شهرهای جنوبی ایران و به‌خصوص جزیره قشم دارد و مهارت پخت نان سنتی و تمشی، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
رنگینک
رنگینک از بهترین دسرهای جنوبی ایران است که در جزیره قشم نیز طبخ و مصرف می‌شود. در پخت این دسر از انواع مواد خوراکی مقوی استفاده می‌کنند. مهم‌ترین ماده برای طبخ رنگینک، خرما است که یکی از محصولات اصلی کشاورزی در جزیره قشم و سایر شهرهای جنوبی ایران محسوب می‌شود. ماهی به‌عنوان خوراک اصلی مردم جنوب ایران، طبع سردی دارد و مصرف آن همراه با دسری با طبع گرم، مانند رنگینک، بسیار متداول و مناسب است. از رنگینک می‌توان به‌عنوان صبحانه محلی قشم، میان‌وعده یا وعده افطاری در ماه رمضان استفاده کرد.
منبع عکس: سایت فرارو، عکاس: نامشخص
در پخت رنگینک علاوه بر خرما از مواد دیگری مانند، آرد سفید، مغز گردو، کره، دارچین، زنجبیل، پودر هل، پودر قند، پودر پسته و پودر نارگیل نیز استفاده می‌شود. برای طبخ این دسر، ابتدا آرد را الک کنید و در تابه بریزید. سپس کره نرم را به آن اضافه کنید و مخلوط را روی حرارت کم تفت دهید. پس از چند دقیقه پودر دارچین، زنجبیل و هل را نیز در تابه بریزید و مرتب هم بزنید تا آرد نسوزد؛ سپس مخلوط مورد نظر را از روی آتش بردارید تا سرد شود. اگر تمایل به شیرینی بیشتر طعم رنگینگ دارید، چند قاشق پودر قند را نیز، هم‌زمان با ادویه‌ها، به مخلوط آرد داخل تابه اضافه کنید.
در ادامه هسته خرماها را در بیاورید و مغز گردوها را در دل خرماها بگذارید. می‌توانید از خرماهای شیره‌دار و پودر گردو استفاده کنید تا رنگینک شما بافتی نرم‌تر داشته باشد. سپس خرماها را در ظرف دسر خود بچینید و مخلوط آرد خنک تفت‌داده را روی آن بریزید تا کاملا سطح ظرف پوشیده شود. اکنون ظرف دسر را حدود دو ساعت در یخچال قرار دهید تا کاملا سرد و سفت شود. پس از آن، سطح رنگینک را با پودرهای قند، پسته و نارگیل تزیین کنید و برش بزنید. این دسر را پس از طبخ در یخچال نگه دارید. استفاده از آرد نخودچی به‌جای آرد گندم در تهیه رنگینک، سبب بافت لطیف‌تر این دسر می‌شود.
میوه های محلی قشم
میوه های محلی قشم، میوه‌های گرمسیری هستند که متناسب با شرایط آب و هوایی جزیره، در این خطه تولید می‌شوند. موقعیت ویژه جغرافیایی جزیره قشم، شرایط را برای رشد درختانی مانند نارنج، لیمو شیرین، موز، قهوه، انبه، توت و گریپ فروت فراهم کرده است.
منبع عکس: صفحه اینستاگرام geo_garou، عکاس: نامشخص
در سال‌های اخیر میوه‌های دیگری مانند چیکو، کنار و گواوا نیز که از میوه‌های گرمسیری کشورهای استوایی به شمار می‌روند، در جزیره قشم کشت شده‌اند. خرما از دیگر محصولات کشاورزی هرمزگان و جزیره قشم است که حجم قابل‌توجهی از آن در طول سال به دیگر کشورها صادر می‌شود.
برخی از میوه‌های موجود در بازار قشم نیز از کشورهای حوزه خلیج فارس به این جزیره وارد می‌شوند که از میان آنها می‌توان پاپایا، آناناس، آووکادو، استارفروت، رامبوتان، کیوانا، لیچی، نارگیل سبز و دراگون فروت را نام برد.
قلیه ماهی؛ منبع عکس: ایرنا زندگی، عکاس: نامشخص
در این مقاله به معرفی معروف‌ترین غذاهای محلی قشم پرداختیم. شما نیز در ادامه نظرات خود از تجربه صرف این غذاها در رستوران‌های قشم یا دیگر مناطق جنوب ایران را با ما و دیگر همراهان کجارو به اشتراک بگذارید.
عکس کاور: قلیه ماهی با برنج زعفرانی؛ منبع عکس: همشهری آنلاین؛ عکاس: نامشخص
دیدگاه